Τη νέα Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης -το πρόγραμμα #σπίτιμου- που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από τη ΔΕΘ- εξειδίκευσαν χθες Πέμπτη οι Υπουργοί Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, Επικρατείας, Άκης Σκέρτσος και ο διοικητής της Δ.ΥΠ.Α (Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης), Σπύρος Πρωτοψάλτης.
Πρόκειται για μία ολιστική προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στους νέους, τα νέα ζευγάρια, με στόχο να αποκτήσουν ή να νοικιάσουν σπίτι με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει εννέα συγκεκριμένες δράσεις από τις οποίες έξι δράσεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, δύο δράσεις του Υπουργείου Παιδείας και μια δράση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Συγκεκριμένα:
- Από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων:
- Άτοκα ή χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια
- Πρόγραμμα «ΚΑΛΥΨΗ»
- Ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους 200 εκατ. ευρώ για αξιοποίηση υφιστάμενων κενών ιδιωτικών κατοικιών
Πιλοτική δράση κοινωνικής κατοικίας για ευάλωτες ομάδες - Κοινωνική αντιπαροχή (1): Αξιοποίηση ακινήτων της ΔΥΠΑ
- Κοινωνική αντιπαροχή (2): Αξιοποίηση ακινήτων του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
- Από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων:
- Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος
- Δημιουργία νέων, σύγχρονων φοιτητικών εστιών
- Από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας:
- Πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους»
1. Άτοκα ή χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια
Το μέτρο αφορά στη χορήγηση στεγαστικών δανείων με ανώτατο όριο τις 150.000 ευρώ, που θα καλύπτουν έως και το 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, για αγορά πρώτης κατοικίας.
- Τα δάνεια θα έχουν με τα σημερινά δεδομένα επιτόκιο 1%. Ενδεικτικά, ένα νέο ζευγάρι που αγοράζει σπίτι αξίας 100.000 ευρώ θα πληρώνει μηνιαία δόση 275 ευρώ αντί για 415 ευρώ που είναι η δόση για το ίδιο σπίτι με τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς. Το ετήσιο όφελος είναι 1.680 ευρώ, το οποίο ανέρχεται σε 2.640 ευρώ εάν μιλάμε για σπίτι αξίας 150.000 ευρώ. Το ύψος της δόσης είναι, επίσης, σαφώς χαμηλότερο από το αντίστοιχο ενοίκιο που θα κατέβαλε εναλλακτικά ο δικαιούχος, και στο τέλος το σπίτι θα είναι ιδιοκτησία του.
- Το πρόγραμμα θα αφορά στην αγορά διαμερισμάτων έως 120 τ.μ. και έτος κατασκευής έως και το 2007. Οι ωφελούμενοι των ευνοϊκών στεγαστικών δανείων θα είναι 10.000 νέοι ή νέα ζευγάρια 25 έως 39 ετών (με σύμφωνο συμβίωσης ή θρησκευτικό/ πολιτικό γάμο), με ετήσιο καθαρό εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για την καταβολή του επιδόματος θέρμανσης. Ο προϋπολογισμός της δράσης είναι 500 εκατ. ευρώ (375 εκατ. ευρώ από το αποθεματικό της ΔΥΠΑ και 125 εκατ. από τις τράπεζες).
- Προκειμένου η δράση να βοηθήσει τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες και να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, υπάρχει ειδικός όρος κατά τον οποίο όταν ο αιτών είναι νέο ζευγάρι (25-39) ετών με τρία και πλέον παιδιά ή όταν ο αιτών είναι νέος ή νέο ζευγάρι το οποίο κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του δανείου αποκτήσει τρία παιδιά, τότε το επιτόκιο 1% θα καλύπτεται από πόρους της ΔΥΠΑ και το δάνειο θα είναι άτοκο.
- Η υλοποίηση του προγράμματος προβλέπεται να ξεκινήσει από το α’ τρίμηνο του 2023.
