Ο πρώτος εμβολιασμός της ευλογιάς από τον άγγλο ιατρό Edward Jenner, πραγματοποιήθηκε στον James Phipps το 1796.
Κλασική είναι η απεικόνιση εποχής που αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτές τις αντιλήψεις στην καρικατούρα του James Gillray από το 1802
Τότε ο κόσμος δεν μπορούσε να αντιληφθεί την καθ’αυτή έννοια του εμβολιασμού και φοβόταν ότι η εισαγωγή στο σώμα του ξένων ουσιών,που είχε ακούσει ότι προερχόταν από αγελάδες, θα είχε τρομακτικέςπαρενέργειες για την υγεία του. Σήμερα, στις ανεπτυγμένες χώρες,γνωρίζουμε την έννοια της τεχνητής ανοσοποίησης, αλλά και πάλι υπάρχει ένας έντονος φόβος όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων.
Η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου του κόσμου και η βελτίωση της πληροφόρησής του, του επιτρέπει να έχει καλύτερη γνώση των επιστημονικών τεκτενόμενων, γεγονός που διαμορφώνει ακόμη και τους φόβους του. Έτσι, ενώ παλαιότερα ο κόσμος ανησυχούσε για την είσοδο στο σώμα του ουσιών που δεν μπορούσε καν να προσδιορίσει, σήμερα ανησυχούμε για τις τυχόν παρενέργειες των. εμβολίων .
Ενδιαφέρον είναι ότι ενώ, ίσως θα περιμέναμε ότι ο εμβολιασμός αντιμετωπίζεται από τον πληθυσμό των αναπτυσσόμενων περιοχών ως σωτηρία, σε πολλές περιπτώσεις δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Πολλές κοινωνίες είναι τελείως αρνητικές ή καχύποπτες απέναντι στους εμβολιασμούς, συνήθως λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, ή ακόμη και λόγω χαμηλού μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου
Πολύ πριν την ανακάλυψη του πρώτο εμβολίου από τον Jenner, υπήρχαν διάφορες πρακτικές ανά τον κόσμο, οι οποίες βασίζονταν στη λογική της φυσικής ανοσοποίησης, δηλαδή στο γεγονός ότι όσοι επιβίωναν από κάποια νόσο θανατηφόρα, στη συνέχεια δεν ξανανοσούσαν. Πρακτικές χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση ,βάση τους ήταν η παρατήρηση με αρκετή δόση παγανιστικών δοξασιών Η πρώτη, ίσως, από αυτές τις πρακτικές ήταν αυτή μιας Βουδίστριας καλόγριας στην Κίνα (1022-1063) .Αφορούσε την ευλογιά,μια μεταδοτική ασθένεια η οποία είναι υπεύθυνη για τη θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως ανά τους αιώνες. Η γυναίκα αυτή έπαιρνε ξύσματα από κρούστες ευλογιάς, τις τοποθετούσε σε σκόνη και τις φυσούσε στη μύτη υγιών ατόμων. Η πρακτική αυτή εξαπλώθηκε και σε πολλές χώρες της Ασίας, μέχρι το 1800. Μάλιστα, οι αρχαίοι Κινέζοι τοποθετούσαν τη σκόνη σε ασημένιο σωλήνα και τη φυσούσαν στο αριστερό ρουθούνι στις γυναίκες και στο δεξί στους άνδρες, μέσα στα πλαίσια των δοξασιών τους. Στην Ευρώπη υπήρχαν διάφορες πρακτικές, όπως αυτή στην Κύπρο, όπου για να ανοσοποιήσουν ένα υγιές παιδί από την ευλογιά, το έπαιρναν και το κυλούσαν μέσα σε σεντόνι αρρώστου με ελαφρά μορφή ευλογιάς, όπου υπήρχαν ξηρές εφελκίδες. Έτσι το παιδί κολλούσε μια ελαφρά μορφή
ευλογιάς, αν και δεν αποκλειόταν και μια βαριά, ή και θανατηφόρα μορφή.
Χάρη στην πρακτική αυτή η συχνότητα της ευλογιάς μειώθηκε κατά δέκα φορές, γεγονός που εξηγεί γιατί ο κόσμος την ακολουθούσε, παρότι το 2 με 3 τοις εκατό των ατόμων πέθαινε. Οι λαϊκές πρακτικές για τον εμβολιασμό βρήκαν την επιστημονική τους δικαίωση και ορθή έκφραση από τους Έλληνες ιατρούς Εμμανουήλ Τιμόνη (1669-1720), από τη Χίο και Ιάκωβο Πυλαρινό (1659-1718),από την Κεφαλονιά. Και οι δύο δημοσίευσαν το 1714 την πρώτη επιστημονική κλινική εφαρμογή του εμβολιασμού, την αποκληθείσα «ευλογιασμός».
Στην Ευρώπη άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις το 1710 αλλά εγκαταλείφθηκε με την ανακάλυψη του πρώτου εμβολίου από τον Jenner (1749-1823).
Η μέθοδος αυτή του εμβολιασμού συνίστατο στη λήψη υγρού από φλύκταινες ευλογιάς και τον εγκεντρισμό ή εμφύτευση μετά από σκαριφισμούς στο δέρμα υγιών παιδιών, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται ελαφρότερη νόσος, να καθίστανται άνοσα και να μην προσβάλλονται πλέον από τη φυσική ευλογιά. Η μέθοδος του εμβολιασμού των Τιμόνη και Πυλαρινού διαδόθηκε και εφαρμόστηκε από πολλούς ιατρούς στην Ευρώπη και το 1721 άρχισε η εφαρμογή του στη Βοστόνη από τον ιατρό Zabdiel
Boylston. Οι δύο Έλληνες ιατροί αναφέρονται για πολλές δεκαετίες σε συγγράμματα πολλών επιστημόνων ως οι πρωτοπόροι του εμβολιασμού κατά της ευλογιάς. Σε αντίθεση με τη μέθοδο των Τιμόνη και Πυλαρινού που χρησιμοποιούσαν υγρό από φλύκταινες ευλογιάς (ευλογιασμός), ο Edward Jenner χρησιμοποίησε υγρό από φλύκταινες αγελάδων. Αυτή η μέθοδος αποτέλεσε πρόδρομο του δαμαλισμού.
Το πρώτο εμβόλιο ήταν γεγονός. Τελικά, πέρασαν άλλα 80 χρόνια για να παραχθεί το εμβόλιο του δαμαλισμού, το 1ο στην ιστορία της ανθρωπότητας και να αρχίσει σε διάφορες χώρες ο συστηματικός εμβολιασμός. Από τη λατινική λέξη
vacca που σημαίνει αγελάδα προήλθε και η λέξη Vaccine, την οποία αργότερα ο Pasteur χρησιμοποίησε για όλα τα εμβόλια, περνώντας μετον τρόπο αυτό για πάντα στην ιστορία της ανθρωπότητας το πώς ανακαλύφθηκαν τα εμβόλια.
Η πραγματική όμως ιστορία των εμβολίων αρχίζει τον 19ο αιώνα όταν μεγάλοι επιστήμονες ανά τον κόσμο καταφέρνουν να απομονώσουν αυτούς τους μικροοργανισμούς που ευθύνονται για πολλές θανατηφόρες ασθένειες και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τη λογική της ανοσοποίησης, να παράγουν τα γνωστά σε όλους μας εμβόλια.
Απόσπασμα από :Institutional Repository – Library & Information Centre – University of Thessaly
Γράφει η Μαλίτα Κατερίνα
