Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο γεννημένος στον Τύρναβο τραγουδοποιός, της Αποστολίας Πάνου*
Τραγουδοποιός, ποιητής, ευρηματικός οργανοπαίχτης, κοινωνικός και υπαρξιακός, μεταξύ δημοτικής και λαϊκής παράδοσης, ροκ και υπερρεαλισμού, συνέχειας και ασυνέχειας, τοπικός και οικουμενικός, με έργο-τομή στην ιστορία της μουσικής, αυθεντικός λάτρης της φύσης, της τέχνης, της ζωής!
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου γεννήθηκε στις 26 Απριλίου του 1959 στον Τύρναβο. Κρατά ως σημαντικότερη ανάμνηση σήμερα το «άρωμα απ’ το βρεγμένο χώμα» και τα παραδοσιακά τραγούδια που τραγουδούσαν στα χωράφια οι γονείς του.
Από τις συνεντεύξεις του στον έντυπο, ηλεκτρονικό τύπο, ραδιοφωνικούς σταθμούς, μία στην τηλεόραση, και πολύ περισσότερο από τις συναυλίες του-ακριβές εμπειρίες για μας και το ετερόκλητο παθιασμένο και όλο πιο διευρυμένο κοινό του, γνωρίσαμε και αγαπήσαμε τον καλλιτέχνη και άνθρωπο, τον Θανάση!
‘’Έγραφα στίχο από μικρός. Μουσική έγραψα αργότερα γύρω στο 1980. Δεν έγινα ποτέ καλός οργανοπαίχτης, γιατί προσπαθούσα να βγάλω δικές μου μελωδίες. Βαριόμουνα θανάσιμα την εξάσκηση στο όργανο.’’
Η πρώτη του παρουσία στο χώρο γίνεται μέσα από το διαγωνισμό Μουσικοί Αγώνες Κέρκυρας που διοργάνωνε ο Μάνος Χατζιδάκις (κυκλοφόρησε ο δίσκος Κέρκυρα ’82). Ο Θανάσης συμμετείχε με το τραγούδι Η χελώνα -ένα «περίεργον λαϊκό» σύμφωνα με την παρατήρηση του Μάνου Χατζιδάκι- που ερμήνευσε ο Πάνος Τσαπάρας.
Ήδη στα 1979-1980, φοιτητής στο τμήμα Μηχανολόγων του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης, ’’μου ήρθε να στείλω στο Λοΐζο ένα γράμμα με στίχους μου, όπως στέλνουν σήμερα σε εμένα τα τραγούδια τους νέα παιδιά. Χωρίς να περιμένω όμως κάτι το ιδιαίτερο. Είχα μια επαφή με τον Αχιλλέα Θεοφίλου που ήταν παραγωγός και φίλος του. Μου είχε πει ότι είχε ετοιμάσει 8-9 κομμάτια πάνω σε δικούς μου στίχους. Το ένα λέει ήταν ισάξιο με το «Όλα σε θυμίζουν». Δυστυχώς δεν πρόλαβε να τα φέρει στο φως.’’
Στο δίσκο Διαίρεση του Βασίλη Παπακωνσταντίνου (Δεκέμβρης 1984) ο πασίγνωστος τώρα πια Μαύρος γάτος και ο Λεγεωνάριος είναι τα δύο τραγούδια, τους στίχους των οποίων υπογράφει ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Οι προσωπικές του δουλειές ξεκινούν τον Απρίλιο του 1993 και στην ελληνική δισκογραφία συστήνεται με την Αγία Νοσταλγία σε παραγωγή Νίκου Παπάζογλου. Ακολουθούν 13 προσωπικοί δίσκοι, πάνω από 10 συμμετοχές, 2 δίσκοι από κοινού με τον Σωκράτη Μάλαμα, τραγούδι στην ταινία του Νίκου Γραμματικού ‘’Βασιλιάς’ ’και πολλές πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με εξαιρετικές συνεργασίες μουσικών, ερμηνευτών. Και πολλή δουλειά στο στούντιό του-ναό της μουσικής, ‘’πλήρες εργαστήριο ηχογραφήσεων και ιχνογραφήσεων’’ με το όνομα Αχός, στο Μεγαλόβρυσο Αγιάς, σε υψόμετρο 650μ.
