Λάρισα. Η οδός Μακεδονίας (Βενιζέλου) και δεξιά το κτήριο των Ανακτόρων. Χρωμολιθόγραφη φωτογραφία του Στέφανου Στουρνάρα. 1910 περίπου. Αρχείο Φωτοθήκης Λάρισας.
O Βασιλιάς Γεώργιος Α! αποτέλεσε τον επόμενο Βασιλιά των Ελλήνων μετά τον Οθωνα.
Τον Οκτώβριο του 1881 ήρθε στη Λάρισα για να γνωρίσει από κοντά τη περιοχή της Θεσσαλίας που προσαρτήθηκε στην Ελλάδα. Στη διάρκεια της επίσκεψης έμεινε στο κονάκι του Χουσνή μπέη, το οποίο και αγόρασε στις 11 Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
Για το κτήριο των ανακτόρων έχουμε μια ωραία περιγραφή του παλιού δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα, ο οποίος πρόλαβε και το επισκέφθηκε. Γράφει στις χειρόγραφες ανέκδοτες “Αναμνήσεις” του….όπερ έκτοτε εχαρακτηρίσθη ως Ανάκτορον του ελευθερωτού Βασιλέως Γεωργίου του Α’. Ευρίσκετο τούτο εις κεντρικωτάτην θέσιν της πόλεως, ευρυχωρότατον, με δύο ορόφους, με αιθούσας ευρυτάτας, δωμάτια, θαλάμους και προθαλάμους πολλούς. Επιπλωμένον, με πλουσιωτάτους περσικούς τάπητας, μεταξωτά παραπετάσματα και επιτραπέζια σκεύη αργυρά και επίχρυσα. Το πράγματι Βασιλικόν τούτο Μέγαρον ηγείρετο εν μέσω κήπου ωραιοτάτου με άπειρον πρασινάδα, με συστάδας αειθαλών δένδρων και ανθώνας με όλως εξαιρετικά άνθη και με άφθονα ρέοντα ύδατα άτινα προωθούντο εκ του Πηνειού ποταμού δι’ ανυψωτικής αντλίας, τοποθετημένης εις τον παρά τον Πηνειόν ποταμόν ατμόμυλον των Χρ. Γεωργιάδου[5] και Ιωάννου. Δια την συντήρησιν του θαυμαστού αυτού κήπου ήσαν εις την υπηρεσίαν του Μεγάρου κηπουροί και ειδικοί ανθοκόμοι. Δια την άρδευσιν και το πότισμα υπήρχε ειδική δεξαμενή εις τον κήπον.”
Οχι μόνο το κονάκι αλλά και όλη περιοχή που σήμερα περιλαμβάνεται περίπου μεταξύ των οδών Όγλ, Κύπρου, Ολύμπου και Νιρβάνα ιδιοκτήτης πλέον ήταν ο Γεώργιος Α!
Το κονάκι μετατράπηκε σε ανάκτορο εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Ωδείο και η γύρω περιοχή ήταν στενά σοκάκια, και αδιαμόρφωτοι χώροι .
Το 1883 κάποια στιγμή ο χώρος αυτός διχοτομήθηκε από την οδό Μακεδονίας (τη σημερινή Βενιζέλου) και το νότιο τμήμα του ονομάσθηκε “Πλατεία Ανακτόρων” , ενώ το μικρό αλσύλλιο που το περιέβαλλε ονομάσθηκε «Κήπος Ανακτόρων».
Η τύχη του ανακτόρου αυτού είναι γνωστή. Μετά την δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη το 1913, περιήλθε κληρονομικά στην ιδιοκτησία του πρίγκιπα Νικολάου. Οι υπασπιστές του ήλθαν σε επαφή το 1915 με τον δήμαρχο Λαρίσης, που τότε ήταν ο Μιχαήλ Σάπκας και τελικά διευθετήθηκε η πώληση όχι μόνον του κτηρίου, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου, ο οποίος περιλάμβανε και την σημερινή πλατεία Λαού (δημάρχου Αγαμ. Μπλάνα).
Σήμερα έχει ονομάζεται Πλατεία Αγίου Βησσαρίωνος, από τον ναΐσκο, που υπήρξε το παρεκκλήσιο των ανακτόρων και διατηρείται υπό άλλη αρχιτεκτονική μορφή μέχρι και σήμερα.
