HomeΙΣΤΟΡΙΑ

H Λάρισα και τα αριστοκρατικά της γένη αποτελούσαν τον κύριο πόλο της Θεσσαλικής Τετραρχίας

H Λάρισα και τα αριστοκρατικά της γένη αποτελούσαν τον κύριο πόλο της Θεσσαλικής Τετραρχίας

Νόμισμα του 4ου αιώνα π.χ. με απεικόνιση του Αλευά του Πυρρού

Δημοσθένης για τους Θετταλούς :Αυτοί από τη φύση τους ήταν βέβαια ανέκαθεν άπιστοι και συνεχίζουν να είναι τέτοιοι προς όλους τους ανθρώπους και γενικά, όπως ακριβώς ήταν στο παρελθόν δύσπιστοι προς άλλους, …..

Oι αναφορές χάνονται στη μυθολογία, στους πρώτους Λαρισινούς ηγεμόνες, όπως ο Eυρύλοχος και ο Aλεύας ο Πυρρός και Εχεκρατίδας.

H Λάρισα και τα αριστοκρατικά της γένη αποτελούσαν τον κύριο πόλο της Θεσσαλικής πολιτικής ένωσης, η οποία χρονολογείται πολύ πριν τους Mηδικούς Πολέμους.

Οι Αλευάδαι ήταν μεγάλη αρχαία Θεσσαλική οικογένεια από την Λάρισα, διεκδικούσε την καταγωγή της από τον μυθικό Αλευά.

 Οι Αλευάδες ήταν για πολλούς αιώνες η ευγενέστερη και ισχυρότερη οικογένεια σε ολόκληρη την Θεσσαλία, ο Ηρόδοτος τους καταγράφει ως “Κυβερνήτες” και “Βασιλείς

Το πρώτο ιστορικό πρόσωπο από τον Οίκο των Αλευάδων έχει καταγραφεί με το όνομα Ευρύλοχος την εποχή που τερματίστηκε ο Πρώτος Ιερός Πόλεμος (590 π.χ.).

Η ψυχή του παραπάνου πολέμου λέγεται ότι ήταν ,ο ίδιος ο σοφός νομοθέτης Σόλων, αρχηγοί δε ο Θεσσαλός Ευρύλοχος, από το αριστοκρατικό γένος των Αλευάδων, ο Αθηναίος Αλκμέων και ο περίφημος τύραννος της Σικυώνος Κλεισθένης.

Τι ήταν ο Πρώτος Ιερός Πόλεμος και η σχέση του με τη Θεσσαλία.

Δώδεκα φυλές από την Θεσσαλία και την Στερεά Ελλάδα συγκρότησαν μια οργάνωση στην αρχή θρησκευτική και ύστερα με πολιτική σημασία την Δελφική Αμφικτιονία. Αρχικά οι αρμοδιότητες του Συνεδρίου αφορούσε μάλλον πιο πολύ την επιτήρηση του ιερού της Δήμητρας στην Ανθήλη, η οποία μάλιστα ονομαζόταν Αμφικτυονίς. Στη περιοχή υπήρχε επίσης ιερό του Αμφικτύονα. Στην συνέχεια, ανέλαβε και την εποπτεία του ιερού του Απόλλωνα, μέχρι που έγινε το κύριο μέλημα του.

Η δελφική αμφικτιονία είχε τον έλεγχο της περιουσίας και λειτουργίας του ιερού, αφού όριζε τους ιερείς και τους άλλους αξιωματούχους, εκλέγοντάς τους πάντα από κατοίκους των Δελφών.Στην αρχή το ιερό ανήκε στην πόλη Κρίσσα (σημερινή Ιτέα, όμως τα ιερατικά γένη κατόρθωσαν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Οι Κρισσαίοι τότε ως αντίδραση επέβαλαν βαριά φορολογία στους προσκυνητές και τους επίσημους απεσταλμένους των πόλεων στους Δελφούς που έφταναν από το λιμάνι της Κίρρας (σημερινό χωριό Χρισσό.

Τότε, οι Αμφικτιονίες αποφασίζουν να τιμωρήσουν τους κατοίκους της Κρίσσας καθώς είχαν προκληθεί σοβαρά παράπονα από τους προσκυνητές, αλλά και σημαντική ελάττωση των εσόδων του μαντείου. Αποτέλεσμα αυτής της διένεξης ήταν η κήρυξη του Α’ Ιερού Πολέμου, ο οποίος διήρκεσε από το 596 έως το 585 π. Χ. Συνέπεια του πολέμου ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή της Κρίσσας και η αφιέρωσή της τιμητικά στον θεό Απόλλωνα, τη Λητώ, την Άρτεμη και την Αθηνά. Από την εποχή αυτή και μετά, υπό την διεύθυνση των Αμφικτυόνων άρχισαν να διεξάγονται ανά τέσσερα χρόνια τα Πύθια.

Γενάρχης της Οικογένειας Αλευάδων ,ονομαζόταν και “κοκκινομάλης”, ήταν Ο Aλεύας ο Πυρρός  και αναφέρεται σαν “Ταγός της Θεσσαλίας”.

 Ανήκε στους Ηρακλείδες και καταγόταν από τον μυθικό ήρωα Θεσσαλό γιο του Ηρακλή και της Χαλκιόπης.

Η λατρεία του γενάρχη Αλευά δεν ήταν γενικά διαδεδομένη στην Θεσσαλία, υπήρχε κάποιο ιερό στο όνομα του άγνωστο μέχρι σήμερα.

