HomeΙΣΤΟΡΙΑ

Το 1881 η προσέγγιση Ευρωπαϊκού τρόπου οργάνωσης του κράτους ήταν τα πρώτα δειλά βήματα στην γραφειοκρατία

Το 1881 η προσέγγιση Ευρωπαϊκού τρόπου οργάνωσης του κράτους ήταν τα πρώτα δειλά βήματα στην γραφειοκρατία

Η ζωή εξελίσσεται ,εκσυγχρονίζεται ,αλλοίμονο εάν συνέβαινε το αντίθετο. Σε αυτή   την μεταβατική περίοδο πάντα υπάρχει μια δυσκολία προσαρμογής και αφομοίωσης των νέων δεδομένων.

Το ίδιο έλαβε χώρα και στην περιοχή μας ,όταν ο παλαιός αγροτικός τρόπος ζωής μεταλλασσόταν σε αστικό.

Η προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα ήταν ένα πέρασμα από την νωθρότητα και χαλαρότητα που επικρατούσε στη περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας περάσαμε σε ένα περισσότερο ευρωπαϊκό τρόπο οργάνωσης του κράτους και της φύλαξης των συνόρων.

Η γραφειοκρατία κάνει τα πρώτες εμφανίσεις της και αυτό δυσκολεύει και αναστατώνει τη ζωή των κτηνοτρόφων ,που ξεχειμώνιαζαν στον κάμπο και όταν η Άνοιξη κόντευε να δώσει την σκυτάλη στο καλοκαίρι ανέβαιναν στα βουνά. 

Ακόμα και σήμερα οι κτηνοτρόφοι ακολουθούν την ίδιο τρόπο διαβίωσης αλλά με εκσυγχρονισμένο τρόπο  ,που βελτίωσε την ποιότητα ζωής τους .

Κάποια από τα βουνά έγιναν ,μετά την προσάρτηση Ελληνικά, με το άνεμο ελευθερίας να προσκαλεί στις κορυφές τους  τους νομάδες κτηνοτρόφους .Τα Χάσια , ο Ολυμπος, τα Αγραφα ή περιοχή του Ασπροποτάμου ήταν κάποια από τα Ελληνικά πλέον βουνά ,ενώ Βέρμιο, το Σμόλικα, το Γράμμο και τα Τζουμέρκα ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενα που και αυτά ήταν τόποι επιλογής των νομάδων.

Το φθινόπωρο λοιπόν εκείνης της χρονιάς της απελευθέρωσης  η επιστροφή στα χειμαδιά της Θεσσαλίας τους επεφύλασσε εκπλήξεις. Είχαν δημιουργηθεί στα Ελληνικά σύνορα τελωνεία ,μοιραία έπρεπε να προσκομίσουν έντυπο διαβατηρίου και να πληρώσουν δασμό για τα κοπάδια τους και για την οικοσκευή που είχαν μαζί τους.

Η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε , χωρίς να λάβει υπόψιν τις ιδιομορφίες της Ελληνικής κοινωνίας, δημιούργησε τον κακό χαμό.

Οικογένειες ,ζώα σταδιακά συγκεντρωνόντανε  στις εισόδους των Τελωνείων και περίμεναν να τους επιτρέψουν την διέλευση ,ξοδεύοντας τις προμήθειες του ταξιδιού εκεί.

Με την επέμβαση ενός τσέλιγκα ,του Καρανίκα,   που εγγυήθηκε ότι τα κοπάδια των ζώων  δεν μεταβαίνουν στη Θεσσαλία με σκοπό την πώληση αλλά για την βοσκή ,σε μία «Ευρωπαϊκή Επιτροπή» στη Ελληνοτουρκική μεθόριο ,επέτρεψαν την διέλευση των κτηνοτρόφων.

Οι νομάδες κτηνοτρόφοι Βλάχοι και Σαρακατσαναίοι ο τρόπος ζωής , τους σμίλεψε και τους έκανε τραχείς σαν τα βουνά που τους φιλοξενούσαν το καλοκαίρι .Ήταν σαν τα δένδρα στα δάση των βουνών , έπαιρναν ζωή από τον ήλιο και τον αέρα του βουνού ,άτια ατίθασα που κάλπαζαν και απολάμβαναν την ελευθερία που τους χάριζε ο ορεινός όγκος. Αυτή την αυτοδιαχείριση των νομάδων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής δεν την είχαν οι κάτοικοι του κάμπου.

Στην πεδιάδα η απελευθέρωση στην αρχή τουλάχιστον ήταν απλά μια αλλαγή αφεντικού, από τους Τούρκους στους Έλληνες τσιφλικάδες .

Ένα ποσοστό της παραγωγής επέστρεφαν στον ιδιοκτήτη του κτήματος και στην πραγματικότητα αυτό που τους απέμεινε ίσα που έφτανε για καλύψουν την πείνα τους.

