Ο Ρουφράκτης (θυρόφραγμα) Γυρτώνης είναι ένα έργο που έγινε μέσα στο Πηνειό, στο ύψος του οικισμού της Γυρτώνης, περιλαμβάνει ρουφράκτη μήκους 90 μ., πλάτους 40 μ. & ύψους 12 μ. με 10 τοξωτά θυροφράγματα (8μ Χ 6,4μ), 2,4 χιλιόμετρα διώρυγες, αναχώματα, σύστημα διόδου ψαριών και άλλα μικρότερα έργα.
Σκοπός του έργου είναι η ταμίευση – διατήρηση σταθερής στάθμης στον Πηνειό ποταμό σε υψόμετρο + 63 μ. και η παροχέτευση με βαρύτητα, αρδευτικού νερού σε περιοχές του Ν. Λαρίσης (ακαθάριστη έκταση περίπου 160 km2) ανατολικά του Πηνειού.
Ειδικότερα προβλέπεται η πλήρωση με βαρύτητα (και όχι με κοστοβόρα άντληση όπως γίνεται σήμερα) των υφιστάμενων λιμνοδεξαμενών του ΤΟΕΒ Πηνειού και της λίμνης Κάρλας (συνολικός ετήσιος όγκος 200 hm3 ) και η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας (από τα αντλιοστάσια στον Πηνειό).
Το θέμα που αναδεικνύει με πρόσφατη δήλωσή της η Βουλευτής Λάρισας και Γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής κυρία Ευαγγελία Λιακούλη, αλλά και το σχετικό ρεπορτάζ στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας με τίτλο «Κανένα ενδιαφέρον για το Φράγμα Γυρτώνης – Ο ΤΟΕΒ ΠΗΝΕΙΟΥ ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ», μας απασχόλησε στο παρελθόν πολλές φορές.
Πριν πέντε χρόνια περίπου και με αφορμή ένα παρόμοιο πρόβλημα στην περιοχή του Έβρου, είχαμε ασχοληθεί με το γενικότερο θέμα της ανάγκης εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου των ΤΟΕΒ – ΓΟΕΒ και αναφερθήκαμε και στο θέμα της Γυρτώνης.
Στην παρέμβαση μας με τίτλο «Η ομαλή λειτουργία των αρδευτικών έργων και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου των ΤΟΕΒ», μεταξύ άλλων γράφαμε τότε : [……Είναι πια επιβεβαιωμένο ότι όσο το θέμα της διαχείρισης του αρδευτικού νερού (το οποίο σημειωτέον ποσοτικά αφορά στο 70-80% του συνόλου των χρησιμοποιούμενων υδάτων στη χώρα) «σέρνεται» κουβαλώντας όλες τις παθογένειες του, την κατάσταση αυτή θα την πληρώνει το περιβάλλον, τα οικοσυστήματα με την υπερκατανάλωση υδάτων, η κοινωνία με τον διοικητικό ανορθολογισμό, με θύματα τελικά και τους ίδιους του αγρότες που επιβαρύνονται υπέρμετρα αναζητώντας εναγωνίως λύση στο πρόβλημα της άρδευσης. Ακούει κανείς ;
Σημείωση : Ανάλογα προβλήματα εμφανίσθηκαν πρόσφατα με το ίδιο το Υπουργείο (Υποδομών) στο υπό λειτουργία έργο «Ρουφράκτης Γυρτώνης», όπου κανείς φορέας δεν αναλάμβανε (για παρόμοιους λόγους) την ευθύνη λειτουργίας του πανάκριβου και σύνθετου (από πλευράς μηχανολογικού εξοπλισμού των θυροφραγμάτων) έργου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που χρηματοδότησε το έργο) απείλησαν με ανάκληση της χρηματοδότησης και επιβολή προστίμου, δηλαδή επιστροφή των χρημάτων από την χώρα μας ( ! ), γιατί σύμφωνα με την δική τους λογική (και ορθώς κατά την άποψή μας) κάποιος φορέας θα έπρεπε να αναλάβει την ευθύνη λειτουργίας του.
Τελικά, προ του κινδύνου αυτού, υπήρξε συμβιβασμός και την λειτουργία ανέλαβε ο φορέας (ΤΟΕΒ Πηνειού) στην περιοχή του οποίου βρίσκεται το έργο, χωρίς όμως να είναι σαφές ποιος θα επιβαρύνεται με την δαπάνη συντήρησης και λειτουργίας του έργου.]
Λίγα χρόνια αργότερα, ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Φάνης Γέμτος έθιγε το ίδιο θέμα σε άρθρο του με τίτλο [Οι παθογένειες της χώρας, το Φράγμα Γυρτώνης και ο ΤΟΕΒ «Μάτι Τυρνάβου»] και σημείωνε μεταξύ άλλων :
«Δεν βρέθηκε κανένας φορέας να αναλάβει τη λειτουργία και τη συντήρησή του. Οι εικόνες της «Ε» με όγκους κλαδιών συσσωρευμένους μπροστά από το φράγμα δείχνουν το πρόβλημα. Δουλεύουν τα θυροφράγματα ; Ποιος είναι ο φορέας που έχει την ευθύνη του φράγματος ; Υποθέτω ότι το κατασκεύασε το Υπουργείο Υποδομών. Και μετά ; Είναι δυνατόν να μην έχει κανείς την ευθύνη λειτουργίας ;
Αν δεν μπορούν να βρουν κάποιον ας το δώσουν σε κάποιον ιδιώτη να το συντηρήσει και να το λειτουργεί. Όπως φαίνεται ότι θα κάνουν με τα ΣΔΙΤ που σχεδιάζουν. Αλλά υπάρχουν και προβλήματα στη λειτουργία. Μπορεί να γεμίσει η κοίτη του Πηνειού ;»
Χαρακτηριστικοί είναι και οι τίτλοι των δημοσιευμάτων που παρατίθενται (χρονικά) :
(31/3/2014) – Περιφέρεια Θεσσαλίας : Αυλαία για το φράγμα Γυρτώνης.Τίθεται σε πλήρη λειτουργία για ταμίευση νερού
(10/5/2022) – ΦΡΑΓΜΑ ΓΥΡΤΩΝΗΣ – Έργο 40 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ …ρημάζει – Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΕΒ ΠΗΝΕΙΟΥ ΑΝΗΣΥΧΕΙ ΚΑΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΙ
(31/5/2022) – Τη λειτουργία του φράγματος Γυρτώνης αναλαμβάνει για φέτος ο ΤΟΕΒ Πηνειού – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ – ΤΟΕΒΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗ ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Έχουν περάσει ήδη οκτώ χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του Ρουφράκτη (Θυρόφραγμα) Γυρτώνης και δυστυχώς η Πολιτεία (στο σύνολό της) εξακολουθεί να αποδεικνύεται ανίκανη να παραδώσει το έργο στους φορείς που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία, ή αν υπάρχει κενό, να πάρει τις σχετικές πρωτοβουλίες ώστε να το καλύψει νομοθετικά.