Η Βασιλεία στην Ελλάδα συνεχίσθηκε και μετά την εκδίωξη του Οθωνα από την Ελλάδα.
Δυστυχώς το πρώτο βασιλικό ζεύγος της Ελλάδας δεν απέκτησε απογόνους ,ο θρόνος ορφάνεψε μετά την αποχώρηση τους όχι για πολύ.
Το νεοσύστατο κράτος ήταν Βασίλειο της Ελλάδος ,όπως είχε αποφασισθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις παλαιότερα ,και αυτό δεν άλλαξε έως και το 1974.
Από 11 Οκτωβρίου 1862 ,ημέρα που έφυγε ο Όθωνας έως και 18 Μαρτίου 1863 ήταν το διάστημα ζυμώσεων, διαβουλεύσεων των Μεγάλων Δυνάμεων
Στο μεταβατικό παραπάνω διάστημα, σχηματίζεται τριμελής επιτροπή, με πρόεδρο το Δημήτριο Βούλγαρη και μέλη τους Κωνσταντίνο Κανάρη και Μπενιζέλο Ρούφο, η οποία αναλαμβάνει την άσκηση όλων των εξουσιών ως Προσωρινή Κυβέρνησις της Ελλάδος.
Το απομεσήμερο της 14 Οκτωβρίου ο αθηναϊκός λαός συγκεντρώνεται στην Πλατεία Όθωνος για να πανηγυρίσει την απομάκρυνση του. Ο Πρόεδρος της Προσωρινής κυβέρνησης Βούλγαρης Δημήτριος απευθυνόμενος στο συγκεντρωμένο πλήθος είπε:
«Ας ορκισθώμεν επί της Πλατείας ταύτης, της λαβούσης ήδη το ωραίον της «Ομονοίας» όνομα και ας είπη έκαστος εξ ημών: ορκίζομαι πίστιν εις την πατρίδα και υπακοήν εις τας εθνικάς αποφάσεις.».
Μόνο εθνική απόφαση δεν ήταν η επιλογή και ανακήρυξη του νέου Βασιλιά, απλά εκφράζαμε την προτίμηση μας ανάλογα με πια από τις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν ο πάσα ένας φίλα προσκείμενος.
Αρχικά είμασταν υπερ. της επιθυμίας της Βρετανίας, η επιλογή της ήταν ο δευτερότοκος γιος της Βασίλισσας Βικτωρίας, Αλφρέδος.
Ελα όμως υπήρχε δέσμευση από τις Μεγάλες Δυνάμεις από το 1832 στο Λονδίνο ,ότι υποψήφιος για τον θρόνο δεν θα ήταν κανείς από τα μέλη της εγχώριας Βασιλικής οικογένειας
19 Νοεμβρίου: Διεξάγεται δημοψήφισμα για την εκλογή νέου βασιλιά. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όπως αυτά επικυρώνονται αργότερα με ψήφισμα της Εθνικής Συνέλευσης (22 Ιανουαρίου 1863), από τις 244.202 ψήφους οι 230.016 είναι υπέρ του Άγγλου πρίγκιπα Αλφρέδου. Απόφαση που οι Μεγάλες Δυνάμεις απέρριψαν, μια και δεσμευόντουσαν από το 1832 στο Λονδίνο ,ότι υποψήφιος για τον θρόνο δεν θα ήταν κανείς από τα μέλη της εγχώριας Βασιλικής οικογένειας.
Τελικά ο Πρίγκιπας Γουλιέλμος της Δανίας, ο οποίος έλαβε έξι ψήφους στο δημοψήφισμα, ανέλαβε καθήκοντα ως ο νέος “Βασιλιάς των Ελλήνων”. Ο επόμενος Βασιλιά των Ελλήνων Γουλιέλμος (κατόπιν Γεώργιο Α΄), δευτερότοκος γιος του μετέπειτα βασιλιά της Δανίας, Χριστιανού Θ΄, εκ του Οίκου των Σλέσβιχ-Χόλσταιν-Σόνντερμπουρκ–Γκλύξμπουρκ (Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg), παρακλάδι του Οίκου του Ολδεμβούργου.διατηρήθηκε στον θρόνο για μισό αιώνα.
