Φαίνεται ότι πλέον θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις ιδιαιτερότητες του καιρού.
Παρ’ όλο που δεν θα ήθελα να σκέφτομαι ότι θα έχουμε συνεχώς φαινόμενα έντονων βροχοπτώσεων που να προκαλούν πλημμύρες, δεν μπορώ να μην παραδεχτώ τις προβλέψεις των αρμόδιων επιστημόνων ότι στο μέλλον θα έχουμε έντονες βροχοπτώσεις, καύσωνες και περιόδους ξηρασίας αλλά και μείωση των βροχοπτώσεων.
Επομένως οφείλουμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά πώς θα επιβιώσουμε σε αυτές τις συνθήκες.
Η Ε.Δ.Υ.ΘΕ έχει διαμορφώσει στα λίγα χρόνια της ύπαρξής της (υπήρχαν βέβαια παλαιότερα αντίστοιχες δράσεις) τους στόχους ασφάλειας που πρέπει να δημιουργήσουμε με την ανάπτυξη ταμιευτήρων στους ορεινούς όγκους της Θεσσαλίας όπου μαζί με έργα ορεινής υδρονομίας θα γίνονταν η ανάσχεση και η αποθήκευση του νερού των έντονων βροχών.
Ασφάλεια από πλημμύρες (που βιώσαμε έντονα τα τρία τελευταία χρόνια), Ασφάλεια από ξηρασία (που δεν βιώσαμε ιδιαίτερα έντονα αλλά είναι μέσα στις προβλέψεις των ειδικών επιστημόνων), Ασφάλεια ενέργειας (μην ξεχνάτε ότι κάθε χρόνο ξοδεύουμε 700 GWh ηλεκτρικής ενέργειας για άντληση νερού από βαθύτερα στρώματα υπογείων υδάτων, που το μεγαλύτερο μέρος δεν θα χρειάζονταν αν είχαμε επιφανειακά νερά) και επισιτιστική Ασφάλεια, καθώς οι αρδευόμενες καλλιέργειες έχουν πολλαπλάσια παραγωγή από τις ξηρικές.
Τους τέσσερις άξονες της ασφάλειας έχουμε συνδέσει με τα κύρια προβλήματα των οικολογικών απειλών από την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων (τεράστια ελλείμματα των υπόγειων υδροφορέων, συνεχής αύξηση του βάθους άντλησης, άμεσος κίνδυνος υφαλμύρυνσης από είσοδο θαλασσινού νερού με κίνδυνο καταστροφής των εδαφών που ποτίζονται, τεράστιο ενεργειακό και οικονομικό κόστος) και επιφανειακών υδάτων (ο Πηνειός στερεύει κάθε καλοκαίρι από το ύψος των Τρικάλων τα τελευταία χρόνια).
Οι πλημμύρες έφεραν στο φως μια σειρά προβλήματα λειτουργιών της διοικήσεως, Κεντρικής, Περιφερειακής και Τοπικής που συνέβαλαν στις τεράστιες ζημιές. Ερωτήματα όπως η διαχείριση των έργων που έχουν κατασκευαστεί στο παρελθόν ήρθαν στην επιφάνεια. Απεδείχθη ότι πολλά από αυτά δεν ήταν καλά συντηρημένα και παρουσίασαν προβλήματα. Ελπίζω στο επόμενο διάστημα να δούμε να ξεδιπλώνονται κριτικές και αξιολογήσεις.
Ειδικότεροι από εμένα από την ομάδα θα αναφερθούν στα αναγκαία έργα για την επίτευξη των τεσσάρων ασφαλειών και εγώ σκοπεύω να ασχοληθώ με τη τέταρτη ασφάλεια την επισιτιστική. Πριν πάω όμως στα ειδικότερα θέματα θα ήθελα να σχολιάσω κάποια δημοσιεύματα που διάβασα στον Τύπο.
Η Greenpeace και άλλες οικολογικές οργανώσεις έβγαλαν μια ανακοίνωση για τις «αφύσικες καταστροφές» με την ευκαιρία των πλημμυρών.
Σε μια σειρά από θέματα που προβάλλουν που δεν θα σχολιάσω αναφέρονται στο πέμπτο: «Άμεση και οριστική παύση κάθε σχεδιασμού για το αναχρονιστικό και καταστροφικό έργο της εκτροπής του Αχελώου, η οποία εάν είχε ολοκληρωθεί με μεγάλη βεβαιότητα θα επιδείνωνε την ήδη δραματική καταστροφή. Οι μεγαλοστομίες και οι τεράστιες παρεμβάσεις κακοποίησης των υδάτινων συστημάτων βρίσκονται πίσω από μεγάλο μέρος των καταστροφών που προκαλούν τα ολοένα εντεινόμενα ακραία φαινόμενα».
Από ό,τι μου είπαν ανάλογες απόψεις αναπτύχθηκαν και από φορείς της Αιτωλοακαρνανίας. Πολύ θα ήθελα να μου εξηγήσουν οι «οικολογικές οργανώσεις» ποια είναι η σχέση των ΤΕΛΕΙΩΜΕΝΩΝ έργων μεταφοράς νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία με τις πλημμύρες στη Θεσσαλία.
