Σημεία ομιλίας του Πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη στη Βουλή κατά τη συζήτηση με αντικείμενο την ενημέρωση του Σώματος για την ποιότητα της Δημοκρατίας και του Δημοσίου Διαλόγου

Μιλάμε, καταγγέλλουμε, αποκαλύπτουμε

• Καθώς και η πατρίδα μας εισέρχεται στον παγκόσμιο κύκλο του κινήματος που ονομάστηκε #MeToo, διαμορφώνεται η ανάγκη για περισσότερη αλήθεια και  δικαιοσύνη, για περισσότερη τόλμη, για περισσότερη ωριμότητα.
• Τα φαινόμενα παρενόχλησης και βίας εναντίον των πιο αδύναμων ξεπερνούν σύνορα, τάξεις, θρησκείες, επαγγέλματα, διαπερνούν τον πολιτισμό και την εποχή μας. Συνεπώς, η αντιμετώπισή τους προϋποθέτει τη συστράτευση πολιτείας και πολιτών, τη δράση του κράτους δικαίου αλλά και την αντίδραση μιας κοινωνίας δικαίου. Γιατί ένα πρόβλημα όλων απαιτεί τη λύση από όλους.
• Δεν είναι τυχαίο, όπως είπα, ότι στη χώρα μας όλα αυτά ξεκίνησαν από τη μαρτυρία της Σοφία Μπεκατώρου στις 16 Ιανουαρίου, θέλω να θυμίσω σε μία εκδήλωση που διοργάνωσε ειδικά για το θέμα αυτό η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Ήταν μία πρωτοβουλία την οποία χαιρέτησα αμέσως προσωπικά. Μάλιστα επικοινώνησα με τη Σοφία Μπεκατώρου, χαρακτηρίζοντάς την «Ολυμπιονίκη της ευθύνης», που έσπασε την αλυσίδα της σιωπής ώστε το στίγμα της ενοχής να περάσει από το θύμα στο θύτη. Αντίστοιχα όλα τα κόμματα, όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, χαιρέτησαν αυτή τη γενναία πράξη της Σοφίας Μπεκατώρου. Έκλεινα το μήνυμά μου με τρεις λέξεις: Μιλάμε, καταγγέλλουμε, αποκαλύπτουμε.

Δυστυχώς, τις τελευταίες ημέρες οι πρωταγωνιστές δεν είναι πλέον τα θύματα

• Εδώ και ένα μήνα η ελληνική κοινωνία υπέστη ένα σκληρό σοκ όταν άρχισε να μαθαίνει για κρυφές της όψεις. Μία αλυσίδα γεγονότων τα οποία θα μπορούσαν και μπορούν ακόμα να μετατραπούν σε δεσμούς ενότητας και συναντίληψης. Γιατί η κοινή άμυνα σε μία τέτοια απειλή είναι μία κίνηση απελευθέρωσης. Με άλλα λόγια, είναι μία πρόκληση να αναδείξουμε τελικά τα καλύτερα στοιχεία μας, αυτά που μας ενώνουν, όχι αυτά που μας διχάζουν.
• Κι όμως, δυστυχώς, τις τελευταίες ημέρες τα πράγματα έχουν πάρει άλλη τροπή. Πρωταγωνιστές δεν είναι πλέον τα θύματα, οι γραμματείς που παρενοχλούνται στη δουλειά τους από τα αφεντικά τους, οι γυναίκες που ξυλοκοπούνται μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, οι έφηβοι και τα παιδιά που απειλούνται από ενήλικες -συχνά και από συγγενείς τους- τους οποίους εμπιστεύονται και θαυμάζουν στο γήπεδο, στο σχολείο, στις παιδικές χαρές της γειτονιάς τους. Δεν είναι αυτοί οι πρωταγωνιστές των τελευταίων ημερών. Και έτσι αυτή η ευκαιρία της συλλογικής αφύπνισης κινδυνεύει να γίνει αρένα κομματικών μονομαχιών.
• Την επικαιρότητα, δυστυχώς, πλημμυρίζουν χυδαία σχόλια, καθώς κάποιοι θέλησαν να πετάξουν στο βρώμικο καλάθι των δικών τους σκοπιμοτήτων ένα ζήτημα που συγκλονίζει κάθε ελληνική οικογένεια. Ένα καινούργιο κύμα λαϊκισμού και θολών κατηγοριών διακινείται με μόνο στόχο να σπιλωθούν πρόσωπα και κόμματα. Σαν οι βιαστές να χωρίζονται τάχα σε αριστερούς ή δεξιούς και σαν εκείνοι που υφίστανται την βία να έχουν τη δική τους ξεχωριστή ιδεολογία.
• Ο κατήφορος αυτός ξεστρατίζει την υπόθεση του ελληνικού #MeToo, την απαξιώνει. Και μάλιστα αυτό γίνεται με κύρια ευθύνη των δυνάμεων που υποτίθεται ότι την παρουσίαζαν ως μέσο κοινωνικής χειραφέτησης. Η στάση τους όμως σήμερα την εγκλωβίζει στα υπόγεια των θυμών και των διαβολών. Η λάσπη που εκτινάσσεται κρύβει τελικά τους ενόχους από το βλέμμα της κοινωνίας και της Δικαιοσύνης, γεννώντας ψεύτικους διχασμούς και εμποδίζοντας τελικά τα μεγάλα ζητούμενα. Το μεγάλο ζητούμενο είναι τα θύματα να μιλήσουν επιτέλους ελεύθερα, το κράτος δικαίου να λειτουργήσει και οι πολίτες στο σύνολό τους να αφυπνιστούν.

