Τα πολεμικά σχέδια της Τουρκίας για εισβολή κατά της Ελλάδας – με στόχο ιδίως τη Δυτική Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου – έχουν υποστεί σοβαρό πλήγμα λόγω της διευρυμένης στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας για την υποστήριξη της ελληνικής άμυνας, αναφέρει σε άρθρο της η ιστοσελίδα Nordic Monitor.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, η αχρήστευση των πολεμικών σχεδίων. Είναι μια από τις αιτίες για την σφοδρή αντίδραση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά της παρουσίας των ΗΠΑ, στην Αλεξανδρούπολη.
Το σχέδιο εισβολής στην Ελλάδα, ιδίως στην Δυτική Θράκη, βασίστηκε στην εκμετάλλευση του στενού «παράθυρου ευκαιρίας», που θα είχαν οι τουρκικές δυνάμεις, μέχρι την παρέμβαση των ΗΠΑ και της Ευρώπης, για να σταματήσουν την τουρκική παρέμβαση ς τουρκικές δυνάμεις.
Αυτά τα μυστικά σχέδια αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της δίκης της υπόθεσης «Βαριοπούλα», στην Κωνσταντινούπολη το 2010. Εκείνη την εποχή οι αποκαλύψεις «χάθηκαν« κάτω από την προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να επικρατήσει κατά των Κεμαλικών στρατηγών.
Ωστόσο, τα συντριπτικά αποδεικτικά στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης – συμπεριλαμβανομένων επικυρωμένων εγγράφων, ηχογραφήσεων και εκθέσεων του Γενικού Επιτελείου – επιβεβαίωσαν ότι πράγματι υπήρχαν λεπτομερή πολεμικά σχέδια, τα οποία μάλιστα μελετήθηκαν κατά τη διάρκεια στρατιωτικού σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε στις 5-7 Μαρτίου 2003, υπό την ηγεσία του τότε διοικητή του 1ου Σώματος Στρατού, στρατηγού Τσετίν Ντογάν. Στο σεμινάριο συμμετείχαν περίπου 30 ανώτεροι αξιωματικοί.
Με έδρα την Κωνσταντινούπολη, το 1ο Σώμα Στρατού είναι επιφορτισμένο με την κάλυψη της περιοχής που συνορεύει με την Ελλάδα, καθώς και με την εξασφάλιση των στενών του Βοσπόρου, της Κωνσταντινούπολης και της ευρύτερης περιοχής του Μαρμαρά. Στο σεμινάριο συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι του τουρκικού Γενικού Επιτελείου και άλλων στρατιωτικών μονάδων.
Τι προέβλεπε το σχέδιο «Βαριοπούλα»
Το κεντρικό σημείο του πολεμικού σχεδίου ήταν μια στρατιωτική επιχείρηση στο Αιγαίο, με συμπληρωματικές δράσεις στην περιοχή της Θράκης στην Ελλάδα για την υποστήριξη του κύριου θεάτρου. Οι σχεδιαστές τόνιζαν ότι οποιαδήποτε στρατιωτική δράση στη Θράκη θα έπρεπε να επικεντρωθεί όχι στην εδαφική κατάκτηση, αλλά στην πρόκληση της μέγιστης δυνατής ζημίας στις εχθρικές δυνάμεις. Ο στόχος ήταν η καταστροφή και όχι η κατοχή.
«Τα μέτρα που θα ληφθούν στη Θράκη πρέπει να υποστηρίξουν την επιχείρηση στο Αιγαίο», ανέφερε η τελική έκθεση του σεμιναρίου. «Ο στόχος στην περιοχή αυτή θα πρέπει να αφορά λιγότερο τα εδαφικά κέρδη και να επικεντρώνεται περισσότερο στην καταστροφή όσο το δυνατόν περισσότερων εχθρικών δυνάμεων».
