Της Αποστολίας Πάνου* Άργησε η άνοιξη αυτή και το δρόμο της κλείσαν η αυθαιρεσία, η αλαζονεία και η ανευθυνότητα των ανθρώπων.
Μάτωσε ο ουρανός, όπως θάλεγε ο ποιητής από τις σπασμένες φτερούγες τόσων και τόσων νεανικών ψυχών. Όμως οι πληγές και οι μεγάλες πληγές περιμένουν επούλωση, οι αμαρτίες τιμωρία και οι ψυχές τη δικαίωση. Και το αέναο του χρόνου πέρα και πάνω από τις συμφορές είναι εδώ, φέρνει ελπίδες, καινούριους αγώνες, δημιουργεί το μέλλον.
Αυτό το ρεύμα έφερε για άλλη μια φορά την ανοιξιάτικη ζωή με μορφές, χρώματα κι αρώματα! Λεπτεπίλεπτες μορφές, ποιητικές μπορείς να πεις είναι αυτές των πελαργών, που έχουν ήδη έρθει από το νότο και στη θεσσαλική γη. Είναι τα λελέκια του κάμπου, που αγαπούν τα υγρά εδάφη, που κάνουν τις φωλιές τους στις στέγες των σπιτιών, στα καμπαναριά, στα τηλεγραφόξυλα… Αγαπούν τη Θεσσαλία, όπως κι οι Θεσσαλοί αγαπούν τα λελέκια!
Πουλιά νομάδες μοιράζονται τη ζωή τους ανάμεσα στα χειμαδιά και τα εαρινά, καλοκαιρινά ενδιαιτήματά τους. Κοσμοπολίτικα πουλιά, της υπαίθρου και της πόλης που απαντούν σχεδόν σε όλα τα θερμά και εύκρατα μέρη της γης. Ορνιθολόγοι, αρχής γενομένης το 16ο αιώνα, μελέτησαν κυρίως με τη μέθοδο της δακτυλίωσης (περνώντας αλουμινένιο δαχτυλίδι στο πόδι νεαρών πελαργών) τις διαδρομές τους, τον προορισμό τους, τη διάρκεια της ζωής τους.
Έτσι, στα 21 το πολύ χρόνια που καταφέρνουν να ζήσουν αν οι συνθήκες το ευνοούν -οι λευκοπελαργοί ζουν μέχρι και 31 χρόνια- και έχοντας την ικανότητα να προσανατολίζονται από τη θέση του ήλιου, στο τέλος της μεταναστευτικής πορείας φτάνουν κατά κανόνα στην Αφρική. Μερικοί που φωλιάζουν στην Ασία, περνούν το χειμώνα τους στις Ινδίες.
Στην Ελλάδα έρχονται συνήθως στα μέσα Μαρτίου και αρχίζουν να φεύγουν στις αρχές Αυγούστου και πάντως κατά τα μέσα Οκτωβρίου έχουν φύγει και οι τελευταίοι. ‘’Στου Σωτήρος τα λελέκια, του Σταυρού τα χελιδόνια’’.
Στη στέγη παλιού σπιτιού στη Ροδιά
Από την ελληνική αρχαιότητα ακόμα, είναι καταγεγραμμένος ο σεβασμός του ανθρώπου στα ωφέλιμα λελέκια. Στο έργο του Αριστοτέλη ’’Περί Θαυμασίων Ακουσμάτων’’ παράδοξων φαινομένων -για να περιοριστούμε σ’ αυτή την αναφορά- διαβάζουμε: ‘’Περί Θετταλίαν μνημονεύουσιν όφεις ζωογονηθήναι τοσούτους ώστε, ει μη υπό των πελαργών ανηρούντο, εκχωρήσαι αν αυτούς. Διό δη και τιμώσι τους πελαργούς και κτείνειν ου νόμος. Και εάν τις κτείνει, ένοχος και αυτοίς γίνεται οίσπερ και ο ανδροφόνος’’.