Τα γεγονότα είναι σαφή

• Ο κύριος Λιγνάδης τοποθετήθηκε από την Υπουργό Πολιτισμού και όταν τοποθετήθηκε ουδείς ανέφερε οτιδήποτε εναντίον του. Όλοι αναγνώριζαν την καλλιτεχνική του αξία. Και αν κάποιος από όσους μιλούν πολύ σήμερα γνώριζε κάτι τότε, όφειλε να το είχε πει εξ αρχής. Γιατί διαφορετικά αυτό σημαίνει ότι ήξερε και συγκάλυπτε.
• Και από τη στιγμή που άρχισαν να διακινούνται οι πρώτες φήμες γύρω από το πρόσωπό του, ασφαλώς και το Υπουργείο δεν μπορούσε να γίνει δικαστής, του ζητήθηκαν εξηγήσεις. Ο ίδιος διαβεβαίωσε ότι δεν είχε καμία εμπλοκή.
• Ταυτόχρονα με την πρώτη καταγγελία, την ίδια μέρα -καταγγελία που θυμίζω ήταν ανώνυμη, χωρίς να κατονομάζει τον κ. Λιγνάδη, τον περιέγραφε όμως με πολύ μεγάλη σαφήνεια- οδηγήθηκε ο κ. Λιγνάδης σε παραίτηση και η παραίτησή του έγινε αμέσως δεκτή. Εκεί κλείνει στο κράτος δικαίου η κυβερνητική αρμοδιότητα, και με την πρώτη μήνυση η υπόθεση έφτασε ταχύτατα στα χέρια της Δικαιοσύνης.
• Ο κ. Λιγνάδης απομακρύνθηκε πέντε ώρες, όχι μέρες, πέντε ώρες από τη δημοσίευση της πρώτης καταγγελίας, που επαναλαμβάνω ήταν ανώνυμη αλλά τον φωτογράφιζε με απόλυτη σαφήνεια.

Η κα Μενδώνη είναι μία αποτελεσματική Υπουργός

Η δική μας δουλειά, λοιπόν, είναι η συνοχή και η σωστή αξιολόγηση του έργου της κυβέρνησης και του έργου της κας Μενδώνη. Και ναι η πολιτική ευθύνη, προφανώς, βαραίνει εμένα. Επιλέγω τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου βάσει του Συντάγματος. Και θεωρώ ότι η κα Μενδώνη είναι μία αποτελεσματική Υπουργός.

• Χάρις σε αυτήν προχωρούν πολύ μεγάλα έργα τα οποία ενόχλησαν ενδεχομένως, όπως το Ελληνικό, όπως το Μετρό της Θεσσαλονίκης.
• Σε ένα μήνα τώρα θα βρεθούμε μαζί να εγκαινιάσουμε τη νέα Εθνική Πινακοθήκη. Κόσμημα. Βαλτωμένο έργο επί 10 χρόνια τουλάχιστον.
• Επί ημερών της κας Μενδώνη λειτούργησε το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, εκκρεμότητα δεκαετίας και αυτό.
• Η Ακρόπολη ξαναέγινε προσιτή σε άτομα με ειδικές ανάγκες και φωτίστηκε.
• Το Τατόι αναβιώνει με όλο το ιστορικό, πολιτιστικό και οικολογικό του φορτίο.
• Και, ναι, στη διάρκεια της πανδημίας οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό απέκτησαν για πρώτη φορά μητρώο βάσει του οποίου αποζημιώνονται.
• Τα μουσεία εκσυγχρονίζονται και αποκτούν, ναι, δικούς τους πόρους για να μπορούν να αναπτυχθούν. Και πάνω από όλα βρήκε λύση -και μάλιστα συναινετική- οριστικά λύθηκε το πρόβλημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Ένα θέμα δεκαετιών το οποίο αποτελούσε αίτημα όλων των δημιουργών.

