Η δικαστική διερεύνηση του δυστυχήματος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και θεωρείται θέμα ημερών η άσκηση ποινικών διώξεων και σε νέα πρόσωπα με άμεσες κλήσεις σε απολογία του προϊστάμενου επιθεώρησης και δύο σταθμαρχών της απογευματινής βάρδιας.
Την ίδια ώρα όμως, νέες σοβαρές καταγγελίες έρχονται για τον προφυλακισμένο σταθμάρχη Λάρισας, ο οποίος αποδεδειγμένα πια δεν γνώριζε πώς να χρησιμοποιεί το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης της Λάρισας και να κάνει αυτόματη χάραξη δρομολογίου.
Σύμφωνα με την ΕΡΤ, η Alstom παρέδωσε το εν λόγω σύστημα το 2022 και μάλιστα βρίσκεται σε λειτουργία. Ωστόσο, στο λεγόμενο «μαύρο κουτί» που καταγράφει τις κινήσεις που γίνονται σε αυτό το σύστημα, ο σταθμάρχης Λάρισας από τις 10 το βράδυ και μετά που έμεινε μόνος του, δεν πραγματοποίησε καμία!
Μέχρι λίγο μετά τις δέκα το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου, στον πίνακα χειρισμού καταγράφονται λεπτό προς λεπτό όλες οι εντολές των σταθμαρχών. Μετά τις 10:12 μ.μ., ωστόσο, όταν και φεύγουν από το πόστο τους οι δύο έμπειροι υπάλληλοι αφήνοντας μόνο τον 59χρονο προφυλακισμένο, το σύστημα «νεκρώνεται» και σχεδόν μετά από μία ώρα τα δύο τρένα συγκρούονται.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τον ΟΣΕ, η Λάρισα είναι ο ένας από τους 36 σταθμούς του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας όπου λειτουργεί ήδη σύστημα τηλεδιοίκησης. Ο σταθμάρχης χαράσσει ηλεκτρονικά τη διαδρομή των τρένων, παρακολουθώντας στην οθόνη ενός υπολογιστή τις κινήσεις των συρμών, τη γραμμή στην οποία κινούνται, την κατεύθυνσή τους κ.ο.κ.
Τα χρόνια προβλήματα
Σε περίπτωση λάθους το σύστημα τον προειδοποιεί. Στην περιοχή της Λάρισας συγκεκριμένα, το σύστημα έχει εμβέλεια από τον προηγούμενο σιδηροδρομικό σταθμό (Ορφανά) έως 5,5 χιλιόμετρα μετά τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης στην κατεύθυνση προς το σημείο του δυστυχήματος.
Στο «μαύρο κουτί» του συστήματος τηλεδιοίκησης Λάρισας έχουν καταγραφεί όλες οι κινήσεις των σταθμαρχών από τις 9.50 το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου έως τις 2.39 το ξημέρωμα της 1ης Μαρτίου, περίπου τρεις ώρες μετά το δυστύχημα. Από τις 9.50 και για τα επόμενα 22 λεπτά οι σταθμάρχες προχωρούν στη χάραξη διαδρομών μέσω του αυτοματοποιημένου συστήματος.
Ο 59χρονος σταθμάρχης όπως επίσης και ο επιθεωρητής (επίσης διώκεται για κακούργημα) που είναι υπεύθυνος για τις βάρδιες των σταθμαρχών κατέθεσαν ότι οι δύο αρχαιότεροι σταθμάρχες τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου αποχώρησαν πριν από τη λήξη της βάρδιας τους, στις 11 μ.μ. Πρόσθεσε μάλιστα ότι μετά το δυστύχημα είδε ότι το βιβλίο παράδοσης – παραλαβής που βρίσκεται στο γραφείο του σταθμάρχη είχε διορθωθεί με μπλάνκο.
