Με τον «πονοκέφαλο» που τους προκαλεί η στεγαστική κρίση, οι Ευρωπαίοι προσέρχονται στις κάλπες των ευρωεκλογών, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση να δώσει αποτελεσματικές λύσεις στα βασικά τους προβλήματα, πρωτίστως, την ακρίβεια και, δευτερευόντως, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης.
Η ενεργειακή φτώχεια και οι κακές συνθήκες στέγασης μπορούν να επηρεάσουν την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων, να προκαλέσουν άνισες συνθήκες διαβίωσης και να οδηγήσουν σε ακριβές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, χαμηλότερη παραγωγικότητα και περιβαλλοντικές ζημιές, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), η έδρα της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), έχει προειδοποιήσει εδώ και καιρό για την στεγαστική κρίση στην Ευρώπη.
Η έλλειψη αξιοπρεπούς και οικονομικά προσιτής στέγασης αποτελεί αυξανόμενη ανησυχία για τους πολίτες της ΕΕ, ιδίως τις ευάλωτες ομάδες και τους νέους, κάτι που έχει διάφορες παρενέργειες.
Η στεγαστική κρίση στην Ευρώπη επιδεινώνεται
Επί του παρόντος, η στέγαση αποτελεί μείζονα αιτία της σταδιακής διάβρωσης της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Η διαθεσιμότητα, η προσβασιμότητα, η οικονομική προσιτότητα και η βιωσιμότητα της αξιοπρεπούς στέγασης τίθενται συνεχώς υπό αμφισβήτηση.
Πολλά νοικοκυριά έρχονται αντιμέτωπα με υπερβολικό κόστος στέγασης, που αποτελεί το κύριο στοιχείο καταναλωτικής δαπάνης και, μάλιστα, εις βάρος άλλων βασικών αναγκών.
Η τρέχουσα στεγαστική κρίση επηρεάζει τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα το μέλλον των νέων ανθρώπων. Οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά αντιμετωπίζουν λίστες αναμονής για κοινωνική στέγαση και υψηλά ενοίκια. Όταν αγοράζουν, οι νέοι αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές και τώρα αρχίζουν να αντιμετωπίζουν και ακριβότερα στεγαστικά δάνεια.
Κατά την τελευταία δεκαετία, η ιδιοκατοίκηση στην ΕΕ έχει μειωθεί, κυρίως μεταξύ των νέων. Η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή στέγαση αποτελεί κοινωνική ανάγκη και κοινωνικό δικαίωμα, αλλά οι διάφορες κρίσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ, τα τελευταία χρόνια, την αμφισβητούν συνεχώς.
Η ΕΕ χρειάζεται ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη στέγαση
Με την πάροδο των ετών, η ΕΟΚΕ προσπάθησε να επισημάνει τα προβλήματα στέγασης σε ολόκληρη την ΕΕ και, ταυτόχρονα, να προτείνει λύσεις.
Στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, με θέμα «Καθολική πρόσβαση σε αξιοπρεπή, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή στέγαση σε μακροπρόθεσμη βάση», επισημάνθηκε ότι η ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της στέγασης έχει καθοριστική σημασία.
Πιο συγκεκριμένα, προέτρεψε την ΕΕ να υιοθετήσει μια στεγαστική στρατηγική και ένα σχέδιο δράσης, για να βοηθήσει τα κράτη μέλη, τις περιφέρειες και τις πόλεις να ενισχύσουν με βιώσιμο τρόπο την προσφορά κοινωνικής και οικονομικά προσιτής στέγασης και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το φαινόμενο των αστέγων.
Αυτό το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη στέγαση θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο σύνολο μέτρων, που θα είναι εύκολα κατανοητά από τους Ευρωπαίους πολίτες και θα ανταποκρίνονται στις τοπικές καταστάσεις, σημειώνει το Open Access Government.
Τρεις πυλώνες για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης
Αν και η πολιτική στέγασης παραμένει εθνική αρμοδιότητα, η ΕΟΚΕ πρότεινε να καταπολεμηθεί η έλλειψη αξιοπρεπούς και οικονομικά προσιτής στέγης στην ΕΕ, μέσω τριών πυλώνων:
Πρώτον, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης πρέπει να συναντηθούν σε μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ για την οικονομικά προσιτή στέγη, η οποία θα πραγματοποιείται ετησίως και θα βασίζεται σε μια ετήσια έκθεση για την κατάσταση της στέγασης στην ΕΕ.
Δεύτερον, θα πρέπει να διασφαλιστεί η καθολική, βασισμένη στο δικαίωμα πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. Για τον σκοπό αυτό, είναι βασικό να κατοχυρωθεί ένα πραγματικό καθολικό δικαίωμα στη στέγη, ιδίως μέσω τομεακών ρυθμίσεων στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.
Τρίτον, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό ταμείο για επενδύσεις σε προσιτές, αξιοπρεπείς και κατάλληλες κατοικίες, με στόχο τη δημιουργία και τη διατήρηση κατοικιών χαμηλού κόστους. Αυτό θα είχε το διπλό όφελος της προστασίας των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα και των ευάλωτων πολιτών, του μετριασμού του κινδύνου της έλλειψης στέγης και του κοινωνικού αποκλεισμού, της άμεσης αύξησης της προσφοράς κατοικιών και της άμβλυνσης των ανοδικών πιέσεων στις τιμές των ακινήτων.
Τα καλά νέα από την Διακήρυξη της Λιέγης
Επιπλέον, η ΕΕ θα πρέπει να εντείνει τη χρηματοδοτική της συνεισφορά στον τομέα της κοινωνικής, συνεταιριστικής και δημόσιας στέγασης για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της Πράσινης Συμφωνίας.
Η υπόσχεση «να μην αφήσουμε κανέναν» πίσω μπορεί να τηρηθεί μόνο αν αυξηθεί η προσφορά κατοικιών, για να καλυφθούν οι επείγουσες κοινωνικές ανάγκες και εφόσον το στεγαστικό απόθεμα της Ευρώπης προσαρμοστεί καλύτερα στις νέες απαιτήσεις ποιότητας, οικονομικής προσιτότητας, προσβασιμότητας και ενεργειακής απόδοσης, ενόψει των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.
Τα ευχάριστα νέα είναι ότι, τον Μάρτιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Υπουργών Στέγασης ενέκρινε τη Διακήρυξη της Λιέγης, η οποία ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διοργανώσει μια ετήσια σύνοδο κορυφής της ΕΕ για την κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την ΕΟΚΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών.
Ωστόσο, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η στεγαστική κρίση στην Ευρώπη επιδεινώνεται, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες, και η ΕΕ πρέπει να συγκεντρώσει τους αναγκαίους πόρους για την καταπολέμησή της.