Συνεπώς, ναι, η κα Μενδώνη είναι μία καλή Υπουργός και ας έχει αναστατώσει αρκετά μερικές από τις συντεχνίες της ακινησίας. Βεβαίως δεν είναι επαγγελματίας πολιτικός. Ίσως γι’ αυτό και κάπου να αστόχησε επικοινωνιακά. Αλλά αυτό δεν ισοσκελίζει το βάρος του έργου της. Είναι μία επιστήμων επιφανής. Γνωρίζει τον χώρο του Πολιτισμού. Τη στηρίζω. Όπως ξέρετε δεν προέρχεται από τη δική μου παράταξη, δεν έχει καμία πρόθεση να πολιτευτεί.

Ενισχύουμε το νομικό μας οπλοστάσιο

• Τα στόματα που πια ανοίγουν, οι φωνές που τώρα ακούγονται απαιτούν από εμάς ένα πράγμα: Να ακούσουμε και να αλλάξουμε. Να αναγνωρίσουμε ότι, ναι, υπήρχε -και υπάρχει- ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αρκεί και μια ματιά στο κοινοβούλιο για να το διαπιστώσουμε αυτό. Ότι ναι, έχουμε ακόμα δρόμο για να φτάσουμε στην πραγματική ισονομία. Και ότι είναι επιτέλους θετικό ότι οι ίδιες οι γυναίκες αλλά και οι άντρες που έχουν δεχθεί κακοποιητικές συμπεριφορές αισθάνονται επιτέλους ασφαλείς να μιλήσουν.
• Χαίρομαι ιδιαίτερα που πολλοί κλάδοι ήδη κινητοποιούνται και αυτενεργούν με κώδικες δεοντολογίας, γιατί κανείς δεν φταίει αν δεν ήξερε χθες, θα φταίει όμως αν μάθει σήμερα και δεν αντιδράσει αύριο.
• Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι πρωτοβουλίες τις οποίες σήμερα ανακοινώνω και ελπίζω ότι θα βρουν διακομματική στήριξη σήμερα στην Ολομέλεια. Είναι πρωτοβουλίες που έχουν ένα διπλό στόχο: Πρώτον, να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο το νομικό μας οπλοστάσιο για τη δίκαιη τιμωρία των ενόχων του παρελθόντος και του παρόντος. Αλλά κυρίως να αποτραπούν τα εγκλήματα του μέλλοντος, δημιουργώντας ένα πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης σε κάθε πολίτη. Στο πλαίσιο αυτό:
  • Αλλάζει ο Ποινικός Κώδικας:
    • Αυστηροποιούνται οι ποινές για τα αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας.
    • Σε ό,τι δε αφορά τους ανήλικους, η παραγραφή αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωση του θύματος, με νέα ηλικιακά όρια.
    • Ενώ συγκεκριμένες υποθέσεις θα εκδικάζονται πια κατά προτεραιότητα.
  • Εγκαινιάζεται επίσης μία κεντρική διαδικτυακή πύλη, metoo.gov.gr, όπου θα συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες και όλες οι πολιτικές μας γύρω από αυτό το θέμα. Αλλά κυρίως θα μπορούν να υποβάλλονται και καταγγελίες μέσω chat σε πραγματικό χρόνο.
  • Θεσπίζουμε -και το θεωρώ αυτό εξαιρετικά σημαντικό- ένα ειδικό μητρώο για όλους τους επαγγελματίες οι οποίοι έρχονται σε επαφή με παιδιά και με εφήβους, με αυστηρές προϋποθέσεις εγγραφής. Για παράδειγμα, προπονητές, εργαζόμενοι σε κατασκηνώσεις, εργαζόμενοι σε προσφυγικές δομές. Το μητρώο αυτό το οποίο, το έχουν όλες οι σοβαρές χώρες που θέτουν προϋποθέσεις για όποιον δουλεύει με παιδιά -και προφανώς δεν αναφέρομαι στον χώρο της εκπαίδευσης- θα πρέπει να λειτουργεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, την ΕΛ.ΑΣ, τις αστυνομικές αρχές.
  • Συγκροτείται κεντρική δομή στη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για την αξιολόγηση αλλά κυρίως και για την εξωδικαστική επίλυση αυτής της κατηγορίας.
  • Σύντομα θα έρθει προς κύρωση στη Βουλή η σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, του ILO, για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης.
  • Σε συμφωνία με τους κοινωνικούς εταίρους, θεσπίζονται υποχρεωτικοί κώδικες δεοντολογίας σε κάθε επιχείρηση, με προβλέψεις για τη συμπεριφορά και κυρώσεις σε όσους δεν τις τηρούν. Ένα παράδειγμα να αναφέρω μόνο, πολλές χώρες στον κόσμο έχουν θεσπίσει πολιτικές, τις λεγόμενες «open door». Ένας υφιστάμενος μπαίνει στο γραφείο ενός προϊσταμένου και η πόρτα πρέπει να είναι ανοιχτή, για λόγους ευνόητους. Δεν είναι δύσκολες παρεμβάσεις αυτές. Είναι παρεμβάσεις που με συνεννόηση με τους κοινωνικούς εταίρους μπορούμε εύκολα να τις εισάγουμε στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, στον χώρο της εργασίας.
  • Θεσπίζουμε και τη δυνατότητα της υποχρεωτικής διαθεσιμότητας του φερόμενου, το τονίζω αυτό, φερόμενου ως θύτη με αναστολή αποζημίωσης μέχρι τη διαλεύκανση της συγκεκριμένης υπόθεσης. Γιατί σε ένα κράτος δικαίου κανείς δεν είναι ένοχος μέχρι να καταδικαστεί από τη Δικαιοσύνη.
  • Στο πειθαρχικό δίκαιο και των δημοσίων υπαλλήλων, των γιατρών του ΕΣΥ, των Σωμάτων Ασφαλείας, θεσπίζεται ειδικό πειθαρχικό παράπτωμα παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.
  • Επεκτείνουμε σε όλα τα σχολεία πια, από το Σεπτέμβριο, το πρόγραμμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης το οποίο εφαρμόστηκε πιλοτικά κατά τη φετινή χρονιά. Γιατί ο σεβασμός, όχι μόνο στο άλλο φύλο αλλά και στη διαφορετικότητα, πρέπει να διδάσκεται από νωρίς.