Υπενθυμίζεται ότι ο 59χρονος επέστρεψε μέσω «κινητικότητας» στον ΟΣΕ τον Αύγουστο του 2022 και το πρόγραμμα εκπαίδευσής του ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2023, κάτι που σημαίνει ότι δεν είχε προλάβει να εκπαιδευτεί επαρκώς στη χρήση του συστήματος τηλεδιοίκησης.
Το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης στη Λάρισα
«Ο σταθμός της Λάρισας έχει τοπικό πίνακα χειρισμού σηματοδότησης, πριν και μετά τον σταθμό σε κάποια απόσταση υπάρχουν φωτοσήματα και αλλαγές που δείχνουν την παρουσία του τρένου», είχε εξηγήσει πριν από μερικές ημέρες ο σύμβουλος διοίκησης του ΟΣΕ, Παναγιώτης Τερεζάκης. «Αν έβλεπε τον πίνακα που λειτουργεί – γιατί τον έλεγξα εγώ πριν έρθει ο ανακριτής και του τον έδειξα – για 5,5 χλμ. θα μπορούσε να είχε δει το τρένο που μπήκε στην αντίθετη διαδρομή και θα είχε αποφευχθεί το μοιραίο», είχε εξηγήσει ο κ. Τερεζάκης.
Τρένα ασύμβατα με το σύστημα
Την ίδια ώρα, ο πρώην διευθυντής ασφάλειας κυκλοφορίας αμαξοστοιχιών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Χρήστος Ρετσινάς, υποστήριξε πως «…δεν εφαρμόστηκε ο Γενικός Κανονισμός Κυκλοφορίας» όπως αποκαλύπτεται από τους διαλόγους που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για την σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη.
Μιλώντας στην ΕΡΤ, τόνισε ότι τρένα που ήρθαν δεν ήταν συμβατά με το σύστημα, ενώ για τον προφυλασκισμένο σταθμάρχη Λάρισας χαρακτήρισε «παραμύθια», τα όσα είπε για το κλειδί.
«Όταν κάνεις κυκλοφορία, είτε είσαι σταθμάρχης, είτε είσαι μηχανοδηγός, υπάρχουν δύο λέξεις κλειδιά ”κανονικά και άνοδος”, ”αντίθετα και κάθοδος”. Κανένας δεν τις είπε. Άρα δεν εφαρμόστηκε ο Γενικός Κανονισμός Κυκλοφορίας», τόνισε ο κ. Ρετσινάς, σχολιάζοντας τους ηχογραφημένους διαλόγους το μοιραίο βράδυ του δυστυχήματος στα Τέμπη.
Όσο για το κλίμα χαλαρότητας που διαφαίνεται σε αυτούς τους διαλόγους υπογράμμισε πως «αυτό είναι ευθύνη των εταιρειών. Ποτέ δεν υπήρχε πρωτόκολλο επικοινωνίας αλλά και να υπήρχε δεν θα το ακολουθούσαν».
«Το θέμα είναι να αυστηροποιηθούν οι εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας των εταιρειών» σημείωσε «όταν έχουμε τέτοιες συμπεριφορές να πηγαίνουν απευθείας στο πειθαρχικό και να απολύονται»
Σχολιάζοντας το ότι ο μηχανοδηγός της επιβατικής αμαξοστοιχίας προσπαθούσε να επικοινωνήσει με το κινητό του τηλέφωνο με πιθανούς μηχανοδηγούς της εμπορικής, επισήμανε έλλειμμα στη λειτουργία της εταιρείας καθώς όπως είπε «θα έπρεπε να υπάρχει η δυνατότητα στους μηχανοδηγούς της Hellenic Train να μπορούν να επικοινωνήσουν με τηλεφωνικό κέντρο δικό τους 24 ώρες το 24ωρο».
Τα απενεργοποιημένα φωτοσήματα
Συνεχώς νέα στοιχεία έρχονται στη δημοσιότητα προκειμένου να φωτίσουν όλες της πτυχές της τραγωδίας στα Τέμπη.
