Η Ιερά Μονή Παναγίας Ολυμπιώτισσας είναι χτισμένη σε λόφο Βορειοδυτικά της πόλης της Ελασσόνας, στους πρόποδες του κάτω Ολύμπου της Θεσσαλίας.
Είναι το παλαιότερο και γνωστότερο μοναστήρι της παραολύμπιας περιοχής. Η παλαιότερη έγγραφη πηγή που αναφέρεται στην ιστορία και δράση της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, είναι το χρυσόβουλο της Μονής, το οποίο αποδίδεται στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο (1336) και αμφισβητείται η γνησιότητά του. Μία ακόμη σημαντική ιστορική μαρτυρία είναι το σιγίλιο γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχου ΙΔ΄ (1342), του οποίου η γνησιότητα ουδέποτε αμφισβητήθηκε.
Τέλος, μία άλλη γραπτή μαρτυρία ανάγει το καθολικό σε παλαιότερη εποχή. Πρόκειται για μία επιγραφή και χρονολογία που είναι χαραγμένη σε ένα απ΄ τα ξυλόγλυπτα της Μονής στην παλαιά Δυτική Θύρα. Σύμφωνα με τους μελετητές χρονολογείται στο 1296- 1300 και δεν δηλώνει το έτος ίδρυσης της Μονής ή κτίσης του καθολικού, αλλά το έτος ανακαινίσεως, αποδεικνύοντας έτσι ότι ο ναός προϋπήρχε. Χορηγοί για το κτίσιμο της Μονής θεωρούνταν οι σεβαστοκράτορες Κωνσταντίνος και Θεόδωρος, συνδιοικητές της Θεσσαλίας κατά το διάστημα 1289- 1303. Ήδη από το δεύτερο ήμισυ του 13ου αι. η Ολυμπιώτισσα φαίνεται ότι είναι ένα από τα πιο αξιόλογα μοναστικά κέντρα της περιοχής με αρκετούς μοναχούς και περιουσία.
Η μονή αποτελείται από το καθολικό και τον νάρθηκα. Το καθολικό της μονής είναι ναός τετράστυλος και τιμάται στην μνήμη της Παναγίας. Οι τοιχογραφίες είναι σύγχρονες με την ανέγερση του ναού (14ος αιώνας) και ανάμεσά τους διακρίνεται η προσωπογραφία του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου.
Το ξύλινο τέμπλο της Ολυμπιώτισσας είναι έργο του 18ου αι. Πρόκειται για έργο, από ξύλο καρυδιάς που εκτείνεται σε όλο το πλάτος του ναού, δείγμα μετσοβίτικης ξυλογλυπτικής. Διαθέτει πλούσια διακόσμηση. Φέρει γλυπτά φυτά, άνθη, πτηνά, ζώα, δράκοντες, ανθρώπους. Έχει γλυπτές, μικρογραφικές, πολυπρόσωπες παραστάσεις, που υπογραμμίζουν την έντονη προσπάθεια του τεχνίτη να προσδώσει στο έργο του ομορφιά, εντυπωσιασμό και θεματική πληρότητα. Στο αριστερό μέρος τοποθετήθηκε μία γλυπτή επιγραφή που μας πληροφορεί για τις λεπτομέρειες της κατασκευής του, η οποία δημοσιεύτηκε από τον Γ. Σωτηρίου. Η επιγραφή μας πληροφορεί ότι το παρόν τέμπλο τελειοποιήθηκε το έτος 1840 δια χειρός Δημήτρη Μετσοβίτη.
Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει το Δεκαπεντεύγουστο. Με κάθε τιμή όμως εορτάζεται στις 6 Αυγούστου και η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην οποία ήταν αφιερωμένη η μονή αρχικά. Στην Μονή της Παναγίας έχουν εντοιχιστεί ή βρίσκονται ελεύθερα επιγραφές και γλυπτά κλασικών χρόνων καθώς και μεταγενέστερων περιόδων.
Το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε την Ι.Μ. Παναγίας Ολυμπιώτισσας ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Παραθέτουμε το σχετικό τραγούδι :
