Θεσσαλοί Ολυμπιονίκες κατά την Αρχαιότητα της Αποστολίας Πάνου*
“Μάκαιρα” δηλαδή ευτυχισμένη και ευλογημένη προσφωνεί τη Θεσσαλία ο Πίνδαρος , στον δέκατο Πυθιόνικο, ενώ ο Στράβων την αποκαλεί “ευδαιμονεστάτη χώρα” δηλαδή πάρα πολύ πλούσια περιοχή. Μία από τις μεγαλύτερες σιτοπαραγωγικές περιοχές της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου και ανοιχτή σε πολιτιστικές επιδράσεις του Νότου.
Στο πλαίσιο της δυναστικής ολιγαρχίας γαιοκτητικού τύπου που αποτελούσε τον 6ο και 5ο π.Χ αι. τον βασικό κανόνα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής των Θεσσαλών με τη βαθιά διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους μεγαλογαιοκτήμονες και τη μεγάλη μάζα των φτωχών ανθρώπων, κατά τις αρχαίες μαρτυρίες, τα κυρίαρχα αριστοκρατικά γένη, όπως οι Αλευάδες στη Λάρισα, οι Σκοπάδες στην Κραννώνα, οι Εχεκρατίδες (και μετέπειτα Δαοχίδες και Μενωνίδες) στη Φάρσαλο, καθώς και η οικογένεια των τυράννων των Φερών, διατηρούσαν στενές φιλικές σχέσεις με αριστοκράτες άλλων μεγάλων πόλεων, όπως της Αθήνας.
Στις πολυτελείς οικίες τους είχαν φιλοξενηθεί σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, της πολιτικής, των τεχνών και των γραμμάτων. Συχνά μετείχαν σε μεγάλους αθλητικούς αγώνες, ενώ σημαντικά είναι και τα αναθήματα Θεσσαλών σε ιερά, όπως αυτό στους Δελφούς.
Άλλωστε, όσον αφορά στον αθλητικό στίβο, οι νέοι Θεσσαλοί ασκούνταν στα αθλήματα, συμμετείχαν στους αγώνες και σημείωναν σημαντικές επιδόσεις.
Στη Λάρισα, στις Φερές, στη Φάρσαλο, στη Φάλαννα, στις Παγασές, στην Τρίκκη, στην Ολοοσσόνα κ.α. υπήρχαν γυμναστικοί χώροι, όπου αθλούνταν οι νέοι υπό την εποπτεία των γυμνασιαρχών.
Η άρτια προετοιμασία τους έκανε ικανούς να συμμετάσχουν στους πανελλήνιους Ολυμπιακούς αγώνες που διεξάγονταν στην Ολυμπία, το πανελλήνιο κέντρο συνάντησης όλων των Ελλήνων με αυστηρό έλεγχο της ελληνικής καταγωγής των συμμετεχόντων αθλητών, καθώς μόνο οι γεννημένοι ελεύθεροι Έλληνες από ελεύθερους γονείς μπορούσαν να συμμετάσχουν στους αγώνες.
Από τους αρχαίους ιππικούς αγώνες, αρματοδρομία. Το πιο θεαματικό και δημοφιλές αγώνισμα οι ιππικοί αγώνες και κυρίως οι αρματοδρομίες, αποδίδεται σε πλήθος γλυπτικών έργων. (από αρχαίο αγγείο)
Τα Ολύμπια τελούνταν με την πάροδο τεσσάρων χρόνων. Οι αθλητές έπρεπε με όρκο να βεβαιώσουν, σύμφωνα με τον Παυσανία, ότι συμπλήρωσαν δεκάμηνη άσκηση και περίπου ένα μήνα πριν την έναρξη, προσέρχονταν στους ειδικούς χώρους για εντατική άσκηση και τον απαραίτητο έλεγχο συνοδευόμενοι από τους γυμναστές τους και οι νέοι αθλητές από τους πατέρες και αδελφούς τους.
Μετά τη νίκη τους στους Ολυμπιακούς αγώνες οι αθλητές αναγορεύονται, πλέον, ολυμπιονίκες από τον κήρυκα, που αναφωνεί το όνομά τους , το πατρώνυμο και το όνομα της πόλεως από την οποία κατάγονται.
Στον θρίαμβο του αθλητή μετέχει η ιδιαίτερη πατρίδα του καθώς η νίκη του αντανακλά σε εκείνη, που επιφυλάσσει υποδοχή και τιμές λαμπρές (ιδιαίτερα μετά τους Περσικούς πολέμους). Οι Ολυμπιακοί αγώνες κράτησαν 1168 χρόνια από την ίδρυσή τους το 776 π.Χ ως το 393 μ.Χ οπότε καταργήθηκαν με διάταγμα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο. Στο διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν 293 ολυμπιάδες.
Στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας υπήρξαν αρκετοί Θεσσαλοί αθλητές που στέφθηκαν Ολυμπιονίκες:
Κραυξίδας ή Κραξίλας (με τον κέλη του-ίππο ιππασίας) από την Κραννώνα της Πελασγιώτιδας, το 648 π.Χ. την 33η Ολυμπιάδα, Ο Φαίδρος ο Φαρσάλιος, αθλητής από τη Φάρσαλο της Θεσσαλίας, ο οποίος στέφθηκε ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του σταδίου στους 56ους (556 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Μένανδρος ο Θεσσαλός ή Εύανδρος, στέφθηκε ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του σταδίου κατά τους 64ους (524 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες. Ο Φρικίας ο Πελινναίος ήταν ολυμπιονίκης με καταγωγή από την Πέλιννα της Θεσσαλίας, ο οποίος στέφθηκε δύο φορές νικητής στο αγώνισμα του οπλιτόδρομου κατά τους 68ους (508 π.Χ.) και 69ους (504 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Ιπποκλέας ο Πελινναίος ή Ιπποκλέας ο Θεσσαλός (γιος του Φρικία) ήταν ολυμπιονίκης με καταγωγή από την Πέλιννα της Θεσσαλίας, ο οποίος στέφθηκε 2 φορές νικητής σε αγωνίσματα δρόμου – πιθανώς στον δίαυλο ή/και τον οπλίτη δρόμου- κατά τους 72ους (492 μ.Χ.) και 73ους (488 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Αγίας ο Φαρσάλιος (γιος του Ακνονίου) στέφθηκε νικητής στο άθλημα του παγκράτιου στους 74ους (484 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες. Ο Εχεκρατίδας ο Θεσσαλός ήταν ολυμπιονίκης με καταγωγή από την Θεσσαλία, πιθανώς την Λάρισα, ο οποίος στέφθηκε νικητής στο ιππικό αγώνισμα του κέλη κατά τους 79ους (464 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Λύκος από τη Λάρισα στο στάδιο και οπλίτη δρόμο, το 452π.Χ. την 82η Ολυμπιάδα, ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα της Πελασγιώτιδας στο παγκράτιο, το 408 π.Χ. την 93η Ολυμπιάδα.
Ο Κρο(α)κίνας ο Λαρισαίος ή Κροκίνας ο Θεσσαλός ή Κρουκίνας στέφθηκε νικητής στο αγώνισμα του σταδίου κατά τους 94ους (404 π.Χ.) αγώνες, και στο αγώνισμα του διαύλου στους 96ους (396 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Φιλόμηλος ο Φαρσάλιος ήταν ολυμπιονίκης με καταγωγή από τη Φάρσαλο της Θεσσαλίας ο οποίος στέφθηκε νικητής στο αγώνισμα δρόμου του σταδίου κατά τους 124ους (284 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες. Ο Καρτερός ο Θεσσαλός (3ος αι. π.Χ.) στέφθηκε νικητής στο αγώνισμα του τέθριππου στους 128ους (268 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες.
Ο Σκόπας από την Κραννώνα της Πελασγιώτιδας με το τέθριππό του τον 4ο αι.π.Χ. Ο Ιπποκράτης ο Θεσσαλός στέφθηκε νικητής στο ιππικό αγώνισμα του κέλη πώλων στους 131ους (256 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες. Ο Δημόστρατος από τη Λάρισα στο στάδιο, το 84 π.Χ.την 174η Ολυμπιάδα.
Η αθλητική ποίηση ήκμασε τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. με τους σημαντικούς εκπροσώπους της Σιμωνίδη, Βακχυλίδη και Πίνδαρο.
Με παιάνες, επιγράμματα, επινίκους και ωδές υμνούν την αθλητική αρετή, τον ηρωισμό, το νεανικό σφρίγος και την ομορφιά των ευγενών συνήθως, των δυνατών, όπως ήταν μεταξύ άλλων και οι Αλευάδες της Θεσσαλίας.
Την αίγλη των Ολυμπιακών αγώνων στον αρχαίο κόσμο αποδίδουν οι στίχοι του Πινδάρου: ‘’…όπως τη μέρα δεν υπάρχει στον ουρανό άστρο θερμότερο και φωτεινότερο από τον ήλιο, έτσι δεν υπάρχει και αγώνας ανώτερος από τους ολυμπιακούς’’.
Πηγές:
Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος 32, 1997
file:///C:/Users/User/Desktop/thessaliki-hora.pdf
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Β’
*Η Αποστολία Πάνου γεννήθηκε στη Ροδιά Τυρνάβου. Μετά τις σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εργάστηκε ως φιλόλογος σε σχολεία της Β/θμιας Εκπαίδευσης. Από το 1992 ζει με την οικογένειά της στο Κιλκίς. Καρπός της διερεύνησης και μελέτης της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας της είναι το βιβλίο με τίτλο: Η Ροδιά στην ιστορική διαδρομή της Θεσσαλίας.
Δείτε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο tirnavospress.gr, ακολουθήστε μας στο Facebook, Instagram, Google News, YouTube και Twitter. Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν: Αναφέρεται ως πηγή το tirnavospress.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά. – Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή – Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.
