Γράφει η Σωτηρία Λαρίγκα
Δεμένοι με την παιδική μου ηλικία και οι δύο μύλοι του χωριού μου , μια και ήταν στη γειτονιά μας, σχεδόν ένα βήμα από τα σπίτια μας.
Εκεί, όταν γυρνουσαμε από το σχολείο, μικρά παιδιά, αφημένα , μιας και οι μανάδες μας ηταν στο χωράφι για το μεροκαματο, πετώντας τις τσάντες τρεχαμε με τη Φανη.
Μια γοητεία οι μύλοι! Ο θόρυβος των μηχανών, τα κρωξιματα των πουλιών και τα αμέτρητα περιστέρια που γύριζαν πάνω από τα κεφάλια μας, ψάχνοντας για το σιτάρι, δημιουργουσαν μια ονειρική ατμοσφαιρα! Και καθώς τσαλαβουτουσαμε στα νερά που έβγαιναν από εκεί, νομίζαμε πως , δε μπορεί, από κάπου θα εμφανιστούν και οι νεράιδες…
Παιδιά ήμασταν, η φαντασία πήγαινε και έρχονταν…
Δύο οι αλευρομυλοι του χωριου μου.
Ο μύλος του Παπαλεξη και ο μύλος του Χρυσοβεργη, Κιρκιλη , όπως τον ξέρουμε εμείς.
Σώζεται μόνο ο μύλος του Κιρκιλη.
1. Μύλος του Παπαλεξη.
Από το 1928.
Ανηκε στην οικογένεια Παπαλεξη, στα αδέρφια αρχικά, και μετά στους γιους τους, Γεώργιο,Ηλία, Νίκο και Αναστάσιο.
Όπως τον γνώρισα και θυμάμαι το μύλο, ήταν ένα μεγάλο, διώροφο κτηριο, πλινθινο θαρρώ.Στην πίσω μεριά υπηρχαν τεραστιες λευκες γεμάτες πουλιά και ανάμεσα τους έτρεχαν πολλά νερά, που έβγαιναν από το μύλο.
Εκεί τσαλαβουτουσαμε με τη Φανη μες στη ζέστη του θεσσαλικου κάμπου και λέγαμε: λες να είναι έτσι και στη θαλασσα; που ξέραμε εμείς από θάλασσα!Επρεπε να μεγαλώσουμε για να την αντικρυσουμε.
Σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1967, ο μύλος απασχολουσε 5 άτομα προσωπικό και δυναμικότητα άλεσης 15 τόνους την ημέρα.
Θυμάμαι τα καρα με τα αλογα και τις σούστες, γεμάτα σακιά σιτάρι, που έρχονταν για αλεσμα και από το χωριό μας και τα χωριά τριγύρω.Ακομα στα αυτιά μου ο θόρυβος των μηχανών, έτσι που τα σπίτια μας ήταν κοντά.
Ο μύλος διέκοψε τη λειτουργία του το 1995 και αργότερα κατεδαφιστηκε.
Έτυχε να ήμουν στο χωριό, όταν τον γκρεμιζαν. Στεκόμουν και τον κοίταζα…
Ήταν σαν μέσα στη σκόνη να χάνονταν κι ένα κομμάτι της παιδικής μου ηλικίας, της ζωής μου με τη Φανη, την αχώριστη παιδική μου φιλη.
Όσο και αν έψαξα δεν μπορεσα να βρω φωτογραφίες.
Μόνο στη μνήμη και στην καρδιά μας ο μύλος.
2.Ο μύλος του Κιρκιλη.
Μεγάλοι γαιοκτημονες οι Κιρκιληδες…
Και τι δεν είχαν! Πάνω από χίλια στρέμματα στον κάμπο.Καταλαβαινετε τι σημαίνει αυτο.
Δικός τους και ο μύλος, που στέκει περήφανα ακόμα και σήμερα πετρινος, εντυπωσιακός και επιβλητικός.
Κτίστηκε το 1926 από το Χαράλαμπο Χρυσοβεργη.
Λιγοστά τα μέσα της εποχής, δυσκόλεψαν το κτίσιμο του. Η πέτρα μεταφέρθηκε με καρα από τα νταμάρια της περιοχής Τυρναβου.Δημιουργηθηκε ένα υπέροχο κτίσμα, που προσέφερε ψωμί για έναν αιώνα σχεδόν. Εκτείνεται σε έκταση σχεδόν 2.100 τετραγωνικά μέτρα, με εμβαδόν επιφάνειας 690 τ.μ και με βοηθητικά κτήρια 510 τ.μ
Το κτήριο είναι διώροφο, τριώροφο θα ελεγα.
Το εσωτερικό είναι πραγματικά συναρπαστικό, αν και σήμερα πνίγεται από τις αράχνες και την εγκατάλειψη.Υπαρχει ένας γερμανικός κύλινδρος,πριν το 1926 και ένας ρωσικος από το 1950 και οι μηχανές δούλευαν μέχρι το 1955 με πετρέλαιο και έκτοτε με ρεύμα.
Στο πίσω μέρος βρίσκεται ακόμα, ένα απαρχαιωμένο, ογκώδες σύστημα άντλησης νερού.
Απασχολουσε 10 άτομα προσωπικό που δούλευε πυρετωδώς 12 ώρες την ημερα και παρήγαγε 18 τόνους αλεύρι.
Είναι ένα πραγματικό κόσμημα,μεγάλης αρχιτεκτονικης και ιστορικής αξίας και ασκεί ακόμα και σήμερα γοητεία, έτσι όπως διασωζονται ακόμα και οι επάλξεις του.
Εκείνο όμως που πραγματικά εντυπωσιάζει, είναι ο περιστερωνας του μυλου, ένα έξοχο αρχιτεκτονικο δείγμα λαϊκής, θα έλεγα αρχιτεκτονικης. Αρκετά υψηλό κτισμα ,με χτισμένες φωλιές για τα περιστέρια και στους 4 τοίχους. Πραγματικά στέκεσαι αφωνος παρατηρωντας τον. Καποτε φιλοξενούσε 2000 περιστέρια.
Αλλά…
Υπάρχει πάντα αυτό το αλλά.
Αυτό το τοσο σημαντικό ιστορικό μνημειο, αυτός ο φορέας της ιστορίας του τεχνικού πολιτισμού, παραμένει στην εγκατάλειψη, το μαρασμό ,από τους κρατικούς και δημοτικούς κυρίως φορείς.
Θα μπορούσε ακόμα και να δουλέψει, όπως μου είπε ο σημερινός ιδιοκτήτης Χαράλαμπος Χρυσοβεργης.
Κυρίως όμως θα ήταν δυνατό να μετατραπεί σε κέντρο πολιτισμού, όπως ο μύλος του Παπα στη Λάρισα.
Οι πληροφορίες για το μύλο του Παπαλεξη, ειναι από τον Μιχάλη Λαφαζανη, συντοπιτη , δασκαλο και συγγραφέα. Τον ευχαριστω για την πολύτιμη βοήθεια του.
Για το μύλο του Κιρκιλη, από τον ιδιοκτήτη Χαράλαμπο Χρυσοβεργη, και από δημοσίευμα της εφημερίδας “Ελευθερία ” της Λάρισας.
