Πασκευή και 13 σήμερα.Οχι για την Ελλάδα αλλά για Στις Αγγλοσαξονικές, Γαλλικές, Γερμανικές και Πορτογαλικές περιοχές του κόσμου. Ο φόβος της Παρασκευής και 13 ονομάζεται στα αγγλικά paraskavedekatriaphobia (μία λέξη που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Παρασκευή, δεκατρείς και φοβία) και αποτελεί ειδική μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας (ο φόβος για τον αριθμό δεκατρία, που θεωρείται πρόληψη).
Σε αυτές τις χώρες ακόμη και σήμερα πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν αριθμούν τον 13ο όροφο περνώντας από τον 12ο στον 14ο κατευθείαν. Το ίδιο γίνεται και με την 13η σειρά καθισμάτων στα αεροπλάνα, αλλά και σε πολλού δρόμους, όπου δεν υπάρχει ο αριθμός 13. Στην Πληροφορική υπάρχει επίσης και ένας ιός με το όνομα “Παρασκευή και 13” (Friday 13th), ο οποίος έχει το χαρακτηριστικό να ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει ημέρα Παρασκευή και ημερομηνία 13. Στην Αμερική και την Αγγλία, συνήθως κάθε Παρασκευή κρεμούσαν τους θανατοποινίτες –με αποτέλεσμα να αποκαλείται συχνά η Παρασκευή και ως Ημέρα του Κρεμασμένου– γεγονός που έκανε πολλούς κλέφτες να θεωρήσουν γρουσούζικες τις Παρασκευές. Στην Ουγγαρία πίστευαν πως το παιδί που θα γεννηθεί Παρασκευή, το βαραίνει μια κατάρα η οποία μπορεί να φύγει από πάνω του αν και εφόσον ρίξει λίγο από το αίμα του σε ένα κομμάτι ύφασμα από τα ρούχα του και έπειτα το κάψει, καίγοντας μαζί οτιδήποτε κακό μεταφέρει η μέρα της γέννησης του. Αν και δεν υπάρχουν γραπτές εξηγήσεις, η συγκεκριμένη πρακτική μοιάζει να ξεπηδάει από το Κυνήγι Μαγισσών, το οποίο συντελέστηκε από την Καθολική Εκκλησία κατά την περίοδο 1480-1700 στη κεντρική Ευρώπη.
Σήμερα στην Ελλάδα ως γρουσούζικη θεωρείται η μέρα Τρίτη και 13, καθώς συνδέεται άμεσα με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, η οποία πραγματοποιήθηκε ημέρα Τρίτη, ενώ αν προσθέσουμε τους αριθμούς του έτους 1453 (1+4+5+3), έχουμε ως σύνολο το 13. Επίσης, Τρίτη 13 Απριλίου του 1204, οι Σταυροφόροι άλωσαν την Πόλη προχωρώντας σε λεηλασίες, βανδαλισμούς που κλοπές πολύτιμων κειμηλίων. Έκτοτε οι Ορθόδοξοι πληθυσμοί θεωρούν την Τρίτη και 13 καταραμένη ημέρα. Οι εξηγήσεις που δικαιολογούν τηνον φόβοτης Παρασκευής και 13χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Για την ακρίβεια, δυο κατηγορίες και δύο… ιστορίες Έχουμε τον αυτοτελή φόβο για τον αριθμό «13» (η μία κατηγορία), ομοίως για την ημέρα Παρασκευή (η άλλη).
Όσο για τις δυο παμπάλαιες «ιστορίες», η μία παραπέμπει σε βορειοευρωπαϊκό μύθο κι η άλλη σε ένα μεσαιωνικό αιματηρό περιστατικό. Κάθε μία από τις δυο συνενώνει αμφότερους τους ξεχωριστούς φόβους- για την ημέρα και για τον αριθμό.
Βίβλος, Σκανδιναβία, πλημμύρα, «προπατορικό αμάρτημα»…
Ας τα δούμε όλα αυτά, με τη σειρά.
Τι γέννησε λοιπόν το φόβο για την Παρασκευή; Πρωτίστως, μια σειρά στοιχείων της θρησκευτικής, χριστιανικής, βιβλικής παράδοσης.
Παρασκευή ήταν όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, όταν έγινε η μεγάλη βιβλική πλημμύρα, όταν η Εύα έδωσε στον Αδάμ το απαγορευμένο μήλο.
Ηχεί ίσως οξύμωρο, αλλά «λίκνο» της πρόληψης για την… κακή Παρασκευή ήταν η χριστιανική θρησκεία, η οποία φέρεται ως μεγάλος εχθρός των δεισιδαιμονιών!
