Η φωτογραφία: Η Κυρα-Βασιλική με τον Αλή Πασά. Ελαιογραφία
Είναι μία από τις αναφορές μας στο σημερινό οδοιπορικό. Τελικά από αλλού ξεκινάς τη ζωή , αλλού την συνεχίζεις. Το τέλος όμως είναι η επιστροφή εκεί που είδε το πρώτο φως της ζωής. Γεννήθηκε στο χωριό Πλισιβίτσα (το σημερινό Πλαίσιο) των Φιλιατών το 1789 και πέθανε στο Αιτωλικό το 1834. Ήταν κόρη του προκρίτου της κωμόπολης Πλισιβίτσας Κίτσου Κονταξή και αδελφή του οπλαρχηγού Γεωργίου Κίτσου και των Νικολάου και Ιωάννη Κονταξή.
Γύρω στα 1805 συνελήφθη από άντρες του Αλή πασά, που είχε διατάξει λεηλασία της περιοχής Πλισιβίτσας και σφαγή των κατοίκων με την κατηγορία πως υπέθαλψαν κάποιους κιβδηλοποιούς, και του παραδόθηκε στα Ιωάννινα, όπου η Βασιλική (σε ηλικία περίπου 16 ετών!) κατάφερε να μαλάξει την σκληρότητα του Αλή και να σταματήσει τη σφαγή. Σαγηνευμένος ο Αλής από την ευφυΐα και την ομορφιά της τη νυμφεύτηκε (1808), παρότι ήταν νυμφευμένος με την Εμινέ, η οποία αντέδρασε, αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Ζούσε στο παλάτι του Αλή, κρατώντας τη χριστιανική της πίστη, μετατρέποντας μάλιστα και ένα από τα δωμάτιά της σε εκκλησία, όπου καλούσε ιερέα και λειτουργούσε. Ασκούσε μεγάλη επίδραση στον Αλή υπέρ των Ελλήνων και ίσως γνώριζε και για το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας.
Συμπαραστάθηκε στον Αλή κατά την πολιορκία του από τα σουλτανικά στρατεύματα και κατέφυγε μαζί του (Δεκέμβριος 1821) στο νησάκι της Παμβώτιδας, στη μονή του Αγίου Παντελεήμονα. Τον Ιανουάριο του 1822, μετά τη δολοφονία του Αλή, συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου απελευθερώθηκε με τη μεσολάβηση του Πατριάρχη Άνθιμου του Γ΄ και παρέμεινε στο Πατριαρχείο για έξι χρόνια.
Μετά την ήττα του στόλου Τούρκων και Αιγυπτίων στη ναυμαχία του Ναυαρίνου η Υψηλή Πύλη πήρε αυστηρά μέτρα και συνέλαβε την Κυρα-Βασιλική και όλους τους άλλους που είχαν μεταφερθεί μαζί της στην Κωνσταντινούπολη και τους εξόρισε στην Προύσα ως υπόπτους, αλλά τον Οκτώβριο του 1829 της δόθηκε η άδεια να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου παρέμεινε για λίγο (1830) στο ιδιόκτητο κτήμα της, στο χωριό Βοϊβόντα (σημερινή Βασιλική του Δήμου Καλαμπάκας), που της ανήκε ως τσιφλίκι (.μαζί με τα χωριά Σαρακήνα Καλαμπάκας και Μεταμόρφωση Καρδίτσας) και που προς τιμή της ονομάσθηκε Βασιλική. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έζησε στο χωριό Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας, έχοντας στην κατοχή της λίγα κτήματα που της παραχωρήθηκαν από τον Καποδίστρια κι έναν πύργο (Γουλάς της Κυρα-Βασιλικής). Διατηρώντας ακόμα την αρχοντική ομορφιά της και την αξιοπρέπεια της γυναίκας του Αλή Πασά, πέθανε από δυσεντερία στο Αιτωλικό όπου και τάφηκε.
Συνεχίζουμε το οδοιπορικό μας στη Θεσσαλία του 1807 με αναφορές στο σήμερα.
J. J. M. FR. BOUDIN TROMELIN είχε φθάσει σε ένα χάνι της εποχής σε ένα χριστιανικό χωριό το Καστράκι που βρίσκεται στις ρίζες των Μετεώρων. Δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας με την συνένωση μικρών οικισμών από Ηπειρώτες που αναγκάστηκαν να καταφύγουν εδώ για να γλιτώσουν από τον Αλή Πασά. Το χωριό πήρε την ονομασία του από ένα κάστρο του οποίου σώζονται ακόμη λίγα ερείπια. Προπολεμικά διατηρούσε ανέπαφη την αγροτική εικόνα της ελληνικής υπαίθρου. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε ένα τόπο αναψυχής των επισκεπτών που επιθυμούν να δουν τα Μετέωρα.