Το τελειωμένο φράγμα της Συκιάς με δυνατότητα αποθήκευσης εκατομμυρίων κ.μ. νερού θα επικοινωνεί με τη Θεσσαλία με την ΤΕΛΕΙΩΜΕΝΗ σήραγγα μεταφοράς που θα είναι κλειστή από τις δύο πλευρές της (προς τον Αχελώο και προς το εσωτερικό της Θεσσαλίας) με θυροφράγματα που όταν θα κλείνουν δεν θα επιτρέπουν τη ροή του νερού προς Θεσσαλία.
Αντίθετα η σημερινή διατήρηση των ημιτελών και ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΜΜΕΝΩΝ έργων με τη σήραγγα ανοιχτή να μπορεί να μεταφέρει νερά στη Θεσσαλία ανεξέλεγκτα είναι ο μεγάλος κίνδυνος για τη Θεσσαλία.
Η παραποίηση της πραγματικότητας είναι χαρακτηριστικό όσων δεν έχουν πραγματικά επιχειρήματα.
Εμείς ζητήσαμε από το πολιτικό σύστημα της χώρας να συζητήσει το θέμα στη Βουλή και να αποφασίσει είτε να συνεχιστούν και τελειώσουν τα έργα όπως εμείς θεωρούμε σωστό είτε τα έργα να γκρεμιστούν και να αποκατασταθεί η ροή του Θεσσαλικού Αχελώου.
Σε καμία περίπτωση να μην παραταθεί η σημερινή κατάσταση εγκατάλειψης των έργων που μελέτες έχουν υποδείξει τους κινδύνους καταστροφών που ελλοχεύουν.
Σε δημοσίευμα του κ. Ελαφρού στην Καθημερινή της Κυριακής 23-9-23 εκτός των άλλων στοιχείων κατά του Αχελώου, την προτίμηση σε μικρά φράγματα κ.λπ. που δεν θα σχολιάσω παραθέτει την άποψη του συναδέλφου και φίλου Νικήτα Μυλόπουλου «Απαιτείται ένα συνολικό σχέδιο ανάκαμψης για τη Θεσσαλία, που θα λαμβάνει υπόψη πως υπάρχουν ταυτόχρονα αυξανόμενη λειψυδρία και υπερκατανάλωση. Χρειάζεται αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, έτσι ώστε να αντιστοιχούν στη φέρουσα ικανότητα των υδατικών συστημάτων. Μπορεί να υπάρχουν και υδροβόρες καλλιέργειες, αλλά στην έκταση που αντιστοιχεί στις δυνατότητες».
Δυστυχώς όσοι δεν καταλαβαίνουν τη γεωργική πραγματικότητα προτείνουν στροφή σε ξηρικές καλλιέργειες για μείωση του ελλείμματος νερού, αγνοώντας ότι αυτές έχουν υποπολλαπλάσια παραγωγή και εισόδημα.
Η μείωση του εισοδήματος από τον πρωτογενή τομέα θα μειώσει το γενικότερο εισόδημα της περιοχής (μεταποίηση, μεταφορές κ.λπ.) θα προκαλέσει απώλεια εμβληματικών προϊόντων όπως φέτα, τοματοπολτός, κομπόστες φρούτων κ.λπ., αλλά και τη δυνατότητα προώθησης του τουριστικού προϊόντος με τοπικά εδέσματα και ποτά.
Η μείωση του εισοδήματος θα προκαλέσει ερημοποίηση του κάμπου κάτι που ήδη έχει αρχίσει με την απαράδεκτη πολιτική που επιτρέπει τη χρήση γόνιμης γης για τοποθέτηση ΦΒ αντί να τα τοποθετήσουμε σε άγονες εκτάσεις και πετροβούνια που δεν προσφέρουν τίποτα ιδιαίτερο.
Το συμπέρασμα από τα πιο πάνω είναι ότι θα πρέπει να γίνει μια σοβαρή συζήτηση και άμεσα να αποκαταστήσουμε τη λειτουργία της οικονομίας της Θεσσαλίας.
Να επιδιώξουμε την εκτέλεση των απαραίτητων έργων υποδομής για την επίτευξη των ασφαλειών για τη ζωή και την οικονομία της στο μέλλον.
Χρειαζόμαστε παράλληλα μια Εθνική Αγροτική Πολιτική που ανεξάρτητα από την ΚΑΠ της ΕΕ θα επιδιώξει στόχους όπως την προστασία των εδαφών μας από τη διάβρωση και τη βελτίωση της γονιμότητας, ενώ θα επιτύχει αύξηση της παραγωγικότητας με αναδιάρθρωση των καλλιεργειών για να αυξηθεί το εισόδημα της περιοχής και της χώρας μας τα επόμενα έτη. Κάποιες από αυτές τις πολιτικές θα προσπαθήσω να αναλύσω στα επόμενα σημειώματα.
Στις φωτογραφίες φαίνονται τα εγκαταλειμμένα έργα του φράγματος της Συκιάς με τον υπερχειλιστή και η έξοδος της σήραγγας μεταφοράς του νερού.
Έχουν δαπανηθεί περισσότερο από 300.000.000 ευρώ σε ιστορικές τιμές και χρειάζονται χονδρικά κοντά στα 200.000.000 ευρώ ακόμα είτε για να τελειώσουν και λειτουργήσουν είτε για να γκρεμιστούν.
*Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.