Το σεμινάριο αποκάλυψε επίσης την επικρατούσα νοοτροπία μεταξύ των Τούρκων στρατιωτικών σχεδιαστών εκείνη την εποχή, ιδιαίτερα εκείνων με αντι-αμερικανικές και αντι-ΝΑΤΟικές απόψεις. Ενώ ο Ερντογάν αρχικά συγκρούστηκε με αυτούς τους αξιωματικούς, τελικά σχημάτισε μια δεκαετή πολιτική συμμαχία με αυτούς και τους πολιτικούς υποστηρικτές τους, συλλογικά γνωστούς ως Ulusalcılar (νεοεθνικιστές), το 2014.
Αντικειμενικός στόχος, η κατάληψη νησιών στο Αιγαίο
Σύμφωνα με την έκθεση του σεμιναρίου, οι Τούρκοι στρατηγοί ανέμεναν ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα επενέβαιναν γρήγορα εάν η Τουρκία εξαπέλυε στρατιωτική επίθεση στην περιοχή της Θράκης στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία θα είχε μόνο τρεις με τέσσερις ημέρες για να επιτύχει τους στόχους της – αρκετές για να προκαλέσει σημαντική ζημιά στις ελληνικές δυνάμεις, αλλά όχι αρκετές για μακροχρόνια κατοχή.
Ο απώτερος στόχος, υποστήριζαν, ήταν η κατάληψη του ελέγχου των νησιών του Αιγαίου.
Ενώ τα σχέδια αυτά μπορεί να έχουν εξελιχθεί, αναθεωρηθεί και επικαιροποιηθεί με την πάροδο του χρόνου, η βασική δομή και ο γενικός στόχος τους πιστεύεται ότι έχουν παραμείνει ανέπαφα. Ωστόσο, το στρατηγικό τοπίο έχει αλλάξει δραματικά, προς μεγάλη απογοήτευση των πολεμικών σχεδιαστών της Τουρκίας, καθιστώντας μια στρατιωτική επίθεση κατά της Ελλάδας πιο δύσκολη από ό,τι πριν.
Η παρουσία των ΗΠΑ και της Γαλλίας, ανατρέπουν την ισορροπία
Οι πρόσφατες συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία -ιδιαίτερα αυτές που παρέχουν στις ΗΠΑ διευρυμένη πρόσβαση στις ελληνικές στρατιωτικές και ναυτικές βάσεις- έχουν υπονομεύσει σοβαρά τα σχέδια εισβολής της Τουρκίας.
Η παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων σε αυτές τις εγκαταστάσεις καθιστά σημαντικά πιο επικίνδυνη για την Τουρκία τη στόχευση ελληνικών στρατιωτικών μέσων, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει άμεση αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που η Άγκυρα επιθυμεί διακαώς να αποφύγει.
Οι αντιδράσεις του Ερντογάν
Αυτό είναι αναμφίβολα ένας βασικός παράγοντας πίσω από την ολοένα και πιο εχθρική ρητορική της Άγκυρας απέναντι στην αμυντική εμπλοκή της Ουάσιγκτον στην Ελλάδα και την έντονη αντίθεσή της στην ενίσχυση των αμυντικών δεσμών της Ελλάδας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Γαλλία.
Κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν στην Άγκυρα στις 11 Νοεμβρίου 2021, ο πρόεδρος Ερντογάν εξέφρασε δημόσια την απογοήτευσή του, δηλώνοντας: «Η ίδια η Ελλάδα έχει πλέον γίνει βάση για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν θα μπορούσα καν να μετρήσω τον αριθμό των αμερικανικών βάσεων μέσα στην Ελλάδα, είναι τόσες πολλές. Όταν κοιτάζετε τον χάρτη, η ίδια η Ελλάδα μοιάζει με αμερικανική στρατιωτική βάση. Αυτή είναι η πραγματικότητα.
«Γιατί δημιουργούνται όλες αυτές οι βάσεις και για ποιο σκοπό; Ρωτήσαμε – ο υπουργός Άμυνας μου, ο υπουργός Εξωτερικών μου και εγώ ρωτήσαμε τον πρόεδρο Μπάιντεν και άλλους – και συνεχίζουμε να λαμβάνουμε υπεκφυγές απαντήσεις. Δεν είναι ειλικρινείς. Ο γείτονας που έχουν επιλέξει είναι ο λάθος και η χρήση της Ελλάδας ως βάσης στο Αιγαίο είναι η λάθος προσέγγιση».