Ένα έθιμο του χωριού είναι το κρέμασμα των μαντηλιών στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Μαντηλά. Κάθε χρόνο στη γιορτή του οι κάτοικοι του χωριού και διάφοροι επισκέπτες από όλη την Ελλάδα τιμούν τον Άγιο προσφέροντας του ένα μαντήλι. Αναρριχητές αλλά και απλοί κάτοικοι αναρριχώνται για να ανεβάσουν τα καινούρια μαντήλια και να κατεβάσουν αυτά που είχαν ανεβάσει την περσινή χρονιά. Το έθιμο ξεκίνησε από την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν ένας Τούρκος στρατιώτης έκοβε δέντρα κάτω από το μοναστήρι. Χωρίς να το θέλει έκοψε το χέρι του, τότε η γυναίκα του βλέποντάς τον έτρεξε να τον βοηθήσει τάζοντας στον άγιο το μαντίλι της για να γίνει καλά ο άντρας της. Τότε αμέσως ένας κάτοικος του χωριού ανέβασε το μαντίλι στο μοναστήρι και το χέρι του έγινε όπως το είχε πριν. Από τότε έχει που κρατά αυτό το έθιμο και κάθε χρόνο όλοι δίνουν τα δικά τους μαντίλια.
Ενα παραδοσιακό χωριό στη σκιά των Μετεώρων που το όνομα τους αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες. Σκαρφαλωμένες στα βράχια 9 μονές που ίδρυσαν Έλληνες μοναχοί. Στα βορειοανατολικά των Μετεώρων βλέπεις μία κοιλάδα, καλλιεργημένη, η οποία αρδεύεται από ένα ρυάκι ερχόμενο εκεί κοντά για να εκβάλει στον Πηνειό. Από την άλλη πλευρά του ποταμού τα βουνά [Πίνδος] , κάνοντας μία καμπύλη προς τα δυτικά, οριοθετεί τις πεδιάδες της Θεσσαλίας, οι οποίες την διαχωρίζουν από την Αιτωλία και την Ακαρνανία.
Ο Πηνειός αναπόσπαστο κομμάτι της περιοχής , αφήνει, στα αριστερά του, τα Τρίκαλα και την πεδιάδα. Στη συνέχεια, στρίβοντας από τα δυτικά προς τα ανατολικά και περνώντας από τα νότια, κατευθύνεται προς τα ανατολικά για να φθάσει στη Λάρισα. Σήμερα οι έξι νονές λειτουργούν έως σήμερα και δέχονται πλήθος προσκυνητών. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρότερα μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί στον 14ο αι.
Το 1988 η UNESCO ενέγραψε τα Μετέωρα στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Σήμερα είναι προστατευόμενος βιότοπος του δικτύου Natura 2000. Το τοπίο περιλαμβάνει δασωμένους λόφους με εντυπωσιακά απόκρημνους βράχους, την παραποτάμια κοιλάδα των ποταμών Ληθαίος και Μούργκας, δάση πλατύφυλλων φυλλοβόλων, δάση πλατάνων και βελανιδιών, θαμνώνες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Από τα Μετεώρα έως τα Τρίκαλα τότε ήταν διαδρομή τεσσάρων ωρών διασχίζοντας την πεδιάδα. Εφθασαν σε ένα μικρό τούρκικο χωριό που οι Έλληνες το ονομάζουν Σταγούς η σημερινή Καλαμπάκα.Ένα γόνιμο και αργιλώδες τοπίο και μία καλλιέργεια πιο πλούσια και πολύ φροντισμένη σε πληροφορούν ότι εισέρχεσαι στη Θεσσαλία. Στα
αριστερά του δρόμου, δύο ώρες από τα Τρίκαλα, βλέπεις ένα ωραίο τσιφλίκι22 το οποίο ανήκει στον Αλή πασά.
Πρόκειται για το χωριό Βοϊβόδα (Βασιλική).