1 Φεβρουαρίου: Η συνέλευση, στην οποία πλειοψηφούν οι προοδευτικοί που αποκαλούνται «Ορεινοί», εκλέγει κυβέρνηση με πρωθυπουργό το Ζηνόβιο Βάλβη. Θα παραιτηθεί στις 27 Μαρτίου. Συγχρόνως, αποφασίζει ότι, μέχρι την έλευση του νέου βασιλιά, την εκτελεστική εξουσία θα ασκεί ο πρόεδρος της κυβέρνησης.
Ο μελλοντικός Βασιλιάς φοιτούσε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων της Δανίας, δεν γνώριζε τίποτε για την υποψηφιότητα του ως Βασλιάς των Ελλήνων., Μέχρι που πήγε να φάει το κολατσιό του ,από την εφημερίδα που ήταν τυλιγμένο το πληροφορήθηκε.(Το σκηνικό ιδιαίτερα λαικό για μελλοντικό Βασιλιά).
Ετσι από την Δανία και συκεγκριμένα την Κοπεγχάγη ,όπου και γεννήθηκε το 1845 ήρθε στην Ελλάδα.
Είχε συμπληρώσει τα 17 του χρόνια ,αλλά η ενηλικίωση ήθελε 9 μήνες ακόμη.
Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση τον ανακήρυξε ενήλικο και του έδωσε το δικαίωμα να κυβερνά. Φαίνεται ότι οι Έλληνες δεν ήθελαν με κανέναν τρόπο να μπουν σε περιπέτειες με κάποιο συμβούλιο αντιβασιλέων, όπως την είχαν πάθει με την περίπτωση του Όθωνα….
Βασικός σύμβουλος του Γεωργίου, τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του, υπήρξε ο δανός Κόμης Σπόνεκ (1815-1888), πρώην Υπουργός Οικονομικών της Δανίας. Η απομάκρυνσή του, λίγο αργότερα, από την Αυλή προκάλεσε γενική ικανοποίηση.
Ενώ ο επίσημος τίτλος του Όθωνα ήταν «Βασιλεύς της Ελλάδος». του Γεωργίου Α «Βασιλεύς των Ελλήνων», παρά τις εύλογες αντιδράσεις της Τουρκίας για την προσηγορία αυτή, που σήμαινε ότι ο Γεώργιος θα ήταν Βασιλιάς όχι μόνο των κατοίκων της Ελλάδας, αλλά και όλων των Ελλήνων, όπου κι αν βρίσκονταν. Στη γαλλική διπλωματική γλώσσα ο τίτλος αυτός ήταν “Roi des Hellenes”, αντικαθιστώντας τον τίτλο “Roi des Grecs”.
Η αλλαγή του τίτλου έγινε κατ’ απαίτηση του Γεωργίου, γιατί στα Γαλλικά η λέξη «grec» σημαίνει τον χαρτοκλέφτη.
Στη Βασιλεία του έγινε η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα (1864) και το Σύνταγμα του 1864, που καθιέρωνε ως πολίτευμα της χώρας τη Βασιλευόμενη Δημοκρατία αντί της Συνταγματικής Μοναρχίας, στ Ακολούθησαν η αποτυχημένη Κρητική Επανάσταση (1866 – 1869) και η πολιτική κρίση του 1875 που προέκυψε από τη δημοσίευση του άρθρου «Τις πταίει;» του Xαρίλαου Τρικούπη και η οποία οδήγησε στην «αρχή της δεδηλωμένης», την υποχρέωση δηλαδή του ανώτατου άρχοντα να αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πλειοψηφούντος κόμματος.
Η προσάρτηση της Θεσσαλίας (10 Φεβρουαρίου 1881), η Κρητική Επανάσταση (1896-1897), που επέφερε την αυτονομία της Κρήτης με ύπατο αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο, δευτερότοκο γιο του Γεωργίου Α’, και ο «ατυχής» ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, με αποτέλεσμα την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην Ελλάδα, ήταν τα πιο σημαντικά γεγονότα, που σημάδεψαν τη βασιλεία του Γεωργίου Α’ στα τέλη του 19ου αιώνα.