Ο Ερντογάν επανέλαβε παρόμοιες επικρίσεις κατά των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Γαλλίας σε δημόσιες συγκεντρώσεις, ενώ ανώτεροι κυβερνητικοί και στρατιωτικοί ηγέτες επανέλαβαν επίσης τα ίδια σημεία συζήτησης.
«Κλειδί» η παρουσία των Αμερικανών στην Αλεξανδρούπολη
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αρνηθεί τις κατηγορίες της Τουρκίας, υποστηρίζοντας ότι η αμερικανική εμπλοκή με την Ελλάδα δεν αποσκοπεί σε απειλή για την Τουρκία, η οποία παραμένει σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Στις 18 Οκτωβρίου 2022, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Τζεφ Φλέικ έγραψε στο Twitter: «Η αμυντική μας συνεργασία με την Ελλάδα ενισχύει την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ για την υποστήριξη της Ουκρανίας και των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Ο κοινός μας στόχος με την Τουρκία και την Ελλάδα είναι η ειρήνη, η ασφάλεια και η σταθερότητα σε όλη την περιοχή».
Η παρουσία των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη, ένα λιμάνι μόλις 40 χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα, έχει ανησυχήσει ιδιαίτερα την Άγκυρα. Η βάση χρησιμεύει ως ζωτικός κόμβος διέλευσης για τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ που μεταφέρουν εξοπλισμό στην Ανατολική Ευρώπη, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τον ελεγχόμενο από την Τουρκία πορθμό του Βοσπόρου. Παρομοίως, η πιθανή τοποθέτηση αμερικανικών στρατευμάτων σε νησιά του Αιγαίου έχει αναδειχθεί σε ένα ακόμη «κόκκινο πανί» για την Τουρκία.
Η Γαλλία, επίσης, έχει ενισχύσει την αμυντική στάση της Ελλάδας. Τον Σεπτέμβριο του 2021 η Αθήνα και το Παρίσι υπέγραψαν μια αμυντική συμφωνία-ορόσημο, η οποία δεσμεύει την αμοιβαία στρατιωτική υποστήριξη σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης σε οποιοδήποτε από τα δύο κράτη. Η συμφωνία διευκόλυνε την προμήθεια από την Ελλάδα προηγμένου γαλλικού οπλισμού, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών αεροσκαφών Rafale, πυραύλων, φρεγατών και ελικοπτέρων.
Οι εξελίξεις αυτές περιόρισαν σημαντικά τη στρατιωτική ευελιξία της Τουρκίας και υπονόμευσαν τα σχέδια έκτακτης εισβολής της στην Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα, τόσο οι Τούρκοι πολιτικοί όσο και οι στρατιωτικοί ηγέτες έχουν εντείνει την κριτική τους στην τριμερή αμυντική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, ΗΠΑ και Γαλλίας, θεωρώντας την ως άμεσο εμπόδιο στις στρατηγικές φιλοδοξίες της Τουρκίας στην περιοχή.
Η έκθεση του μυστικού σεμιναρίου υποδηλώνει ότι η ρητορική των γερακιών που επιδεικνύει η τουρκική ηγεσία δεν αποσκοπεί απλώς στην εσωτερική κατανάλωση, όπως η απόσπαση της προσοχής του κοινού από εσωτερικά ζητήματα όπως η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία και η αύξηση των τιμών καταναλωτή, ή για να συγκεντρώσει ψήφους κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών.
Υπάρχει, στην πραγματικότητα, πραγματική στρατηγική σκέψη πίσω από την πολεμοκάπηλη στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, η οποία δεν μπορεί να συγκαλυφθεί από τις δικαιολογίες οι οποίες στοχεύουν να συσκοτίσουν την οπτική, ισχυριζόμενες ότι προορίζονταν αποκλειστικά για εσωτερική κατανάλωση.
