Eugène Grasset (1841 – 1917) Decembre (December
Ο Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης ήΧριστουγεννάρτς (ποντιακά) είναι ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και είναι ένας από τους 7 μήνες με διάρκεια 31 ημερών. Στα Λατινικά, decem σημαίνει δέκα, αφού ο Δεκέμβρης ήταν ο 10ος μήνας σύμφωνα με το Ρωμαϊκό ημερολόγιο. Με την άφιξη του Δεκεμβρίου το κρύο αρχίζει να είναι αρκετά τσουχτερό ενώ την 22 Δεκεμβρίου μπαίνει επισήμως ο Χειμώνας και ξεκινούν οι χιονοπτώσεις. Γι’ αυτό, άλλωστε ο Δεκέμβριος λέγεται και «Άσπρος μήνας», «Ασπρομηνάς» αλλά και «χιονιάς».
Τα λουλούδια του Δεκεμβρίου είναι ο νάρκισσος και ο ελαιόπρινος. Οι ζωδιακές πέτρες του είναι τουρκουάζ, λάπις λάζουλι, ζιρκόνιο και τανζανίτης. Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας με τις λιγότερες ώρες φωτός στο βόρειο ημισφαίριο και τις περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο. Ο Δεκέμβρης πάντα ξεκινά την ίδια μέρα της εβδομάδας με τον Σεπτέμβριο.
Στο καλαντάρι του λαού μας ο Δεκέμβριος θεωρείται ιδιαίτερα «γιορτινός» λόγω των πολλών θρησκευτικών εορτών του όπως του Αγίου Διονυσίου στις 17 του μήνα. Ο Δεκέμβρης ονομάζεται, μεταξύ άλλων, και «κυρ Λευτέρης» από την γιορτή του αγίου Ελευθερίου στις 15 του μήνα που χαρίζει «καλή λευτεριά» στις έγκυες γυναίκες. Στης αγίας Άννας, στις 9 του μήνα, «η μέρα παίρνει ανάσα», ενώ στις 12, στην εορτή του αγίου Σπυρίδωνα «η μέρα παίρνει ένα σπυρί», αρχίζει δηλαδή να μεγαλώνει.
Στις αρχές, όμως, του μήνα έχουμε τα «Νικολοβάρβαρα» οπότε «κάνει νερά και χιόνια» όπως λέει ο λαός μας, ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν: «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια». Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ». Άλλες παρόμοιες παροιμίες αναφέρουν επίσης ότι «Η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει».
Πλήθος παροιμιών για το Δεκέμβριο λένε “Βαρύς χειμώνας, βαρύ καλοκαίρι” και αντίθετα “ελαφρύς χειμώνας, ελαφρύ καλοκαίρι”, που σημαίνει πως αν δεν έχουμε χιόνια και κρύο το χειμώνα τότε και τ” αμπάρια θα είναι άδεια.
“Ο Δεκέμβρης, κρύο αντρεώνει”. “Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού”.“Ο Αγι Αντρέας έφτασε το κρύο αντρειεύει”“Δικέμβρης, δικιος σπόρος.” ή “Δεκέμβρη δίκαια σπέρνε”“Του Δεκέμβρη η μέρα καλημέρα , καλησπέρα”
“Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος”“Αγια Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απεκρίθη : – Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Αι – Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.”
“Αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών, τ’ Άη Νικολοβάρβαρα είμαι εδώ.”“Αν πρώιμα η αμυγδαλιά ανθίσει τον Δεκέμβρη,
βαρύς χειμώνας κι όψιμος θε να ‘ρθει να μας εύρει.”
“Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει κι ο χειμώνας.”“Δεκέμβρης μας επλάκωσε, το κρύο μας φαρμάκωσε.”
“Μέχρι τ’ Άη Νικόλα οι τοίχοι βράζουνε.”“Ο Άη Νικόλας ασπρίζει τα γένεια του.”“Ο Δεκέμβρης κι ο Γενάρης
του διαβόλου το ζευγάρι.”
“Όποιον καιρό κάνει τσ’ Αγιάς Βαρβάρας θα τον κάνει όλο τον Δεκέμβρη.”“Πρώιμος χειμώνας ακολουθείται από πρώιμη άνοιξη.”
“Τ’ Άη Νικολοβάρβαρα κάνει νερά και χιόνια.”“Τ’ Άη Σάββα τρώνε φάβα.”Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
Άγια Βαρβάρα γέννησε [το χιόνι] και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.
Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, χαρά σ’ εκείνο το γεωργό, πού ‘χει πολλά σπαρμένα.
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες. Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