Κάπου εδώ, όμως, έχει θέση και η μυθοπλασία της Βόρειας Ευρώπης. Συγκεκριμένα, εκείνη που είχε ως «ορμητήριο» τη Σκανδιναβία και τη (σημερινή) Γερμανία.
Η ίδια η αγγλική ονομασία Friday (Παρασκευή), σχετίζεται με τη Freya, τη θεά του έρωτα. Κάποια στιγμή, όταν εκχριστιανίστηκαν οι αντίστοιχοι βόρειοι πληθυσμοί, η Freya εξοβελίστηκε στα βουνά, ως μάγισσα. Σύμφωνα με το σχετικό θρύλο, η … ερωτιάρα μάγισσα μια φορά την εβδομάδα προσκαλούσε σε γιορτή άλλες 11 «ομολόγους» της, μαζί και τον Διάβολο. Σύνολο, 12 μάγισσες και ο «Εξαποδώ».
Να λοιπόν και το κακό «13», από κοινού – βεβαίως- με τον άκρατο πουριτανισμό, ο οποίος υπαγόρευσε τον στιγματισμό έρωτα ως συμμάχου των «δυνάμεων του Κακού»…
Πού οφείλεται όμως ο ξεχωριστός φόβος για το «13»; Πολλές οι εκδοχές, τροφαντό το άθροισμά τους.
Στο Μυστικό Δείπνο συμμετείχαν 12 μαθητές και ο Ιησούς. Αρχίζοντας τη μέτρηση από τον Χριστό, 13ος «βγαίνει» ο Ιούδας…
Πάλι συναντάμε μύθο της Βόρειας Ευρώπης: Σε μια γιορτή θεών κατέφθασε- λεει- ένας απρόσκλητος, ο Loki. Αυτός ήταν 13ος στη σειρά. Μόλις πήγε, όλα έγιναν… μαντάρα. Δυο άλλοι θεοί καταστράφηκαν, η Γη δυστύχησε – και άλλα συναφή, θλιβερά, ολέθρια και αγωνιώδη.
Με το «13» αρχίζει το άγνωστο…
Επίσης: Το «13» ενοχοποιήθηκε επειδή αίρει την «απόλυτη αρμονία και ισορροπία», την οποία θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει το δώδεκα, στη θρησκεία, τη μυθολογία, ή απλώς στην κίνηση του χρόνου και την αριθμητική.
Δώδεκα ήταν οι θεοί του Ολύμπου, οι μαθητές του Χριστού, οι άθλοι του Ηρακλή. Δώδεκα είναι οι μήνες του έτους. Το «13» υποτίθεται ότι καταργεί τους ισορροπημένους, αναγνωρισμένους, οικείους «κύκλους ζωής» και οδηγεί σε κάτι άλλο, αν όχι εξ ορισμού ανεπιθύμητο, σίγουρα πάντως άγνωστο και για αυτό επίφοβο.
Έχει και η αριθμητική το μερίδιό της: Εάν 13 ομοειδή αντικείμενα διαιρεθούν δια δύο, τρία, τέσσερα ή έξι, ένα περισσεύει. Το παρείσακτο…
Α, να μην ξεχάσουμε: Οι συλλέκτες… αρχαίων στοιχείων ας σημειώσουν και το θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο ο αυθάδης Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας πέθανε, επειδή τοποθέτησε το άγαλμά του δίπλα σε εκείνα των 12 θεών του Ολύμπου.
Για να εμπλουτιστούν όλες οι σχετικές συλλογές: Στα Ταρό το «13» είναι θάνατος. Το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης είναι «αφιερωμένο» στο «θηρίο» και τον «Αντίχριστο».
Κάτι κακό είχαν να καταλογίσουν στο «13» και οι πρώτοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας: Κατά τον τελευταίο μήνα του έτους, ο οποίος σε αυτούς ήταν ο 13ος, οδηγείτο σε εκτέλεση ο εραστής της Ιέριας και κατόπιν αυτή επέλεγε τον επόμενο.
Ναι, πάλι η μείξη του «κακού» με τον έρωτα. Μόνο που εκείνες οι κοινωνίες ήταν μητριαρχικές κι έτσι η Ιέρεια επέλεγε τα… αναλώσιμα θύματά της.
Στον αντίποδα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι αρχαίοι Κινέζοι θεωρούσαν τυχερό το «13», αλλά μέσα σε τέτοια πλημμυρίδα αφορισμών, επί αιώνες, άντε να βρει… «το δίκιο» του ο καημενούλης ο αριθμός…
Για την ιστορία – την ιστορία των προλήψεων και στην Άπω Ανατολής: Κινέζοι, Ιάπωνες και Κορεάτες θεωρούν γρουσούζικο το τέσσερα.