Με βάση τις επιρροές από τα διάφορα είδη της μουσικής, την ποιητική του, τη θεματολογία, τα εκφραστικά μέσα και εν τέλει το ύφος των τραγουδιών του, έχει χαρακτηριστεί ‘’συνδυαστικά πρωτότυπος’’ δημιουργός! ‘’Οι λέξεις φυλακίζουν’’ λέει ο ίδιος όταν τον ρωτούν σε ποιο είδος μουσικής κατατάσσει τον εαυτό του. Θεωρείται ο καλλιτέχνης με τις περισσότερες ίσως αναφορές σε ορεινές περιοχές και τις περισσότερες καταγεγραμμένες ντοπιολαλιές στο σύγχρονο τραγούδι. Η αγάπη του για τα δημοτικά τραγούδια, οφείλεται στην οικογενειακή παράδοση, με πηγές έμπνευσης την Κρανιά και το Λουτρό Ελασσόνας, ιδιαίτερες πατρίδες του πατέρα του και της μητέρας του αντίστοιχα. Στο έθιμο του Κλήδονα αναφέρεται το τραγούδι ‘’κάτω απ’ το μαξιλάρι’’ που υπάρχει και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Γοητεύεται όμως και από παραδοσιακά τραγούδια και άλλων τόπων, όπως η ιταλική ύπαιθρος.
Στα τραγούδια του δεν υπάρχουν σύνορα, φτάνουν από τον Όλυμπο, το Γκουνταμάνι, την άκαρπη Μελούνα, το γεφύρι του Ξηριά, το θεσσαλικό κάμπο, την κοιλάδα των Τεμπών και τον Κίσσαβο μέχρι την κοιλάδα του Λιβάνου (‘’του Λιβάνου οι μαύροι κέδροι κι οι λειχήνες του Αραράτ’’), από τη Βάλια Κάλντα στο San Michele , στην Κάτω Ιταλία , στο Ασπρομόντε, για να περιοριστούμε σ’ αυτά. Και ο ίδιος σημειώνει πως «όσο πιο τοπικός- στην τέχνη- τόσο πιο παγκόσμιος, με την έννοια ότι χρησιμοποιώντας στοιχεία της ζωής μου εκεί που ζω, εκπέμπω μιαν αυθεντικότητα, που είναι παγκόσμια σταθερά» (‘’Οι ρίζες μου στον ουρανό, τα φύλλα στο κρεβάτι’’ γράφει στο τραγούδι Σιμούν).
Στα διαβάσματά του της παγκόσμιας γραμματείας και στην αγάπη του για τη ποίηση Λατινοαμερικανών ποιητών οφείλουμε σημαντικά τραγούδια, όπως- ενδεικτικά- το ‘’San Michele’’ , το ‘’άστρο θαμπό του πρωινού’’, ‘’Ηλιόπετρα’’, ‘’Ραμόν’’!
Χωρίς αμφιβολία, το έργο του Θανάση Παπακωνσταντίνου διακρίνεται από εσωτερικότητα. Η έκφραση αναμνήσεων, συναισθημάτων αποτυπώνονται σε πανέμορφα τραγούδια, όπως στο ‘’Απόψε το τραγούδι θάναι σαν προσευχή…απόψε το τραγούδι θα γίνει αγκαλιά που θα χωράει εσένα κι ας είσαι μακριά’’. Ή το ‘’Σκέψη μου ξημερωμένη, σαν τα ζάρια σκορπισμένη σ’ όλες τις γωνιές’’.
Η ποίησή του είναι γεμάτη από εικόνες της φύσης, που ‘’φωτίζουν το παρελθόν ως απώλεια και μνήμη’’. Η φύση ξυπνά τον έρωτα και εμπνέει (‘’Μιλώ για σένα’’), κυριαρχεί στα τραγούδια του όχι ως σκηνικό αλλά ως βίωμα. ‘’ Ίσως προσπαθώ να φτιάξω μια μικρή κιβωτό εικόνων και λέξεων γι’ αυτό που χάνεται’’ λέει ο ίδιος, ανήσυχος για την καταστροφική τροχιά της περιβαλλοντικής κρίσης.