Οι μαρτυρίες των εργαζομένων στον ΟΣΕ, αλλά και οι πληροφορίες από τα έγγραφα που δημοσιοποιούνται, δείχνουν την ανησυχία που επικρατούσε για τα συστήματα που δεν λειτουργούσαν. Μάλιστα η σηματοδότηση στις γραμμές των τρένων ανησυχούσαν τους μηχανοδηγούς οι οποίοι είχαν κάνει αναφορά μήνες νωρίτερα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι μηχανοδηγοί από τον Οκτώβριο, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για αυτά τα κενά ασφαλείας που υπήρχαν και μάλιστα συγκεκριμένος σταθμάρχης, είχε συντάξει δύο τηλεγραφήματα, ένα τον Οκτώβριο και ένα τον Νοέμβριο, στα οποία έκανε τις συγκεκριμένες αναφορές και ζητούσε να δοθεί λύση στα προβλήματα τα οποία υπήρχαν.
Ειδικότερα, το πρώτο τηλεγράφημα ήταν στις 31 Οκτωβρίου του 2022 και σε αυτό είχε συνταχθεί το εξής κείμενο:
«Σας γνωρίζουμε ότι όλα τα φωτοσήματα (είσοδος έξοδος) στους νέους πόρους είναι τελείως σβηστά, με αποτέλεσμα την έντονη διαμαρτυρία των μηχανοδηγών».
Και συνέχιζε στο συγκεκριμένο τηλεγράφημα με αριθμό 26: «Με δεδομένο ότι όλοι οι συρμοί διέρχονται από τις τροχιές του σταθμού των Νέων Πόρων, παρακαλούμε τον άμεσο φωτισμό τους (ερυθρό φως) για την έγκαιρη προειδοποίηση στους μηχανοδηγούς ότι προσεγγίζουν στην περιοχή του σταθμού».
Ακολούθησε ίδιο τηλεγράφημα στις 16 Νοεμβρίου με αριθμό 90 στο οποίο ο σταθμάρχης που το είχε συντάξει έλεγε ακριβώς τα ίδια πράγματα και ενημέρωνε και πάλι τους υπευθύνους για τη μη λειτουργία των φωτοσημάτων.
Τα νέα στοιχεία έρχονται με τον πιο τραγικό τρόπο να επιβεβαιώσουν τα κενά στην ασφάλεια της σιδηροδρομικής γραμμής και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι μηχανοδηγοί, που όπως αποκαλύπτεται, είχαν γνωστοποιηθεί μήνες πριν από το τραγικό δυστύχημα.
Τρεις καταθέσεις για το μοιραίο βράδυ
Στο μεταξύ στο «μικροσκόπιο» των Αρχών αρχίζουν να μπαίνουν και νέα πρόσωπα, με τους δικαστικούς λειτουργούς να προσπαθούν να ξεδιαλύνουν όλα όσα διαδραματίστηκαν το μοιραίο βράδυ.
Ο σταθμάρχης που βρισκόταν στο σταθμαρχείο Παλαιοφαρσάλου χαρακτήρισε τον προφυλακισμένο πλέον συνάδελφό του «άπειρο» ενώ παράλληλα υπογράμμισε πως είχε περίπου πέντε λεπτά να αποτρέψει την τραγωδία.
Αποκάλυψε, μάλιστα, ότι σε επικοινωνία του με τον πιο έμπειρο σταθμάρχη και μετά από ερώτημα γιατί έφυγε, έλαβε την απάντηση «πόσο να καθίσω; Αυτόν θα φυλάω;”».
Με τη σειρά του, μέσω της κατάθεσής του, ο συνταξιούχος σταθμάρχης του ΟΣΕ αποκαλύπτει ότι η ηλικία του προφυλακισμένου δεν του επέτρεπε κανονικά να προσληφθεί ως σταθμάρχης.
Παράλληλα, ο προϊστάμενος εκτιμά πως ενδεχομένως το δυστύχημα να είχε αποφευχθεί, εάν ο έμπειρος σταθμάρχης είχε τουλάχιστον διασφαλίσει έστω την αμαξοστοιχία 2597.
