Μια παλιά φωτογραφία από το περίπτερο που ήταν μπροστά από εκεί που σήμερα είναι τα ΚΕΠ και στη σειρά τα καφενεία της εποχής που πλέον είναι η Τράπεζα Πειραιώς.
Ο χρόνος τρέχει και μαζί με την ζωή φέρνουν αλλαγές στην όψη των πόλεων και πλέον υπάρχουν μόνο οι φωτογραφίες να μας θυμίζουν το πριν και να μας γεμίζουν νοσταλγία.
Το έργο αναμόρφωσης της πλατείας μας, ανάγκασε τα δύο περίπτερα που βρίσκονταν στις δύο άκρες της ,προσωρινά μέσα σε ένα βράδυ να εξαφανιστούν.
Ας δούμε την εξέλιξη αυτή από την πλευρά των ανθρώπων που από πριν ακόμη χαράξει ο ήλιος μέχρι προχωρημένα μεσάνυχτα ήταν μέσα σε αυτά και δούλευαν.
Θα ξεκινήσω από μια σύντομη ιστορική αναδρομή για αυτή την ελληνική πατέντα που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της νεοελληνικής κοινωνίας .
Στην αρχαιότητα η λέξη περίπτερο ήταν επιθετικός προσδιορισμός και ονόμαζαν έτσι τον ναό που όλες οι πλευρές του περιβαλλόταν από κίονες «περίπτερος ναός».
Αργότερα η λέξη προσδιόριζε μικρά κτίσματα για επίδειξη προϊόντων ,αυτό που συναντάται στις εκθέσεις προϊόντων και υπηρεσιών και επίσης τα μικροσκοπικά καταστήματα στις άκρες των πεζοδρομίων που ως επί το πλείστο είναι φτιαγμένα από ξύλο.
Διεθνώς η ονομασία τους είναι κιόσκια, λέξη τούρκικη, και εμφανίστηκαν στην Ελλάδα με την σύσταση του Ελληνικού Κράτους μετά την επανάσταση.
Στην αρχή στο Ναύπλιο και αργότερα στην Αθήνα ήταν μικρά καπνοπωλεία που καθώς περνούσε ο καιρός και τα χρόνια πλήθαιναν και τα προϊόντα που πωλούσαν και εκεί για πρώτη φορά μπήκε και το φιλολογικό περιοδικό το «Ίρις» με τιμή 25 λεπτά.
Από το 1889 άρχισε η χορήγηση αδειών σε τραυματίες πολέμου, έρχεται ο πόλεμος του 1897 και οι Βαλκανικοί πόλεμοι που πίσω τους άφησαν πλήθος αναπήρων και τραυματιών που η πολιτεία έπρεπε με κάποιο τρόπο να τους συνδράμει. Μη μπορώντας να τους δώσει χρηματική βοήθεια με μόνιμο χαρακτήρα τους έδωσε ώς προίκα από έναν περίπτερο.
Στα περίπτερα το κράτος έδωσε το αποκλειστικό δικαίωμα πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων, έτσι με ένα χαμηλό κόστος δημιούργησε μια μορφή φοροεισπρακτικού μηχανισμού που θα απέδιδε υψηλά έσοδα στα κρατικά ταμεία. Μη ξεχνάμε ότι μέχρι τότε η διακίνηση των παραπάνω προϊόντων γινόταν από πλανόδιους.
Έτσι ξεκίνησε η ζωή των περιπτέρων και μέρα τη μέρα προκειμένου να καλύψουν τις άμεσες ανάγκες των κατοίκων της γειτονιάς άρχισαν και να επεκτείνουν και την γκάμα των προϊόντων που πωλούσαν αλλά και να είναι ανοικτά τις περισσότερες ώρες της ημέρας.
Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση που κατοχύρωσε τα περίπτερα στα πεζοδρόμια, στις πλατείες, στα πάρκα, στις στάσεις των λεωφορείων, στα ΚΤΕΛ ήταν το 1914.
Μια κατασκευή από τέσσερις μεταλλικές κολώνες και μια βάση για τις εφημερίδες διαστάσεων 0,70Χ0,70μ. από πάνω ένα πανί για να προφυλάγεται ο άνθρωπος και το εμπόρευμα από τις καιρικές συνθήκες.