Αναμφισβήτητα, είναι υπαρξιακός ποιητής. Στα τραγούδια του ακούς για τα κοινά όνειρα, τους κρυφούς πόνους, τον έρωτα, την αγωνία του θανάτου που η τέχνη του τραγουδιού μπορεί και να πετύχει μια εξοικείωση ανακουφιστική, να γίνει αντίδοτο στον πόνο που προκαλεί. Από την άλλη είναι φανερές οι κοινωνικές ευαισθησίες του. Γνωρίζει την επικαιρότητα, την κίνηση και εξέλιξη της ιστορίας, τον απασχολεί η επαναστατική δράση προσωπικοτήτων της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας (‘’Φορτίνο Σαμάνο’’), η τραγωδία των προσφύγων και μεταναστών. Στο τραγούδι ‘’Ο Χομαγιούν και ο Βακάρ’’, που ‘’γίνονται όχθες και κυλά της ανθρωπιάς ποτάμι’’, αναδεικνύει την αυτοθυσία αυτών των δύο Πακιστανών μεταναστών. Στηλιτεύει τις ανάλγητες εξουσίες, την αδικία και απληστία τους, την εκμετάλλευση των αδυνάτων (‘’ξύπνα να δεις τους άρχοντες πως γίνονται κουρέλια…’’)
‘’Αυτό που στεφανώνει την ανθρώπινη ύπαρξη είναι η θυσία’’ είχε πει μιλώντας για τον αλτρουισμό ως την κορυφαία στάση του ανθρώπου! Όσο για την ουτοπική ανθρώπινη κοινωνία, συμφωνεί με έναν Αργεντίνο ποιητή που έλεγε ότι «η ουτοπία είναι όπως ο ορίζοντας. Προσπαθούμε να τον πλησιάσουμε, αλλά δεν τον φτάνουμε ποτέ. Και στο μεταξύ, τι έχουμε κάνει; Έχουμε προχωρήσει». Το ίδιο κάνει και η ουτοπία για όλους μας. Μπορεί να μην τη φτάνουμε ποτέ, αλλά μας παρακινεί να πάμε προς τα εκεί. Γιατί αν δεν έχεις στο μυαλό σου μια ουτοπία, δεν κάνεις τίποτα θα πει ο Παπακωνσταντίνου. Ίσως γι’ αυτό στις συναυλίες το κοινό του ταυτίζεται με τα τραγούδια του, εκφράζεται μ’ αυτά και νιώθει ότι ανήκει στον… κόσμο του Θανάση!
Άκουσμα συναρπαστικό… ο ‘’Πεχλιβάνης’’, καλοκαίρι του 1998, το ακούμε από το Θανάση να το παίζει σε οικογενειακή παρέα. Γέλασε με τον τρόπο του, όταν του είπα: κι αυτό μόνο να έγραφες πολύ θα ήταν! Στον χρόνο που κύλισε ευτυχίσαμε να απολαύσουμε πολλά ακόμη ωραιότατα τραγούδια του και, βέβαια, έπεται συνέχεια!
Με στοιχεία από τις συνεντεύξεις του Θ.Π. (στο διαδίκτυο) κι από τη μελέτη του Λέοντος Α. Ναρ περί της ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου.
*Η Αποστολία Πάνου γεννήθηκε στη Ροδιά Τυρνάβου. Μετά τις σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εργάστηκε ως φιλόλογος σε σχολεία της Β/θμιας Εκπαίδευσης. Από το 1992 ζει με την οικογένειά της στο Κιλκίς. Καρπός της διερεύνησης και μελέτης της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας της είναι το βιβλίο με τίτλο: Η Ροδιά στην ιστορική διαδρομή της Θεσσαλίας.
Δείτε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο tirnavospress.gr, ακολουθήστε μας στο Facebook, Instagram, Google News, YouTube και Twitter. Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν: Αναφέρεται ως πηγή το tirnavospress.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά. – Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή – Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.
