HomeΙΣΤΟΡΙΑ

Ιστορίες προγόνων- Επαναστατικές κινήσεις στη Θεσσαλία την προεπαναστατική περίοδο

Ιστορίες προγόνων- Επαναστατικές κινήσεις στη Θεσσαλία την προεπαναστατική περίοδο

Γράφει η Αποστολία Πάνου

Το 1423, χρονιά της οριστικής κατάληψης της Λάρισας, οι Οθωμανοί ολοκληρώνουν την κατάκτηση της Θεσσαλίας και ‘’… και αρχίζει δια την χώραν ο μακραίων επί τέσσερας και ήμισυν αιώνας παραταθείς βίος δουλείας και μεσαιωνικής εντελώς διαβιώσεως, βίος σκληρός και μονότονος, τον οποίον εφαίδρυναν μόνον η Εκκλησία και τα αρματολίκια του Ολύμπου’’.

Αμέσως μετά την εγκατάσταση των Τούρκων στους κάμπους εκδηλώθηκε η ένοπλη αντίσταση. Στα θεσσαλικά βουνά κατέφυγαν πολλοί που δεν άντεχαν το τυραννικό καθεστώς, τις εξουθενωτικές και ταπεινωτικές συνθήκες, τον πόνο και δυστυχία του παιδομαζώματος και με πυρήνες κάποιες παλιές βυζαντινές μονές, δημιουργούν  πολλά ορεινά θεσσαλικά κεφαλοχώρια, που θα γίνουν ορμητήρια αγωνιστών της εθνικής ανεξαρτησίας.

 Το πρώτο σοβαρό απελευθερωτικό κίνημα στη Θεσσαλία ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1600 με πρωταγωνιστή τον μητροπολίτη της Λάρισας Δ ι ο ν ύ σ ι ο το Β’ το φιλόσοφο, που ως επίσκοπος Τρίκκης έζησε το δράμα της υπόδουλης πατρίδας.

Αυτή η πρώτη  προσπάθεια απέτυχε, αλλά ο ∆ιονύσιος  παρακινημένος από Ευρωπαίους ευγενείς που του υποσχέθηκαν βοήθεια και προπαγανδίζοντας τις ιδέες του για την εξέγερση, ξεσήκωσε τη Θεσσαλία και την Ήπειρο σε επανάσταση, το 1610-1611, καλύτερα οργανωµένη αυτή τη φορά, που όμως καταπνίγηκε στο αίμα και ο ίδιος βρήκε θάνατο τραγικό. 

Αργότερα, κατά τη διάρκεια του  τουρκοβενετικού πολέμου(1684 – 1688) συμμετείχαν στις επιχειρήσεις  Έλληνες οπλαρχηγοί, με κυριότερο τον Μεϊντάνη στη Θεσσαλία, Ανατολική Στερεά και Δυτική Μακεδονία. Και  στα Ορλωφικά (1770) μεγάλος ήταν ο φόρος αίματος των Θεσσαλών για τη συμμετοχή τους στις επιχειρήσεις. Παράλληλα, γενναίοι κ λ ε φ τ α ρ μ α τ ο λ ο ί πυκνώνουν τις τάξεις των ανυπότακτων και υψώνουν το φρόνημα του θεσσαλικού λαού, ο Ζήδρος, οι Λαζαίοι, ο Στουρνάρης, ο Λιακατάς, ο Μπασδέκης, ο Μπλαχάβας, ο Νικοτσάρας, αργότερα ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο ‘’Αχιλλέας της Ρωμιοσύνης’’, όπως θα τον αποκαλέσει ο Κωστής Παλαμάς.

 Μετά την εμφάνιση της Ρωσίας, που εφαρμόζει πολιτική εξόδου στη Μεσόγειο, η Πύλη αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τους ξεσηκωμένους Έλληνες μέσω ενός τοπάρχη, του Αλή πασά και έτσι την τελευταία περίοδο του 18ου αι. η Θεσσαλία σημαδεύεται από την παρουσία του. Με την εγκατάστασή του στα Γιάννενα το 1788 διορίζει το γιο του Βελή ως τοποτηρητή στη Θεσσαλία εκτός του Πηλίου.