Η πολιτική οφείλει να έχει τη δική της ηθική

• Έχει λεχθεί ότι η πολιτική δεν έχει ηθική. Διαφωνώ. Οφείλει να έχει τη δική της ηθική. Αυτήν που απέχει από την απλοϊκή ηθικολογία, γιατί στηρίζεται σε αρχές τις οποίες και καθορίζει ένα και μόνο κριτήριο: Η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος αλλά και η αξιοπρέπεια του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Σε αυτήν ακριβώς κατατείνουν και οι προτάσεις για τις οποίες μόλις σας μίλησα.
• Με αφορμή το ελληνικό #MeToo απλώνεται μπροστά μας μια ευκαιρία να γίνουμε όλοι καλύτεροι. Η κοινωνία μας να συγχρονίσει το βηματισμό της με την εποχή των δικαιωμάτων και της ώριμης αντιμετώπισης σύνθετων προβλημάτων. Για να συμβεί, όμως, αυτό πρέπει η συζήτηση γύρω από το πρόβλημα της εξουσιαστικής βίας να επανέλθει στην αφετηρία της, να επανέλθει στο πεδίο της αλήθειας και της ευθύνης. Μακριά από το φτηνό κομματικό ανταγωνισμό και τις εύκολες εντυπώσεις.
• Γιατί η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία, δεν διστάζει να κοιτάξει στα μάτια κανένα πρόβλημα. Και να αντιμετωπίσει με τους κανόνες του κράτους δικαίου την πραγματικότητα, διαμορφώνοντας έτσι και μία κοινωνία δικαίου. Στο χέρι μας είναι να αποδείξουμε όλοι μαζί ότι μπορούμε να το κάνουμε.