Με την ίδρυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου και την επικράτηση της Επανάστασης στο Γουδή (15 Αυγούστου 1909), η εκθρόνιση του Γεωργίου αποσοβήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Λίγο αργότερα ξέσπασε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος κι έγινε η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Παρά τους αρχικούς του δισταγμούς για την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο, ο Γεώργιος ακολούθησε τελικά τη γνώμη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και στις στις 24 Νοεμβρίου 1912 εισήλθε θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη, όπου και εγκαταστάθηκε για λίγο καιρό.
Όμως, στις 5 Μαρτίου 1913, λίγο προτού συμπληρώσει τα πενήντα χρόνια της παραμονής του στο θρόνο, δολοφονήθηκε από τον Αλέξανδρο Σχινά, που ακόμα δεν έχει διευκρινισθεί ο ρόλος του στη δολοφονία του βασιλιά. Ήταν απλά ένας παρανοϊκός ή πράκτορας των Γερμανών, που ήθελαν να ανεβάσουν στο θρόνο τον γερμανόφιλο γιο του Κωνσταντίνο.
Ο Γεώργιος ως προσωπικότητα , υπήρξε συνετός βασιλιάς, σε αντίθεση με τον διάδοχό του Κωνσταντίνο. Γνώρισε άριστα τους Έλληνες και κατόρθωσε να προσαρμοστεί γρήγορα στο χαρακτήρα και το περιβάλλον τους. Τον διέκρινε υπομονή και ψυχραιμία στην αντιμετώπιση των πολιτικών διενέξεων, ενώ δεν έτρεφε εμπιστοσύνη στους αυλοκόλακες και ήθελε να μαθαίνει ο ίδιος την αλήθεια, όσο δυσάρεστη κι αν ήταν.Ισως αυτό έκανε να εκτιμήσει να δείξει υπερβολική αγάπη στον ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, για το υψηλό ήθος και τη φιλοπατρία. Έτσι, στον πρώτο ανακτορικό χορό που είχε οργανώσει ο Σπόνεκ παρευρέθηκε ο Βαλαωρίτης….
Επί της βασιλείας του, η Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκε και οργανώθηκε σε κράτος..
Ακόμα και στους Βασιλείς η προσωπική τους ζωή δεν ήταν ανέφελη ,ήταν περιχαρακωμένη από ένα πρωτόκολλο που έπρεπε να τηρείται από την γέννηση τους.
Πριν ακόμη να κλείσει η δεκαετία του 1860, έγινε ο γάμος του βασιλιά Γεωργίου Α’ με την Όλγα, την 16χρονη κόρη του δούκα Κωνσταντίνου, αδελφού του τσάρου της Ρωσίας, Αλέξανδρου Β’.,Η γνωριμία με την Όλγα και ο γάμος Ο Γεώργιος συνάντησε για πρώτη την Όλγα, στους γάμους της αδερφής του Δάγμαρ, με τον τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Γ’ στην Αγία Πετρούπολη, τον Νοέμβριο του 1866. Όταν ο βασιλιάς τον επόμενο χρόνο, στις 10 Απριλίου 1867, αναχώρησε από την Ελλάδα με το ατμόπλοιο «Πατρίς» για τη Μασσαλία, όλοι πίστευαν ότι έφευγε για ένα ταξίδι στην Ευρώπη και στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Η πρώτη επίσημη ανακοίνωση των αρραβώνων του με την Όλγα γνωστοποιήθηκε στις 9 Μαΐου. Πέντε μήνες αργότερα, στις 15 Οκτωβρίου, τελέστηκε το μυστήριο του γάμου με μεγάλη λαμπρότητα στο αυτοκρατορικό παρεκκλήσι των Χειμερινών Ανακτόρων στην Αγία Πετρούπολη, με το τυπικό της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας. Η είδηση του γάμου έφτασε στην Ελλάδα στις 21 Οκτωβρίου. Το νεαρό βασιλικό ζεύγος πέρασε τον μήνα του μέλιτος στα περίφημα ανάκτορα του Τσαρσκόιε Σελο. Στις 12 Νοεμβρίου το βασιλικό ζεύγος έφτασε στον Πειραιά, όπου ο λαός του επιφύλαξε ενθουσιώδη υποδοχή. Το επόμενο καλοκαίρι, στις 21 Ιουνίου 1868, γεννήθηκε ο διάδοχος του θρόνου, Κωνσταντίνος, τον οποίο ο λαός είδε ως συνεχιστή των Παλαιολόγων. Η βασίλισσα Όλγα χαρακτηριζόταν από μια βαθιά αφοσίωση στον Θεό και η ευαισθησία της για τον συνάνθρωπο την οδήγησε στην ίδρυση του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός»….