Στη Θεσσαλία διηγούνται πως γεννήθηκαν τόσα πολλά φίδια, ώστε εάν δεν τα κατέστρεφαν οι πελαργοί, οι κάτοικοί της θα έφευγαν από τη χώρα. Γι’ αυτό, λοιπόν, τιμούν τους πελαργούς και δεν επιτρέπεται να τους σκοτώνουν. Εάν κάποιος σκοτώσει έναν πελαργό θεωρείται ένοχος όπως και ο δολοφόνος ενός ανθρώπου.
Αργότερα, στις χριστιανικές και μουσουλμανικές χώρες και στην Κίνα αναπτύχθηκαν δοξασίες που απέδιδαν θετικές ιδιότητες στους πελαργούς ευνοϊκές για τον άνθρωπο κι ακόμα, στις δυτικές χώρες ότι φέρνουν τα παιδιά…
Εκτός από τους μύθους του Αισώπου (η αλεπού και ο πελαργός), γίνεται λόγος σ’ αυτούς και σε παροιμίες (η μάνα του θα ‘πρεπε να τον είχε πετάξει και να κράταγε τον πελαργό), η δε εικόνα τους παρασταίνεται σε γραμματόσημα χωρών, όπως η Ιαπωνία, η Πολωνία, η Αλβανία κ.ά.
Οι ποιητές, τους υμνούν ως χαρακτηριστικούς αγγέλους της άνοιξης. Αν αφήσουμε τις δοξασίες, θα δούμε ότι η θέση τους στο αγροτικό οικοσύστημα είναι σημαντική καθώς είναι ρυθμιστές του πληθυσμού πολλών οργανισμών, εντόμων, τρωκτικών.
Σε σκουπιδότοπους
Πέρα από τα χρόνια ευτυχίας, οι πελαργοί ζουν και χρόνια δυστυχίας. Απειλούνται από την κακοκαιρία, από τους κυνηγούς, τα παράσιτα, τα φυτοφάρμακα, την ηλεκτροπληξία, την αποξήρανση υγροτόπων, την αστικοποίηση και φυσικά από την μόλυνση και την κλιματική αλλαγή.
Πολλά προβλήματα προκαλούν τα πλαστικά όχι μόνο στη θαλάσσια ζωή αλλά και στα πουλιά στην ξηρά και ο πελαργός είναι ένα είδος που επηρεάζεται από αυτά. Με δεδομένο ότι ένα τόσο μεγάλο πουλί χρειάζεται μεγάλες ποσότητες τροφής, καταπίνει συχνά ό,τι βρεθεί μπροστά του και εκτός από έντομα, σκουλήκια, φίδια, σαύρες, καταπίνει και πλαστικά, τα οποία βρίσκονται πολλά στις φωλιές του, γι’ αυτό κάθε χρόνο πεθαίνουν νεοσσοί και ενήλικες πελαργοί.
Οι ερευνητές και παρατηρητές των πελαργών κατέγραψαν ανατροπή και στις μεταναστευτικές συνήθειές τους, μιας και καταφεύγουν συχνά σε χωματερές για την τροφή τους και δεν φεύγουν για την Αφρική, αλλά περνάνε το χειμώνα σε πιο κοντινές περιοχές ή δεν μεταναστεύουν καθόλου σύμφωνα με κάποιες έρευνες.
Όσο κι αν ο άνθρωπος ευθύνεται για τις ανατροπές αυτές που κάνουν προβληματική την επιβίωση των αγαπημένων πελαργών, παραδόξως από την ευαισθησία και βοήθειά του θα μπορέσουν να προφυλαχθούν από τις επικίνδυνες παγίδες, γιατί το αξίζουν.
Καλή άνοιξη !
*Η Αποστολία Πάνου γεννήθηκε στη Ροδιά Τυρνάβου. Μετά τις σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εργάστηκε ως φιλόλογος σε σχολεία της Β/θμιας Εκπαίδευσης. Από το 1992 ζει με την οικογένειά της στο Κιλκίς. Καρπός της διερεύνησης και μελέτης της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας της είναι το βιβλίο με τίτλο: Η Ροδιά στην ιστορική διαδρομή της Θεσσαλίας.
Δείτε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο tirnavospress.gr, ακολουθήστε μας στο Facebook, Instagram, Google News, YouTube και Twitter. Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν: Αναφέρεται ως πηγή το tirnavospress.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά. – Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή – Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.