2. Πρόγραμμα «ΚΑΛΥΨΗ»
Μίσθωση, σε πρώτη φάση, άνω των 1.000 κενών ιδιωτικών κατοικιών του προγράμματος ΕΣΤΙΑ για παροχή κατοικιών με χαμηλό ενοίκιο σε νέους και νέα ζευγάρια. Αφορά στην αξιοποίηση των ακινήτων του προγράμματος ΕΣΤΙΑ τα οποία θα είναι διαθέσιμα μετά την 31.12.2022. Ωφελούμενοι θα είναι 2.500 νέοι 25-39 ετών, δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ενώ προτεραιότητα θα δοθεί στους πολύτεκνους, τους τρίτεκνους και τις μονογονεϊκές οικογένειες.
3. Ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους 200 εκατ. ευρώ για αξιοποίηση υφιστάμενων κενών ιδιωτικών κατοικιών
Η δράση αφορά τη χρηματοδότηση μαζικής ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης 4.000 ακινήτων που έχουν μείνει κενά για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε συνεργασία με τους ιδιοκτήτες τους, για την άμεση διάθεσή τους ως προσιτές κατοικίες σε νέους και νέα ζευγάρια.
- Από τη δράση αναμένεται να ωφεληθούν 10.000 νέοι και νέα ζευγάρια, ηλικίας 25-39 ετών.
- Επιδίωξη είναι να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ, αλλά και από το Ταμείο Ανάκαμψης.
- Ως το τέλος του έτους θα δημοσιευθεί η πρόσκληση προς ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες για παραχώρηση των ακινήτων τους και θα ακολουθήσουν, το 2023, η επιλογή και ανακαίνιση κατοικιών καθώς και η επιλογή των δικαιούχων.
4. Πιλοτική δράση κοινωνικής κατοικίας για ευάλωτες ομάδες
Το έργο έχει ήδη ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης με προϋπολογισμό 1,5 εκατ. ευρώ και βρίσκεται στο στάδιο υπογραφής προγραμματικών συμβάσεων με τους Δήμους. Αφορά στην ανακαίνιση 70 διαμερισμάτων στον Δήμο Αθηναίων και 30 στον Δήμο Θεσσαλονίκης στα οποία θα στεγαστούν τουλάχιστον 200 νέοι και νέα ζευγάρια έως 39 ετών, με κριτήρια που θα οριστικοποιηθούν έως το τέλος του έτους. Η αξιολόγηση και επιλογή των κατοικιών θα ολοκληρωθεί το 2023, η ανακαίνιση των σπιτιών και η επιλογή των ωφελουμένων προγραμματίζεται το 2024.
5. Κοινωνική αντιπαροχή (1): Αξιοποίηση ακινήτων της ΔΥΠΑ
- Θεσμοθετείται η κοινωνική αντιπαροχή για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του τέως ΟΕΚ. Παραχωρούνται κατόπιν διαγωνισμού ακίνητα της ΔΥΠΑ (διάδοχος του ΟΕΚ), και συνολικά του Δημοσίου, εντός και εκτός αστικών κέντρων, σε τεχνικές εταιρείες οι οποίες αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν με δικά τους έξοδα και με βάση τεχνικές προδιαγραφές της ΔΥΠΑ σύγχρονα κτίρια κατοικίας. Τα μισά από τα διαμερίσματα που θα κατασκευαστούν θα διατίθενται για λογαριασμό του Δημοσίου, με χαμηλά ενοίκια σε νέους έως 39 ετών βάσει οικονομικών κριτηρίων, με ειδική ποσόστωση για τρίτεκνους και πολύτεκνους. Τα υπόλοιπα μισά ακίνητα θα αξιοποιούνται εμπορικά.
- Η δράση στοχεύει στην ανέγερση 2.500 κατοικιών στις οποίες θα στεγαστούν 5.000 ωφελούμενοι. Η επιλογή των οικοπέδων θα ξεκινήσει εφέτος ενώ ο διαγωνισμός για την επιλογή των αναδόχων προγραμματίζεται για τα μέσα του 2023.
6. Κοινωνική αντιπαροχή (2): Αξιοποίηση ακινήτων του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
- Η δράση αφορά στην ανακαίνιση 40 ακινήτων και τη διάθεσή τους ως κοινωνικές κατοικίες σε νεαρά ζευγάρια και νέους έως 39 ετών, εφαρμόζοντας ως μοντέλο διάθεσης είτε το ενοίκιο (που θα είναι χαμηλό έως μηδενικό), είτε το μοντέλο rent to own. Εκτιμάται ότι οι ωφελούμενοι θα είναι 80 νέοι. Ο προϋπολογισμός είναι 1.750.000 ευρώ και καλύπτεται από πόρους της ΔΥΠΑ.
- Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την έναρξη διάθεσης των κατοικιών στο 4ο τρίμηνο του 2023. Η δράση έχει δυνατότητα επέκτασης σε επιπλέον διαθέσιμα ακίνητα κατόπιν σχετικής χαρτογράφησης και προσδιορισμού της κατάστασης του κάθε ακινήτου
7. Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος
- Το στεγαστικό επίδομα αυξάνεται κατά 50% (από τα 1.000 ευρώ στα 1.500 ευρώ και κατά 100% (από τα 1.000 ευρώ αύξηση 100%) στα 2.000 ευρώ, σε όσους συγκατοικούν. Υπενθυμίζεται ότι το στεγαστικό επίδομα δεν δίνεται μόνο σε φοιτητές Πανεπιστημίων αλλά και σε καταρτιζόμενους που φοιτούν σε Δημόσια ΙΕΚ.
- Οι δικαιούχοι υπολογίζονται σε 50.000 φοιτητές και σπουδαστές. Το αυτό μέτρο θα ισχύσει αναδρομικά και για το προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος 2021-2022. Οι δικαιούχοι θα λάβουν το αυξημένο επίδομα για την περσινή χρονιά από αυτό το φθινόπωρο.
- Έτσι ο συνολικός προϋπολογισμός ξεπερνάει τα 75 εκατ. ευρώ.
8. Δημιουργία νέων, σύγχρονων φοιτητικών εστιών
- Το πρόγραμμα θα αναπτυχθεί σε 5 Πανεπιστήμια της χώρας: Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Δυτικής Αττικής και Κρήτης. Τα έργα θα γίνουν μέσω σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και οι νέες Εστίες θα μπορούν να φιλοξενήσουν συνολικά 8.150 άτομα. Το συνολικό εκτιμώμενο κόστος κατασκευής ξεπερνά τα 540 εκατ. ευρώ.
- Στόχος είναι να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση σε φοιτητές που προέρχονται από χαμηλά οικονομικά στρώματα, να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη πανεπιστημιακή κοινότητα, να δημιουργηθούν υψηλού επιπέδου δομές που λειτουργούν προσθετικά στο συνολικό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα των Ιδρυμάτων μας. Σηματοδοτείται έτσι η υλοποίηση ενός τρίπτυχου:
- Πρώτον, τη στήριξη των δημόσιων Πανεπιστημίων της χώρας μας, λαμβάνοντας υπόψη ανάγκες σε αστικές περιοχές, σε ακριτικές περιοχές, σε τουριστικές περιοχές και στην ενδοχώρα
- Δεύτερον, τη μέριμνα για την εξασφάλιση συνθηκών διαβίωσης των φοιτητών των Ιδρυμάτων μας, με την κάλυψη αναγκών στέγασης.
- Τρίτον, την ολιστική προσέγγιση για την αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσα από υποδομές που διευκολύνουν την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για όλους, χωρίς αποκλεισμούς.
9. Πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους»
Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους», με προϋπολογισμό 350 εκ ευρώ. Αφορά νέους ηλικίας από 18 έως και 29 ετών. Περιλαμβάνει δύο υποενότητες. Το «Εξοινοκομώ για Νέους» και το «Ανακαινίζω για Νέους».
- Το «Εξοικονομώ για Νέους» αφορά σε παρεμβάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Ο επιλέξιμος προϋπολογισμός για τους δικαιούχους φτάνει τις 25.000 ευρώ, με τα ποσοστά επιδότησης να κυμαίνονται από το 50 έως και το 90%, ανάλογα με το εισόδημα.
- Το «Ανακαινίζω για Νέους» αφορά σε παρεμβάσεις ανακαίνισης. Ο προϋπολογισμός φτάνει έως και τις 10.000 ευρώ με επιδότηση 30% για όλους.