Ο Αλή πασάς έδωσε ως τσιφλίκι στην Κυρα-Βασιλική (1793-1834) το παλιό χωριό Βοεβόδα ή Βοϊβόδα, που έκτοτε πήρε το όνομά της. Αργότερα και μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το χωριό έγινε τσιφλίκι της Βαλιντέ σουλτάνας (μητέρας του σουλτάνου). Η Βασιλική, για να εξιλεωθεί για τον γάμο της με τον αλλόθρησκο Αλή, έχτισε πέντε εκκλησίες στον θεσσαλικό κάμπο — μία από αυτές ήταν και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Για την κατασκευή της, πάντα κατά την παράδοση, ο Αλή πασάς έστειλε τον πρωτομάστορά του Σάμπλο. Τα εγκαίνια του Αγ. Νικολάου, που είναι σταυροειδής ναός με τρούλο, έγιναν στις 12 Μαΐου 1818. Στην εξωτερικό τοίχο της κόγχης του ιερού, πάνω από μικρή αψίδα, παρίσταται η μορφή της κυρα-Βασιλικής. Ακόμη, η παράδοση μαρτυρά ότι, όταν ο Αλή πασάς έδωσε τη Βοϊβόδα στη Βασιλική, κατασκευάστηκε μέσα στο χωριό ένα χαντάκι, το οποίο καθόριζε το άσυλο για τους Χριστιανούς που καταδίωκαν οι Τούρκοι.
Στα δεξιά του δρόμου βλέπεις μερικούς οικισμούς, στη μέση της πεδιάδας, περιτριγυρισμένους από χωράφια βαμβακιού, σουσαμιού και σιτηρών.
Στην ανατολική πλευρά της πεδιάδας, τα βουνά χαμηλώνουν αρκετά κα και σχηματίζουν μία ωραία κοιλάδα. Ένα ρυάκι, το οποίο κυλάει έχοντας αρδεύσει μερικές φυτείες μουριών, έρχεται να βρέξει τα τείχη της πόλης και χύνεται μακρύτερα στον Πηνειό. Το ρυάκι αυτό είναι ο Ληθαίος. Καθώς ο Tromelin αποκαλεί το ποτάμι αυτό ρυάκι αντιλαμβανόμαστε ότι βρισκόταν στη Θεσσαλία το καλοκαίρι (του 1807), εποχή κατά την οποία ο Ληθαίος έχει ελάχιστο νερό. Διασχίσαν αυτό το ρυάκι, πάνω από μία πλακόστρωτη γέφυρα, για να εισέλθουν στην πόλη Τρίκαλα που βρίσκονται στη θέση της αρχαίας Τρίκκης. Είναι η έδρα ενός πασαλικίου, το οποίο εκτείνεται σε όλη, σχεδόν, την Θεσσαλία, εκτός από την Λάρισα την οποία διοικεί ένας από τους μπέηδες, συγγενής του Ρούμελη βαλεσί.Η θέση της πόλης είναι σημαντική καθώς ελέγχει την είσοδο στη Θεσσαλία από την
μικρή πεδιάδα του Πηνειού, η οποία πρέπει να είναι ο σιτοβολώνας της Ηπείρου και η κύρια πηγή πλούτου του Αλή πασά.Αυτός ο φιλόδοξος σατράπης άνοιξε την πύλη αυτής της επαρχίας, χάρη στον γάμο του με την αδελφή του τελευταίου πασά των Τρικάλων, την οποία του πρόσφεραν, στη συνέχεια, οι δολοπλοκίες της Πύλης.Στην πορεία τους συνάντησαν ένα τσιφλίκι, πρόκειται για το χωριό Μπουχούνιστα, το σημερινό Μεγαλοχώρι των Τρικάλων. Αυτό το τσιφλίκι ήταν ήταν ιδιοκτησία του Βελή Πασά.Από τον Κλοκοτό ,που και σήμερα διατηρεί τν ονομασία αυτή και ανήκει στον Δήμο Φαρκαδώνας και αποτελεί την έδρα του Δήμου,ο δρόμος οριοθετείται από ένα μεγάλο έλος. Πρόκειται, μάλλον, για το έλος Δερμπίνια, ανάμεσα στους οικισμούς Μαραθέα της Καρδίτσας και Κεραμίδι των Τρικάλων και στους ποταμούς Πηνειό και Πάμισο (Μπλιούρη).Το έλος αυτό σχηματίζεται από τις πολύ πλούσιες πηγές που αναβλύζουν από τους βράχους, μέσα από το ίδιο οδόστρωμα.
Σε ένα μικρό λεκανοπέδιο βρίσκεται το ελληνικό χωριό Τσιότι(Siouti), · η σημερινή Φαρκαδόνα των Τρικάλων. σε απόσταση μιας ώρας πορεία από τον Κλοκοτό. Στην συνέχει εφθασαν στο Ζάρκο τοοποίο απέίχε έξι ώρες από τα Τρίκαλα. Σήμερα η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Περιφερειάρχης της ,προς τιμήν τους έχουν παραδώσει ένα δρόμο που η απόσταση αντιστοιχεί περίπου στα 30 λεπτά.Επειδή λοιπόν με το τότε φθάσαμε στο μέσον της διαδρομής για Λάρισα θα κάνουμε μια στάση.
Πηγή
Γράφει Μαλίτα Κατερίνα