Απέκτησαν τα εξής οκτώ παιδιά:
Παρότι παντρεμένος, συνέχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι ο Βασιλιάς είχε διάφορες εξωσυζυγικές σχέσεις, καθώς αγαπούσε το ωραίο φύλο.
Η επιβεβαίωση, τουλάχιστον για μία υποψήφια ερωμένη, ήρθε από έναν κτηνίατρο της στρατιωτικής υπηρεσίας. Στο σημείο αυτό φαίνεται ότι τον βοηθούσε κυρίως ο υπασπιστής του κι αρχηγός του στρατιωτικού του οίκου, Ευθύμιος Χατζηπέτρος.
Η επιστολή από τον Δομένικο Σπόδι, κτηνίατρο της στρατιωτικής υπηρεσίας Λάρισας, προς τον Χατζηπέτρο ήταν αποκαλυπτική για την πτυχή αυτή της ιδιωτικής ζωής του Γεωργίου….
Ο Βασιλιάς Γεώργιος Α’ «Λάρισα 4 Δεκεμβρίου 1887. Κύριε Χατζηπέτρο. Επιστολή μυστική. Με μόνον τον λόγον του να αρέσω εις τον ιδικόν σας Βασιλέα. Ο κύριος μου έχει μίαν ωραίαν κυρίαν Ελληνίδα. Σας συνιστώ την παρούσαν. Ευρίσκεται εις Λάρισαν μία κυρία η οποία κατάγεται από μία οικογένεια στρατιωτικών του Κράτους. Ετών 21. Αρκούντως ωραίαν, πεπαιδευμένη, το πρόσωπον ωραίον χρώμα. Μαλλιά μαύρα, μάτια μαύρα, μύτη-στόμα ανάλογα, ωραίους οδόντας, ανάστημα υψηλόν και κορμί ανάλογον. Ωμιλεί την νέαν ελληνικήν λαμπρά, πλήρης ζωής και έρωτος. Είναι διατεθειμένη και έχει διάθεσιν δια την Α.Μ. τον Βασιλέα. Αυτή είναι έτοιμη να γίνη η ερωμένη του Βασιλέως, εάν ο Βασιλεύς συναινέση. Την βαστώ και αν η αυτού Μ. την δεχθή θα μείνη ευχαριστημένος. Δεν μένει άλλο παρά να ειδοποιηθή η υπόθεσις εις την Α. Μ. και να ευρεθή μέσον να παρουσιασθή εις την Α.Μ. Δια να φθάσητε εις τον σκοπόν αυτόν όστις σας γνωρίζω ως μυστικόν σύμβουλον της Α.Μ., σκεφθήτε την υπόθεσιν και ευαρεστηθείτε να μου απαντήσετε μυστικώς εδώ εις την Λάρισαν πριν τις 20 Δεκεμβρίου διότι η κυρία σκοπόν έχει να αναχωρήσει δια Κωνσταντινούπολιν. Προσέτι σας ειδοποιώ ότι ένας Πασάς και ένας συνταγματάρχης του 3ου συντάγματος του ιππικού, ο στρατηγός του Μεσολογγίου και επίτιμος στρατηγός Λαρίσης, όλοι οι κύριοι καθώς πρέπει της προσέφεραν να γίνη ερωμένη των αλλά αυτή απέρριψεν την πρότασίν των διότι η ευχαρίστησής της είναι να ημπορέση να γίνη ερωμένη του Βασιλέως. Μόνον υμείς εάν θέλετε ημπορείτε να οινομήσητε το πράγμα και σας ανάφερα την αιτίαν. Πρώτον διότι παρακάλεσα την κυρίαν. Δεύτερον δια να ευχαριστήσω τον κύριον μου. Τρίτον δια να ευχαριστήσω τον Βασιλέα. Εάν έσφαλα έχετε το δικαίωμα να με τιμωρήσητε. Με ανήκον σέβας σιμιούμαι, Σπόδι Δομένικος, κτηνίατρος εις στατιωτικήν υπηρεσίαν Λαρίσης»…
