Φιλαρμονική του 1950
Αφιέρωμα ; ”Οι πρωταγωνιστές όλων των εορταστικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων”
Ίσως με το παρακάτω άρθρο καταλάβουμε ότι και η Φιλαρμονική Τυρνάβου παράγει πολιτισμικό έργο το οποίο θα πρέπει να με κάποιο τρόπο να αναδειχθεί… από παλιά έως και σήμερα με την βοήθεια της τεχνολογίας.
Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα και επηρέασαν πολύ την Ελληνική μουσική. Η προσφορά τους εστιάζεται κυρίως στην παραδοσιακή μουσική καθώς εμπλουτίστηκε με νέα όργανα όπως το κλαρίνο και τα χάλκινα.
Η “φιλαρμονική ορχήστρα”, συνηθίζεται στην Ελλάδα, να αποκαλείται “μπάντα”.
Η Γοτθική λέξη μπάντα σήμαινε αρχικά τη “μικρή στρατιωτική ομάδα”, αργότερα όμως ο χαρακτηρισμός απέδιδε “τη μικρή ομάδα στρατιωτικών μουσικών”, για να καταλήξει τελικά στην προαναφερθείσα έννοια.
Η πρώτη επίσημα συστημένη ορχήστρα πνευστών ιδρύθηκε στην γειτονική Ιταλία και συγκεκριμένα στη Φλωρεντία το 1232.
Αργότερα ακολούθησαν η Γενεύη το 1300, το Μιλάνο, η Μάντοβα, η Φεράρα 1441 κλπ.
Αργότερα (1515) συγκροτείται στην Ιταλία η Ορχήστρα Πνευστών, (και με την προσθήκη φλάουτου εκτός από τα χάλκινα πνευστά). λ
Λάμβανε μέρος στις μάχες, ενώ και στη Γαλλία ιδρύεται λίγο αργότερα από το Φραγκίσκο τον Α’ η πρώτη στρατιωτική ορχήστρα πνευστών.
Τέλη του 16ου αιώνα και η Τουρκία είχε δημιουργήσει αντίστοιχα μουσικά σύνολα.
Μέχρι το 18ο αιώνα η Δυτική Ευρώπη με πρωτεργάτες τους Γερμανούς μουσικούς, ευτύχησε να έχει πολλές περίφημες φιλαρμονικές ορχήστρες ειδικά στη Γαλλία την Ιταλία και την Αγγλία.
Ο ρόλος της Αγγλίας στην ιστορία των Κερκυραϊκών Φιλαρμονικών υπήρξε καταλυτικός.
Μια από τις σημαντικότερες τοπικές λατρευτικές εκδηλώσεις της Κέρκυρας αποτελεί η λιτανεία του προστάτη της Αγίου Σπυρίδωνα, η οποία τελείται στις 11 Αυγούστου (ημέρα επετείου της σωτηρίας από την πολιορκία των Τούρκων το 1716).
Από τα σχετικά στοιχεία προκύπτει ότι τουλάχιστον από το 1823, η Αγγλική Αρμοστεία του νησιού έστελνε αυτή την μέρα τιμητικό λόχο στρατού μετά μουσικής.
Το 1837 και με αφορμή το θάνατο του βασιλιά της Αγγλίας Γουλιέλμου του Δ’, η ανεψιά του Βικτορία απαγόρευσε τη συμμετοχή Αγγλικού στρατού μετά μουσικής σε Ορθόδοξες θρησκευτικές εκδηλώσεις.
Αυτό αποτέλεσε ύψιστη προσβολή προς τη θρησκευτική αλλά και πατριωτική συνείδηση των Κερκυραίων και είχε ως αποτέλεσμα την άμεση κινητοποίησή τους στην κατεύθυνση ίδρυσης μιας Κερκυραϊκής Φιλαρμονικής.
Τα έτη 1837-1840 οι καλλιτεχνικές, πνευματικές και ορισμένες πολιτικές προσωπικότητες της Κέρκυρας, ένωσαν τις δυνάμεις και τα κοινά τους οράματα και κατέληξαν στην ίδρυση Φιλαρμονικής με το όνομα “Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας”, στις 12 Σεπτεμβρίου του 1840.
Ο μουσουργός Σπυρίδωνας Ξύνδας, ο Πέτρος Κουαρτάνος, ο Ιωάννης Καλλονάς κ.α ήταν τα ιδρυτικά μέλη της πρώτης Φιλαρμονικής Εταιρίας. Πρόεδρος εφ’ όρου ζωής ορίσθηκε ο Νικόλαος Χαλκιόπουλος Μάντζαρος.
Χρονογράφοι της εποχής αναφέρουν ότι η πρώτη δημόσια εμφάνιση της νέας Φιλαρμονικής είχε ήδη γίνει την 1η Απριλίου του 1841, συνοδεύτηκε από έντονους ευφημισμούς και ενθουσιώδες κλίμα.
Στο καταστατικό της ίδρυσης αναφέρεται ότι ως χρώματα της Φιλαρμονικής προτείνονται το μπλε και το λευκό ως χρώματα της Ελληνικής σημαίας.
Η πρόταση δεν έγινε δεκτή από την Ιόνιο Γερουσία που αντί αυτών επέβαλλε τα χρώματα της Ιονίου Πολιτείας δηλαδή το μπλε και το κόκκινο.