Ο Κλαύδιος Αιλιανός καταγράφει τον μύθο στον οποίο ο Αλευάς Πυρρός έγινε εκλεκτός του θεού όταν δέχτηκε ένα θείο δώρο με ένα φίδι την εποχή που έβοσκε πρόβατα στην Όσσα.

Το φίδι φίλησε τα μαλλιά του, έγλυψε το πρόσωπο του και του έφερε θεία δώρα. 

Η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου γράφει ότι ένα αρσενικό φίδι για να τον ευγνωμονήσει για τον βωμό που έκανε στην μητέρα του καθάρισε τα αυτιά του με την γλώσσα του για να μπορεί να καταλάβει την γλώσσα των πουλιών και να ερμηνεύσει τις πτήσεις τους.

Ο Πλούταρχος γράφει ότι ο πατέρας του τον μισούσε επειδή ήταν εγωιστής και αυταρχικός αλλά ο θείος του τον έχρισε βασιλιά και τον αφιέρωσε στον θεό των Δελφών.

Η βασιλεία του ήταν δοξασμένη περισσότερο από όλους τους προκατόχους του και το έθνος των Θεσσαλών έγινε ισχυρό αλλά ανήκει στην σφαίρα της μυθολογίας.

Ο Αριστοτέλης γράφει ότι ο Αλευάς ο Πυρρός χώρισε πρώτος την Θεσσαλία σε τέσσερεις περιοχές, στους τέσσερεις νομούς που υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Ο Γερμανός φιλόλογος Φιλίπ Καρλ Μπούτμαν τοποθετεί την περίοδο του Αλεύα του Πυρρού ανάμεσα στην κάθοδο των Ηρακλειδών και την εποχή που ήταν τύραννος των Αθηνών ο Πεισίστρατος

Στον Αλεύα Πυρρό αποδίδεται και η διαίρεση της Θεσσαλίας σε 4 διοικητικά τμήματα Τετραρχία.

Σε περιπτώσεις που συνολικά η Θεσσαλία κινδύνευε από τις επιθετική στάση των εχθρών ,οι τετραρχίες συνασπιζόταν υπό τις εντολές ενός αρχηγού σε ένα σώμα.

Ο αρχηγός ήταν ένας αριστοκράτης από μία Θεσσαλική πόλη που έπαιρνε την προσωνυμία Ταγός πιο σπάνια βασιλεύς ή άρχων.

Η Ταγεία βασικά ήταν αιρετή και όχι κληρονομική, επειδή ρυθμιστικός παράγοντας για την θέση του Ταγού ήταν η δύναμη και ο πλούτος των υποψηφίων έτεινε να γίνει κληρονομική.

Ο αρχηγός της οικογένειας των Αλευάδων είχε πολλούς αιώνες τον τίτλο του Ταγού ή του στρατιωτικού διοικητή της Θεσσαλίας.

Ως terminus ante quem «ημερομηνία προ της οποίας» για αυτή τη διοικητική μεταρρύθμιση έχει προταθεί το 500 π.Χ, στο τέλος των αρχαϊκών και στην αυγή των κλασικών χρόνων.

Φαίνεται ότι η υποδιαίρεση αυτή υφίσταται μέχρι και το τέλος της ιστορίας του θεσσαλικού κράτους.

Η τετραρχία δεν είχε εθνικό αλλά γεωγραφικό και οικονομικό χαρακτήρα ,η δημιουργία της εξυπηρετούσε οικονομικές και πολιτικές σκοπιμότητες.

Συμπερασματικά πριν από τους Μηδικούς πολέμους ,οι Θεσσαλοί είχαν δημιουργήσει μια ένωση με πρωταγωνιστικό ρόλο η πόλη της Λάρισας και τα αριστοκρατικά της γένη.

Η πολιτική ένωση των τετραρχιών ήταν χαλαρή , δεν κατάργησε ολότελα την αυτοδύναμη οντότητα του καθενός από τα 4 διοικητικά τμήματα.

Η ισοδύναμη αίγλη των μεγαλύτερων πόλεων ,της Φαρσάλου, Κραννώνος, Λάρισας και Φερών, ήταν ένας πό τους λόγους της χαλαρότητας που διακατείχε την παραπάνω πολιτική ένωση.

Ο κατακερματισμός της Θεσσαλίας σε μικρές χωροδεσποτείες (η μεγάλη ιδιοκτησίας γης, όπου την εξουσία τους την  είχαν   ευγενείς με θύματα  το σύνολο των απλών  αγροτών ) αποτελεί και αυτό μια αιτία στο κλίμα της χαλαρότητας που αναφέραμε παραπάνω.

Οι κατακερματισμένες περιοχές  διοικούνταν από σκληρούς ηγεμονίσκους , που φερόντουσαν σαν ηγεμόνας , με αναχρονιστικές αντιλήψεις πάνω στην οικονομία  και την διαχείριση των κοινωνικών ζητημάτων.

Οι στείρα και άγονη διακυβέρνηση αυτών των παραπάνω στεκόταν εμπόδιο και την πολιτισμική ανέλιξη του Θεσσαλικού χώρου.

Πρωταρχικό μέλημα τους ,η προώθηση των προσωπικών συμφερόντων τους, και αυτό ευθύνεται  για την ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της κάθε πόλης προς τους Μακεδόνες, Νότιο Ελλάδα  και Πέρσες.

Τα παραπάνω στάθηκαν αφορμή οι Θεσσαλοί να θεωρούνται άστατοι και άπιστοι στις σχέσεις τους .

Παρομοιώδης η φράση του ρήτορα  Δημοσθένης «Ταΰτα γάρ (δηλ. ή πολιτική τών Θεσσαλών) άπιστα μέν ήν δήπου φύσει καί αίεί πάσιν άνθρώποις».