Η χρήση κινητών τηλεφώνων από παιδιά μικρής ηλικίας είναι μια νέα πραγματικότητα. Όλο και περισσότερα παιδιά, ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, κρατούν smartphones στα χέρια τους, βγάζουν φωτογραφίες, δημοσιεύουν περιεχόμενο στα κοινωνικά δίκτυα (απαγορεύεται) και μοιράζονται στιγμές της καθημερινότητάς τους – πολλές φορές χωρίς να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες.
Το ζήτημα δεν είναι η ίδια η τεχνολογία, αλλά ο τρόπος και η απερίσκεπτη χρήση της. Μια απλή selfie ή ένα ομαδικό στιγμιότυπο μπορεί να φανεί αθώο, αλλά να εμπεριέχει κινδύνους: από την αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων μέχρι την απρόσμενη έκθεσή τους σε τρίτους, ακόμα και εν αγνοία των προσώπων που εικονίζονται στη φωτογραφία.
Ορισμένοι από τους βασικούς κινδύνους περιλαμβάνουν:
-
Την παραβίαση προσωπικών δεδομένων άλλων παιδιών.
-
Τη χρήση φωτογραφιών χωρίς συναίνεση.
-
Τον διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying).
-
Την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή και παραποίηση περιεχομένου.
-
Τη στοχοποίηση ή προσβολή της προσωπικότητας ανηλίκων.
Εδώ είναι που ο ρόλος των γονέων γίνεται καθοριστικός. Οφείλουν να εξηγούν στα παιδιά ότι ο ψηφιακός κόσμος έχει όρια και κανόνες, ακριβώς όπως και ο πραγματικός. Δεν πρόκειται για «παιχνίδι». Η δημοσίευση μιας εικόνας ή ενός βίντεο μπορεί να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες, όχι μόνο κοινωνικές, αλλά και – σε ορισμένες περιπτώσεις – νομικές.
Πού ξεκινούν οι ευθύνες;
Οι γονείς έχουν νομική ευθύνη για τις ενέργειες των παιδιών τους, ειδικά όταν αυτά είναι ανήλικα. Αν από μια ανάρτηση προκύψει παραβίαση της ιδιωτικότητας τρίτου προσώπου ή βλάβη της φήμης του, μπορεί να κινηθούν νομικές διαδικασίες, οι οποίες – ανάλογα την περίπτωση – ενδέχεται να περιλαμβάνουν και ποινικές διαστάσεις, κυρίως όταν υπάρχουν καταγγελίες για εκφοβισμό, συκοφαντική δυσφήμιση ή ανεπίτρεπτη χρήση προσωπικών δεδομένων.
Τα ίδια τα παιδιά, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται κοντά στην εφηβεία, αρχίζουν να φέρουν ευθύνη για τις πράξεις τους, όπως ορίζει και η ελληνική νομοθεσία. Η εκπαίδευση στη συνειδητή χρήση του διαδικτύου δεν είναι πια πολυτέλεια – είναι προϋπόθεση για την προστασία τους.
Συμπέρασμα
Ο σύγχρονος γονιός δεν καλείται απλώς να αγοράσει ένα κινητό για το παιδί του, αλλά να το εκπαιδεύσει στον ψηφιακό του χειρισμό. Η λογική του «είναι μικρό, δεν καταλαβαίνει» δεν ισχύει – γιατί και το παιδί καταλαβαίνει, και το ίντερνετ δεν συγχωρεί την αφέλεια.
Ενημέρωση, επίβλεψη, συζήτηση. Αυτά είναι τα εργαλεία που χτίζουν σωστές βάσεις. Γιατί ένα στιγμιότυπο στο TikTok μπορεί να διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα – αλλά να αφήσει πολύ μεγαλύτερο αποτύπωμα στη ζωή ενός παιδιού.