Παρόλα αυτά ο πατριωτικός χαρακτήρας της Φιλαρμονικής – την οποία οι ξένοι αποκαλούσαν “LaBandaGrecca” – δε μειώθηκε καθόλου. Απεναντίας αποφασίστηκε στις 25 Μαρτίου, (επέτειος της Εθνικής Επανάστασης), να τελείται δημόσια πανηγυρική συναυλία.
H “Παλαιά” ή η “Kόκκινη Φιλαρμονική όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν οι Κερκυραίοι – είναι η παλαιότερη Φιλαρμονική στο νησί αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα – είναι η μπάντα που απέδωσε τον Ολυμπιακό Ύμνο του Σπύρου Σαμάρα στους πρώτους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 στην Αθήνα.
Η Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας, εκτός του γεγονότος ότι αποτέλεσε όπως θα δούμε και στη συνέχεια την απαρχή μιας τεράστιας για τα Ελληνικά δεδομένα μουσικής Εταιρίας, έθεσε και τα θεμέλια για μια ευρύτερη “Μουσική Σχολή”, μια Ακαδημία όπως την οραματιζόταν ο Ν. Μάντζαρος.
Έτσι ο κανονισμός λειτουργίας της Φιλαρμονικής προέβλεπε εκτός των άλλων και τμήματα σχολών Χορωδίας, Θρησκευτικής Χορωδίας, Εγχόρδων, Πιάνου, Αρμονίας, Αντίστιξης, Μορφολογίας κλπ.
Ο φιλελευθερισμός σε συνδυασμό με την ανάγκη για “ψυχαγωγία της εργατικής τάξης” οδήγησαν στην ίδρυση μιας δεύτερης μπάντας με όνομα: “Φιλαρμονική Εταιρία Μάντζαρος” ή σε αντιδιαστολή με την παλιά, “Nέα” Φιλαρμονική.
Η αρχική ονομασία στα πρακτικά 21 Ιουνίου 1890 ήταν “Ψυχαγωγικός Συνεταιρισμός εν Κέρκυρα”.
Τα χρώματά της είναι το κυανό και το λευκό, τα χρώματα της Ελλάδας. Η χειμερινή της στολή έχει χρώμα βαθύ μπλε, ενώ η θερινή έχει χρώμα λευκό. Το κράνος είναι ασημί με λοφίο από μπλε και λευκά φτερά.
Η “Φιλαρμονική Μάντζαρος” ήταν εκείνη που ανέκρουσε τον Εθνικό Ύμνο στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακούς Αγώνων του 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη Φιλαρμονική στην Ελλάδα που ενέταξε γυναίκα μουσικό στο Σώμα της (1954).
Η Τρίτη Φιλαρμονική Εταιρία ιδρύθηκε πολύ αργότερα των πρώτων δύο, μόλις το 1980, με το όνομα: “Φιλαρμονική Εταιρία Καποδίστριας”. Τα χρώματά της είναι το μαύρο και το έντονο κόκκινο. Η χειμερινή και η θερινή στολή αποτελείται από κόκκινο σακάκι με μαύρη ζώνη και μαύρο παντελόνι με κόκκινη ρίγα. Το κράνος είναι χρυσαφί με λοφίο από κόκκινα κορδόνια.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι Φιλαρμονικές του νησιού είναι αφιλοκερδείς εταιρίες και όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, σε αρκετές από αυτές οι δάσκαλοι δεν έχουν καθόλου οικονομικές απολαβές και οι μαθητές δεν έχουν καμία οικονομική υποχρέωση. Εκτός των 3Φιλαρμονικών Εταιριών της πόλης που προαναφέραμε υπάρχουν 14 ακόμη στην ύπαιθρο της Κέρκυρας.
Η Φιλαρμονική Σχολή Πάλλης :αποτελεί Σωματείο που εδρεύει και δραστηριοποιείται στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς. Σκοπός του σωματείου, όπως ορίζεται από τα Καταστατικά του (1904 και 1972) είναι «η δωρεάν διδασκαλία και εκπαίδευσις των νέων αμφοτέρων των φύλων εκ της Επαρχίας Πάλλης καταγομένων φωνητικής και οργανικής μουσικής, η συντήρησις μουσικού σώματος, η διατήρησις της μουσικής παραδόσεως εν Ληξουρίω και εν τη Επαρχία Πάλλης γενικότερον, η προαγωγή της μουσικής εν Ληξουρίω ….».
Κατά τη βιβλιογραφία και τις αρχικές πληροφορίες προσδιορίζεται η ίδρυση της Σχολής μεταξύ των ετών 1834 – 1839. Πρόκειται δηλαδή, πιθανότατα, για την αρχαιότερη Φιλαρμονική στην Ελλάδα. Με την ίδρυση, τότε, της Φιλαρμονικής του το Ληξούρι πρωτεύει στο «πολιτιστικό κίνημα» κατά το οποίο, εντός μιας πεντηκονταετίας περίπου, ιδρύθηκαν στα Επτάνησα Φιλαρμονικές Σχολές, με στόχο την πολιτιστική ανάπτυξη αλλά και την Εθνική συνειδητοποίηση των κατοίκων τους, κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας.
