Από τον Κώστα Σπανό, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»
Έχω αναφέρει και άλλη φορά ότι ο Κώδικας της Μητρόπολής μας, εκτός από τα καθαρώς εκκλησιαστικά θέματα, περιέχει και θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος: προικοσύμφωνα, διαθήκες, διαζύγια, κ.ά. Ένα θέμα με τέτοιο ενδιαφέρον θα παρουσιάσω στο σημερινό άρθρο μου. Πρόκειται για τη διάλυση της μνηστείας μιας Τυρναβίτισσας, την οποία εγκατέλειψε ο μνηστήρας της για μία Βελεστινλιώτισσα.
Ο Τυρναβίτης, μάλλον, Ιωάννης αρραβωνιάστηκε τη συμπολίτισσά του Αγγελική, κόρη του Θάνου Αμπατζή. Σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής έπρεπε να είχε προβεί στην προγαμιαία δωρεά, η οποία μπορούσε να είναι κάποιο ακίνητο, χρυσαφικά και χρήματα. Είχε περάσει μία τετραετία από την ημέρα της ιερολογίας της μνηστείας και ο Ιωάννης δεν είχε προσφέρει τη δωρεά αυτήν. Επιπλέον, περιφρονούσε τη μνηστή του και την είχε ξεχάσει παντελώς («μηδαμώς ταύτης μνησθέντος»).
Κάποια στιγμή, ο πατέρας της Αγγελικής πληροφορήθηκε ότι ο μνηστήρας της είχε μεταβεί στο Βελεστίνο, όπου «αρραβώνα εποιήσατο μεθ’ ετέρας εν αλλοδαπή, εν Βελεστίνω». Την κατάσταση αυτήν επιβεβαίωσαν, με αναφορά τους, κληρικοί και άρχοντες του Τυρνάβου. Ο Θάνος Αμπατζής προσέφυγε στη Μητρόπολη και ζήτησε τη νόμιμη διάλυση της μνηστείας της θυγατέρας του.
Ο τότε μητροπολίτης της Λάρισας Μελέτιος Γ’ Τενέδιος (1750-Νοέμβριος 1768), προέβη στη διάλυση της μνηστείας, έχοντας υπόψη του τη Νεαρά του αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού. Σύμφωνα με αυτήν, εάν ένας άνδρας αρραβωνιαστεί μία γυναίκα συγχωριανή του και σε διάστημα δύο ετών δεν έχει εκτελέσει τα χρέη (προγαμιαία δωρεά), ούτε έχει προσδιορίσει τον χρόνο τέλεσης του γάμου, ο αρραβώνας μπορεί να διαλυθεί και ο πατέρας της κόρης μπορεί να την παντρέψει με έναν άλλον άνδρα.
Στην περίπτωση που ο μνηστήρας ζει στην αλλοδαπή, όπως ο Ιωάννης στο Βελεστίνο, η διάλυση της μνηστείας μπορεί να γίνει με την πάροδο τριών ετών («τον μνηστεύσαντα κόρην και μη διορισάμενον τον χρόνον, καθ’ όν τα του γάμου εκτελέσειε χρεών κατά την αυτήν μεν οικούντα επαρχίαν, εντός διετίας, εν αλλοδαπή δε απόντα, μεταξύ τριετίας τον γάμον επιτελείν, αναβαλλομένου δε και μη βουλομένου αυτόν εκτελέσαι, δύνασθαι την κόρην ετέρω ανδρί συζευχθήναι»).
Μετά από τα προαναφερόμενα, επειδή είχαν περάσει 4 χρόνια αδιαφορίας του Ιωάννη και προέκυψε η νέα μνηστεία του στο Βελεστίνο, η διάλυση του αρραβώνα της Αγγελικής ήταν νόμιμη, σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας. Το διαζύγιό της καταχωρίστηκε στο φ. 120β του Κώδικα της Μητρόπολης. Με αυτό της παρεχόταν η άδεια «μεθ’ ετέρου ανδρός νομίμως εις γάμον ελθείν (…) υπ’ ουδενός κωλυομένη το σύνολον».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δημήτριος Γ. Καλούσιος, Ο Κώδικας της Μητροπόλεως Λάρισης. ΕΒΕ 1472: 1647-1868, Λάρισα 2009, 139-140.