Η διοίκηση του Βελή, το ίδιο πιεστική και αρπακτική με αυτή του πατέρα του, απέβλεπε στον πλουτισμό και την επαύξηση της προσωπικής και οικογενειακής του περιουσίας, κυρίως με τη βαριά φορολογία. Για την αρπακτική και αδίστακτη πολιτική του, ο ‘’Α ν ώ ν υ μ ο ς‘’ στη ‘’Ν ο μ α ρ χ ί α’’ γράφει: ‘’…γνωρίζοντας κατά πράξιν τα προς την τυραννίαν τα δέοντα, εσκεπάσθη κατ’ αρχάς με το ένδυμα υποκρισίας και όντως πλανώντας με ψευδείς επαίνους και πλουσιοπάροχα ταξίματα τους άρχοντας και προεστούς, ηπάτησεν σχεδόν όλους και καθείς ενόμισε δι’ ολίγον καιρόν να ευρήκεν εις αυτόν η εύκαρπος γη της Ηπείρου και Θετταλίας και οι κάτοικοι αυτών έναν διευθυντήν και ένα πατέρα.

Αλλά, αφού ο άσπλαχνος και σκληρός τύραννος εστερέωσε την δυναστείαν του, έρριψεν ευθύς την σκέπην της τροποποιήσεως και παραχρήμα εξητμίσθη όλη η δυσωδία της τυραννίας του…ώστε ο ίδιος ο τύραννος θαύμαζε δια την αναισθησίαν των δούλων του.’’

 H τρομοκρατία, όμως, του Αλή δεν έκαμψε το φρόνημα του ελληνικού στοιχείου, που το συνθέτουν ορεινοί και νομάδες κτηνοτρόφοι, έμποροι, βιοτέχνες, ναυτικοί, αγωγιάτες, οι αγρότες των κάμπων και λόγιοι που στηρίζουν τα αρματολίκια στους αγώνες τους. Αποφασιστικό βήμα πραγματοποιείται με την απόφαση καπεταναίων να αναθέσουν στον παπά-Θ ύ μ ι ο Β λ α(Μπλα)χ ά β α  (είχε αναλάβει το αρματολίκι στα Χάσια μετά το θάνατο του πατέρα του) την αρχηγία γενικής εξέγερσης κατά του Αλή πασά στην ηπειρωτική Ελλάδα την άνοιξη του 1808, μετά από συνεννοήσεις με τους καπετάνιους της Ρούμελης, Ηπείρου, Μακεδονίας, με τους ναυτικούς του Νικοτσάρα και με άλλους αρματολούς.

cf80ceb1cf80ceac ceb8cf8dcebcceb9cebfcf82 ceb2cebbceb1cf87ceacceb2ceb1cf82

Όμως, θα ηττηθεί από τις δυνάμεις του Αλή, που θα αφανίσει το εκλεκτότερο κομμάτι του ελληνικού στοιχείου στα Τρίκαλα, τη Λάρισα, τον Τύρναβο και τις άλλες πόλεις και κωμοπόλεις, και θα τιμωρήσει με σκληρότατο τρόπο τον ηγέτη του κινήματος Βλαχάβα. Ήταν το τελευταίο προεπαναστατικό κίνημα.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε εν συντομία, τη συμμετοχή Θεσσαλών στις μυστικές εταιρείες που προετοίμαζαν την ελληνική επανάσταση, με σπουδαιότερη τη Φ ι λ ι κ ή Εταιρεία, που άπλωσε τη δραστηριότητά της σε όλες τις ελληνικές παροικίες της Ευρώπης και σε όλη την Ελλάδα. Από τους τρεις ιδρυτές της, ο Αθανάσιος  Τ σ α κ ά λ ω φ ‘’ο νοημονέστερος, δραστηριώτερος… απάντων των αρχηγών της Φ.Ε.’’  είχε καταγωγή από τον Τύρναβο, από την πλευρά του πατέρα του.

Εξάλλου, ανάμεσα στα πρώτα μυημένα μέλη της το 1814 στη Βιέννη- άλλοτε επίκεντρο της επαναστατικής απόπειρας του Ρήγα- ήταν και ο λόγιος Ά ν θ ι μ ο ς  Γ α ζ ή ς από τις Μηλιές Πηλίου, που το μετέτρεψε σε κέντρο επαναστατικής δράσης, όπως επίσης,  σημαντική δράση ανέπτυξε ως Φιλικός από το 1817 και ο στενός συνεργάτης του Ρήγα Φεραίου,  Χ ρ ι σ τ ό φ ο ρ ο ς  Π ε ρ ρ α ι β ό ς.

Στα μέλη της Φιλικής Εταιρείας ανήκαν ακόμα ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ο Γιάννης Φαρμάκης, ο Αριστείδης Παπάς, οπλαρχηγοί και καπετάνιοι από τα ορεινά Άγραφα, Ασπροπόταμο, Όλυμπο, Χάσια, Πήλιο, καθώς και  άλλοι Θεσσαλοί λόγιοι και έμποροι.

Πηγές:

Ν. Γ. Σβορώνος, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας

Αποστολία Πάνου, Η Ροδιά στην ιστορική διαδρομή της Θεσσαλίας