Πέθανε ο βασιλιάς, πέθανε ο Πάπας, «έμεινε» ο θρύλος…
Τι μας μένει; Α, ναι, η δεύτερη ιστορία από αυτές που συνενώνουν το φόβο για τον αριθμό και το φόβο για την ημέρα.
Ήταν Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου1307, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος, ο επονομαζόμενος και «Ωραίος», έδωσε τη διαταγή να συλληφθούν όσοι ναϊτες ιππότες βρίσκονταν στη χώρα. Ακολούθησαν μαζικά βασανιστήρια και εκτελέσεις Ναϊτών.
Υπήρξε και συνέχεια: Τον Μάρτιο του 1314 πέθαναν στην πυρά, ο αρχηγός των Ναϊτών στη Γαλλία, ο Ζακ ντε Μολέ και ένας από τους υπαρχηγούς του, ο Ζεφρί ντε Σαρνί. Ο θρύλος διατείνεται πως ο ντε Μολέ, προτού ξεψυχήσει, προέβλεψε ότι μέσα στο χρόνο θα πέθαιναν δυο άνθρωποι: Ο Φίλιππος κι ο Πάπας Κλήμης ο Πέμπτος, ο οποίος είχε πεισθεί από τον βασιλιά να συναινέσει στις διώξεις.
Έτσι έγινε. Ο Πάπας «έφυγε» από ασθένεια κι ο Φίλιππος χτυπημένος από αγριογούρουνο, κατά τη διάρκεια κυνηγιού. Αυτό ήταν! Η «επιβεβαίωση» του Ο Ντε Μολέ προσέδωσε άφθονο μεταφυσικό… κύρος στη μαύρη, για τους Ναϊτες, ημερομηνία της απαρχής των συλλήψεων.
Αυτά με την… ιστορία της δεισιδαιμονίας, η οποία όμως επιδέχεται και «παρεκκλίσεις», ακόμη και στη γειτονιά μας. Έλληνες και Ισπανοί «ενοχοποιούν» την «Τρίτη και 13». Στα καθ’ ημάς η ημέρα παραπέμπει στην άλωση της Κωνσταντινούπολης, αν και ορισμένοι μελετητές, ιστορικοί και ηθογράφοι επισημαίνουν ότι η απέχθεια προς την Τρίτη ήταν προγενέστερη.
Οι Ιταλοί έχουν άλλο… χαβά
Οι Ιταλοί, πάλι, τα έχουν με το δέκα επτά… Άκου λόγος: Γραμμένο με το ρωμαϊκό σύστημα αρίθμησης, το «17» είναι «XVII». Οι Ιταλοί παρατήρησαν πως με έναν απλό αναγραμματισμό ο αριθμός μετατρέπεται σε «VIXI». Ε, επειδή αυτό στα Λατινικά είναι το ρήμα «ζω» σε παρελθόντα χρόνο, οι ευφάνταστοι Ιταλοί ταύτισαν το «17» με το τέλος της ζωής! Προφανώς όποιος ψάχνει και ψάχνεται έτσι, μπορεί να «ενοχοποιήσει» τα πάντα.
Αυτά ως προς την ιστορία της γέννησης και της… ενηλικίωσης της δοξασίας, για την ημέρα «Παρασκευή και 13». Για τους λόγους της συντήρησης του φόβου, ως «εκπροσώπου» συλλογικών και προσωπικών ανασφαλειών, ας μιλήσουν ψυχολόγοι και λοιποί ειδήμονες.
Εξυπακούεται πως όποιος θέλει, με επιλεκτική τακτική μπορεί να δικαιώσει οποιαδήποτε δεισιδαιμονία επιθυμεί. Μπορεί να θυμάται, από το προσωπικό κακό του συνέβη κάποια «Παρασκευή και 13» μέχρι, πχ, την «Μαύρη Παρασκευή» της Γουόλ Στριτ του 1989, όταν ο μήνας είχε «13»…
Φυσικά δικαιούται να μην θυμάται τυχόν καλά που του συνέβησαν κάποια «Παρασκευή και 13», ούτε να ανακαλεί στη μνήμη του πλήθος δυσάρεστων συμβάντων, στις υπόλοιπες 364 ημέρες του έτους. Μήπως, τελικά, πολύς κόσμος φοβάται την έλλειψη αφορμών- έστω και «τραβηγμένων»- να … φοβηθεί;
Διαδίκτυο