Αργότερα ο νόμος αλλάζει την εξωτερική τους όψη, όλα είναι της ίδιας μορφής και χρώματος με διαστάσεις (1.30 Χ 1.50 μ.), με εξωτερικά ρολά ασφαλείας και ψυγεία για αναψυκτικά, ενώ με νομοθετική ρύθμιση του 1980 (ν.1080/1980) η τοπική αυτοδιοίκηση μπορούσε να παραχωρεί κοινόχρηστο χώρο στους εκμεταλλευτές περιπτέρων.
Το 2006 έδωσαν άλλους 20 πόντους και οι διαστάσεις του περιπτέρου γίνονται 1,50 με 1,70 με το εμβαδόν του κουβουκλίου να είναι 2,55 τ.μ.. Από εκεί και πέρα κάθε δήμος έχει διαφορετική πολιτική και δίνει διαφορετικής έκτασης κοινόχρηστο χώρο για κάθε περίπτερο.
Μιλάμε για νόμιμη επιπλέον έκταση που παραχωρείται με την πληρωμή του τέλους κατάληψης κοινοχρήστου χώρου, ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρίσκεται το περίπτερο.
Από το 1940 και μετά μπήκαν και τα ζαχαρώδη και τα αναψυκτικά οι τσίχλες οι σοκολάτες, οι γκαζόζες ΗΒΗ, οι πρώτες σοκολάτες γάλακτος ΙΟΝ ΠΑΥΛΙΔΗΣ, ΟΙ ΓΚΟΦΡΈΤΕΣ ΜΕΛΟ με τα χαρτάκια γλειφιτζούρια, παστέλια και τόσα άλλα που θα δεν θα μας έφθανε ο χώρος και ο χρόνος να αναφέρουμε.
Μέχρι που ήρθε και στην Ελλάδα το τηλέφωνο, στα σπίτια ούτε λόγος για τηλέφωνο ,έτσι το τηλέφωνο στο περίπτερο έπαιρνε φωτιά , μέχρι που φθάσαμε στο σήμερα που το τηλέφωνο πλέον έγινε προέκταση του χεριού μας ,σκουλαρίκι στο αυτί.
Ο περιπτεράς ήταν αυτός που ήξερε τα πάντα στην περιοχή και στην γειτονιά , ήταν η πρώτη καλημέρα το πρωί και όταν το σκοτάδι της νύχτας έπεφτε βαρύ τα φώτα του περιπτέρου ανοιχτά για να εξυπηρετούν και τους ξενύχτηδες .
Δύσκολη δουλειά, σε θέλει εκεί συνέχεια ,αποτελούν και εύκολα θύματα στην εγκληματικότητα που διακατέχει την εποχή μας.
Αυτή ήταν η διαδρομή των περιπτέρων στην Ελλάδα και φθάνουμε στο σήμερα που φθίνουν σιγά σιγά, έτσι φθάνουμε και στα περίπτερα της πλατείας που προλόγισα.
Όλο αυτό το διάστημα της αναμόρφωσης είχαν αγωνία για το τι θα γίνει με αυτούς και με ποιον τρόπο θα μετατοπιστεί η θέση τους.
Μια συζήτηση με ένα από τα περίπτερα της πλατείας με έκανε να καταλάβω ότι καλή η ανάπλαση και ο εξωραϊσμός της πλατείας αλλά θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν και τον παράγοντα άνθρωπο – επαγγελματία.
Τι εννοεί ο ποιητής, μα το αυτονόητο, οι άνθρωποι αυτοί που για ένα μικρό διάστημα ευελπιστώ, άκουσα ότι μπορεί να είναι και 15 ημέρες, τις ημέρες της υποχρεωτικής διακοπής των δραστηριοτήτων τους το μεροκάματο τους θα αναπληρωθεί;
Οι υποχρεώσεις όλων μας τρέχουν και η ακρίβεια μας έχει σφίξει σαν θηλιά τον λαιμό και το μεροκάματο πλέον είναι κοπιαστικό να βγει και να καλύψει τις ανάγκες πόσο δε μάλλον όταν δεν υπάρχει μεροκάματο.
Δεν μπορώ ούτε είμαι σε θέση να υποδείξω εναλλακτική απλά εκφράζω προβληματισμό.
Εύχομαι και ελπίζω η ανατροπή αυτή στην καθημερινότητα των ανθρώπων να είναι σύντομη και να επανέλθουν γρήγορα στην κανονικότητα.
Γράφει η Μαλίτα Κατερίνα