Για το κόστος που δεν καλύπτεται από το πρόγραμμα, ο νέος δικαιούχος έχει τη δυνατότητα να δανειστεί εάν το επιθυμεί, ώστε να καλύψει το υπόλοιπο ποσό της επένδυσης. Το δάνειο αυτό στην περίπτωση του «Εξοικονομώ για Νέους» είναι άτοκο και μάλιστα για τα ευάλωτα νοικοκυριά παρέχεται εγγυοδοσία, ενώ στην περίπτωση του «Ανακαινίζω για Νέους» θα είναι ένα χαμηλότοκο δάνειο, το οποίο μπορεί να φτάσει μέχρι και τις 7.000 ευρώ.
Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται με 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, 50 εκατ. ευρώ από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του 2023 και 50 εκ. ευρώ από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης.
Προϋποθέσεις ώστε ένας νέος να μπορεί να κάνει αίτηση στο «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους»: πρώτα απ’ όλα υπάρχει η διάκριση αν στο ακίνητο για το οποίο θα αιτηθεί κατοικεί ο ίδιος ή το εκμισθώνει. Στην πρώτη περίπτωση αρκεί να έχει ψιλή κυριότητα, πλήρη κυριότητα ή επικαρπία για το σύνολο ή μέρος της ιδιοκτησίας. Στη δεύτερη περίπτωση, που ο νέος είναι ο ιδιοκτήτης και το εκμισθώνει σε κάποιο τρίτο πρόσωπο, θα πρέπει να έχει υποχρεωτικά την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία του ακινήτου. Αυτές οι προϋποθέσεις ισχύουν τόσο για το «Εξοικονομώ για Νέους» όσο και για το «Ανακαινίζω για Νέους».
Για να μπορέσει ένας νέος να κάνει αίτηση στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ για Νέους», θα πρέπει το οικογενειακό ή ατομικό του εισόδημα να μην ξεπερνά τις 50.000 ευρώ. Για την ενότητα του «Ανακαινίζω για Νέους», το εισόδημα πρέπει να είναι μέχρι 20.000 ευρώ. Για να ένα σπίτι επιλέξιμο πρέπει: να είναι μονοκατοικία ή μεμονωμένο διαμέρισμα, να υφίσταται νόμιμα και να μην έχει κριθεί κατεδαφιστέο, να χρησιμοποιείται τώρα ως κύρια κατοικία, ή να αποκτήσει τέτοια χρήση.
Οι δείκτες που απεικονίζουν το πρόβλημα στέγης στη χώρα μας
Το πρόγραμμα #σπίτιμου είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας με στόχο την παρέμβαση στην αγορά ακινήτων με τρόπο αποτελεσματικό, κοινωνικά δίκαιο και ταυτόχρονα σύγχρονο. Χωρίς να παράγονται νέες στρεβλώσεις ώστε να αλλάξουν τα δεδομένα και να υποστηριχθούν οι νέοι, να αποκτήσουν νωρίτερα τη δική τους ΣΤΕΓΗ. Οι κρίσιμοι δείκτες που περιγράφουν το πρόβλημα και τα νέα δεδομένα αφορούν:
- Δημογραφικό πρόβλημα. Η χώρα μας έχει την 7η χειρότερη επίδοση στις γεννήσεις παιδιών στην Ε.Ε. – 1,39 παιδιά ανά οικογένεια vs 1,5 μέσος όρος Ε.Ε..
- Οι νέοι στην Ελλάδα φεύγουν από την γονεϊκή εστία 5 χρόνια αργότερα από τους ευρωπαίους συνομηλίκους τους (5η χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε.).
- Ο δείκτης ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας παρότι σε υψηλότερα επίπεδα (74%) από την υπόλοιπη Ευρώπη (70%) βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία.
- το 95% των κατοικιών στην Ελλάδα είναι άνω των 15 ετών και το 85% άνω των 20 ετών (5,8 εκ. κατοικίες στην Ελλάδα >20 ετών).
- 768.704 κατοικίες σε σύνολο 6.825.925 κατοικιών δηλώνονται ως κενές/κλειστές στο Ε2. Από αυτές οι 629.840 (82%) είναι άνω των 15 ετών και 200.839 (26%) βρίσκονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
- Το 37% του εισοδήματος σε έξοδα στέγασης έναντι 20% μέσο όρο στην Ε.Ε..
