Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πάνω από το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται παράγεται από πυρηνική ενέργεια. Επίσης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με στοιχεία της World Nuclear Association, περισσότερη από τη μισή ηλεκτρική ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα προέρχεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Η πυρηνική ενέργεια προτείνεται από τους υποστηρικτές της ως μία πολύ αποδοτική λύση που δίνει φθηνότερη ενέργεια με παράλληλη μείωση των αέριων ρύπων που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Μπορεί, όμως, κανείς να εγγυηθεί με απόλυτη βεβαιότητα ότι δεν θα υπάρξει κάποιο νέο ατύχημα;
Το παρόν άρθρο δίνει κατά κύριο λόγο τη σημερινή εικόνα της Ευρώπης ως προς την παρουσία των πυρηνικών αντιδραστήρων που καλύπτουν ενεργειακές ανάγκες.
Πρέπει να σημειώσουμε αρχικά ότι εκτός από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες που αξιοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας, υπάρχουν και άλλοι αντιδραστήρες, οι οποίοι εξυπηρετούν ή εξυπηρετούσαν ερευνητικούς σκοπούς. Για παράδειγμα, στη χώρα μας, υπάρχει ένας ερευνητικός αντιδραστήρας στο Δημόκριτο, αλλά δεν είναι σε λειτουργία. Ερευνητικοί αντιδραστήρες υπάρχουν και σε άλλες χώρες, όπως στη Νορβηγία (έχει προγραμματιστεί η διακοπή της λειτουργίας του μοναδικού ερευνητικού αντιδραστήρα της χώρας), στην Πορτογαλία (ένας που δεν λειτουργεί) και στη Λετονία.
Στη συνέχεια, καταγράφονται οι πυρηνικοί αντιδραστήρες που καλύπτουν πάγιες ενεργειακές ανάγκες (μη ερευνητικοί).
Στη Γαλλία, υπάρχουν 58 πυρηνικοί αντιδραστήρες που παράγουν περίπου το 75% της απαιτούμενης ενέργειας.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες που καλύπτουν περίπου το 21% της απαιτούμενης ενέργειας, αλλά μέσα στην επόμενη πενταετία αναμένεται να περιοριστεί σημαντικά ο αριθμός τους.
Στην Ουκρανία, τη χώρα που κουβαλά την κληρονομιά του Τσερνόμπιλ, υπάρχουν 15 πυρηνικοί αντιδραστήρες που καλύπτουν περίπου το 50% των ενεργειακών αναγκών.
Εικόνες από την πόλη Πρίπιατ, την πόλη αρκετών χιλιάδων κατοίκων που δημιουργήθηκε γύρω από το σταθμό πυρηνικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ και που σήμερα είναι μια πόλη-φάντασμα
Η Σουηδία έχει 8 πυρηνικούς αντιδραστήρες που καλύπτουν περίπου το 40% των ενεργειακών της αναγκών. Με δημοψήφισμα του 2017 οριστικοποιήθηκε η σταδιακή απομάκρυνσή τους.
Στο Βέλγιο υπάρχουν 7 πυρηνικοί αντιδραστήρες που δίνουν περίπου το 50% της απαιτούμενης ενέργειας.
Στη Γερμανία υπάρχουν 7 εν λειτουργία πυρηνικοί αντιδραστήρες, αλλά αναμένεται να κλείσουν έως το 2022. Μέχρι το 2011, ήταν 17 και έδιναν το 25% της απαιτούμενης ενέργειας. Σήμερα, οι 7 εναπομείναντες πυρηνικοί αντιδραστήρες δίνουν σχεδόν το μισό ποσοστό σε σχέση με πριν.
Η Ισπανία έχει 7 πυρηνικούς αντιδραστήρες που καλύπτουν το 20% των ενεργειακών της αναγκών.
Στην Τσεχία, υπάρχουν 6 πυρηνικοί αντιδραστήρες που καλύπτουν περίπου το 1/3 της απαιτούμενης ενέργειας.
Στην Ελβετία υπάρχουν 5 πυρηνικοί αντιδραστήρες που δίνουν έως το 40% της απαιτούμενης ενέργειας.
Στην Ουγγαρία, υπάρχουν 4 πυρηνικοί αντιδραστήρες που δίνουν περίπου το 50% της απαιτούμενης ενέργειας και σχεδιάζεται η κατασκευή άλλων 2.
Η Σλοβακία έχει 4 πυρηνικούς αντιδραστήρες που καλύπτουν το 50% των ενεργειακών της αναγκών και κατασκευάζει άλλους 2.