Η διαφορά στο τρόπο ζωής ανάμεσα στους ορεσίβιους κτηνοτρόφους και στους καμπίσιους κατά κύριο λόγο αγρότες   ,ήταν εμφανής .Το ξεχειμώνιασμα των κτηνοτρόφων γινόταν κατά κύριο λόγο στην Λάρισα ,στον Τύρναβο, στα Φάρσαλα. Η παρακμή του Τσελιγκάτου ,είδος άτυπου κτηνοτροφικού ορεινού συνεταιρισμού, έγινε με την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών (1917- 1925) και την συνακόλουθη εντατικοποίηση των καλλιεργειών.

Τα Ελληνικά τελωνεία ήταν :

Στην περιοχή του Γριζάνου, στην θέση Γιάννου Καλύβα,  το σημείο ήταν πέρασμα από το Τουρκικό κράτος στο Ελληνικό και το αντίθετο, το σημείο επελέγη επειδή εκεί κατέληγαν, όσοι ταξίδευαν από τη δυτική Μακεδονία. Περνούσαν από τα στενά του Σαρανταπόρου, έφταναν στην Ελασσόνα, από κει στο Βλαχογιάννι  και κατευθυνόταν για Λάρισα και Φάρσαλα και συνέχεια για Τύρναβο.

Γι’ αυτούς που ως προορισμό είχαν την Ήπειρο και την Νοτιοδυτική Ελλάδα ,περνούσαν από το Μεγάλο Ελευθεροχώρι περνούσαν το Τελωνείο και κατέβαιναν στο Γρίζανο. Αυτή την διαδρομή επέλεγαν και όσοι ταξίδευαν με τα ζώα ή με τα ζώα γιατί ήταν πιο σύντομη για τη Θεσσαλία.

Κοντά στο Τελωνείο κατασκευάστηκαν δύο τελωνειακοί σταθμοί, ένας Ελληνικός και ένας Τούρκικος.

Ο Ελληνικός σταθμός του Τελωνείου, κατασκευάσθηκε από τον Ελληνικό Στρατό  λειτούργησε από το 1881 μέχρι το 1912 που ο Ελληνικός στρατός κήρυξε τον πόλεμο στους Τούρκους και τους έδιωξε από την περιοχή. 

Το κτίριο της Διοίκησης των Ελληνικών Φυλακίων του τομέα της περιοχής του Γριζάνου ή ο Λόχος, ήταν το κτίριο στρατωνισμού των στρατιωτών του Λόχου. Eίχε την ευθύνη φύλαξης και ελέγχου των ακόλουθων φυλακίων: 1) το φυλάκιο (111) που είναι το σημείο που εφάπτονται τα σύνορα των Κοινοτήτων, Διασέλου, Μεγάλου Ελευθεροχωρίου και Γριζάνου, 2) το φυλάκιο της Παραμύδας, 3) το Φυλάκιο του Προφήτη Ηλία, και 4) το φυλάκιο του βλάχικου και του Ελληνικού Τελωνειακού Σταθμού.

Το Ελληνικό φυλάκιο του Προφήτη Ηλία κατασκευάστηκε το 1881 από τον Ελληνικό στρατό για να μένουν οι φαντάροι που είχαν την ευθύνη φύλαξης και ελέγχου των συνόρων του τμήματος του Προφήτη Ηλία. Το σημείο του φυλακίου ήταν σημείο διέλευσης των εισερχομένων από το Ελληνικό στο Τούρκικο Κράτος και από το Τούρκικο στο Ελληνικό. Όσοι έρχονταν από το Μεγάλο Ελευθεροχώρι, περνούσαν το τελωνείο, τον Ελληνικό Σταθμό, κατέβαιναν από το Βαλομάντρι στο φυλάκιο του Προφήτη Ηλία και περνώντας κάτω από τον Άγιο Δημήτριο έφταναν στο Γριζάνο. Το αντίθετο γινόταν όταν έφευγαν.

ΤΑ ΤΕΛΩΝΕΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ (1863-1911)
Στο μνημειώδες έργο του Νικολάου Σχινά (1886) για τη νέα
οροθετική γραμμή Θεσσαλίας, καταγράφονται όλες οι τελωνειακές διαβάσεις, ελληνικές και οθωμανικές. Οι ελληνικές
τελωνειακές διαβάσεις εντοπίζονταν ως ακολούθως σε σχετικό Πίνακα:
• Τρία Πλατάνια • Καραβίδα • Μπαϊρακτάρη• Μελούνα• Μπογάζι• ΓιαννηΚαλύβα• Κούτσουρο• Ταμπούφλα• Βρύσις Κουτσούφλανη• Χάνι Ζυγού• Καλαρρυτών• Γεφύρι Πλάκας• Γεφύρι Αράχθου