Στη Φιλανδία, υπάρχουν 4 πυρηνικοί αντιδραστήρες που καλύπτουν περίπου το 30% της απαιτούμενης ενέργειας. Επιπλέον, κατασκευάζεται ακόμα ένας και αναμένεται η κατασκευή ενός νέου αντιδραστήρα, με γενικό στόχο το 30% να διπλασιαστεί.
Στη Βουλγαρία υπάρχουν 2 πυρηνικοί αντιδραστήρες που δίνουν κατά προσέγγιση το 1/3 της απαιτούμενης ενέργειας και γίνονται προσπάθειες για την αύξηση του αριθμού τους.
Η Ρουμανία έχει 2 πυρηνικούς αντιδραστήρες που καλύπτουν 15 με 20% των ενεργειακών της αναγκών.
Η Σλοβενία έχει 1 πυρηνικό αντιδραστήρα, από κοινού με την Κροατία, ο οποίος καλύπτει το 37% των ενεργειακών της αναγκών.
Στη Λευκορωσία κατασκευάζεται ένας πυρηνικός αντιδραστήρας με τα έξοδα να καλύπτονται από την πρωτοπόρο στο χώρο Ρωσία, η οποία έχει 36 εν λειτουργία πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Στην Αρμενία υπάρχει ένας (καλύπτει σχεδόν το 1/3 των ενεργειακών απαιτήσεων της χώρας) και ετοιμάζεται ακόμα ένας.
Η Ολλανδία έχει 1 που καλύπτει μικρό ποσοστό των ενεργειακών της αναγκών (3%).
Η Ιταλία είχε 4, τώρα δεν έχει κανέναν, αλλά εισάγει πυρηνική ενέργεια για να καλύψει περίπου το 8% των ενεργειακών αναγκών της.
Η Λιθουανία, κάτω από την πίεση της ΕΕ, έκλεισε το 2009 τον τελευταίο της πυρηνικό αντιδραστήρα που της κάλυπτε το 70% των ενεργειακών της αναγκών.
Στην Εσθονία τώρα δεν υπάρχει πυρηνικός αντιδραστήρας, αλλά θα υπάρξει μέσα στην επόμενη πενταετία.
Η Πολωνία μπαίνει δυναμικά στο χώρο της πυρηνικής ενέργειας, καθώς σχεδιάζει την εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας, με στόχο να απομακρυνθεί από τον άνθρακα και το εισαγόμενο αέριο.
Στην Κροατία, δεν υπάρχει πυρηνικός αντιδραστήρας, αλλά, όπως ήδη αναφέρθηκε, η χώρα έχει από κοινού έναν πυρηνικό αντιδραστήρα με τη Σλοβενία.
Τα προηγούμενα δίνουν την εικόνα της Γηραιάς Ηπείρου σχετικά με την αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας.
Κλείνοντας, θεωρούμε ότι αξίζει να αναφέρουμε το γεγονός ότι στην Αυστρία, με δημοψήφισμα που έγινε το 1978, με οριακή πλειοψηφία, αποφασίστηκε η μη αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας. Στο πυρηνικό εργοστάσιο που είχε κατασκευαστεί (είχε ολοκληρωθεί πλήρως), τοποθετήθηκαν φωτοβολταϊκά συστήματα. Ωστόσο, η πλειοψηφία του 50.47% κρίνεται ως αρκετά οριακή. Ο χώρος σήμερα προσφέρεται, μεταξύ άλλων, για κινηματογραφικές σκηνές.
Συμπερασματικά, η Ευρώπη είναι μία ήπειρος γεμάτη πυρηνικούς αντιδραστήρες (με μια πρόχειρη εκτίμηση, περίπου 150) που παράγει συνεχώς πυρηνικά απόβλητα. Τα υπέρ και τα κατά της αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας για την κάλυψη πάγιων ενεργειακών αναγκών είναι γνωστά. Έχουμε γνωρίσει τα πολύ άσχημα. Έχουμε γνωρίσει και σημαντικά οφέλη, βλ. Γαλλία. Εσείς τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει τελικά;
Σε κάθε περίπτωση, ευχόμαστε οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέσα από την καινοτομία ως προς την ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους, μέσα από τη νέα έρευνα και τη διαρκή συσσώρευση τεχνογνωσίας και εμπειρίας, να δώσουν την απάντηση στις ενεργειακές ανάγκες που δεν θα σταματήσουν ποτέ να αυξάνονται.
Δρ. Σωτήριος Γ. Μάιπας
