Από το θηρευτικό στάδιο και με την αλλαγή του κλίματος σε θερμό, περίπου σαν το σημερινό, οι άνθρωποι περνούν σταδιακά στον Νεολιθικό γεωργοκτηνοτροφικό πολιτισμό.
Ήδη είχαν προχωρήσει στη χρήση της γλώσσας, λόγω της ανάγκης για κατασκευή εργαλείων, για επαφές, συνεννόηση και ανταλλαγή πληροφοριών, που βέβαια, όξυναν τις νοητικές διεργασίες. Χρησιμοποιώντας τα χέρια του προόδευσε ο άνθρωπος!
Γύρω στην αρχή της 7ης χιλιετίας π.Χ έχουμε την ώριμη περίοδο της γεωργίας. Το πέρασμα του ανθρώπου από τη νομαδική στη γεωργική ζωή, αποτελεί μεγάλη τομή στην ανθρώπινη ιστορία, διότι τότε αρχίζει ο άνθρωπος να στήνει την οικονομία και τους θεσμούς που έχουμε μέχρι σήμερα, και, φυσικά, η νεολιθική γεωργία έθεσε τις βάσεις για τη σημερινή.
Στο θεσσαλικό χώρο από τον κόλπο του Βόλου στα Ν.Α ως τα δυτικά των Τρικάλων και από τις υπώρειες της Όσσας ως την περιοχή του Δομοκού, έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη νεολιθικού πολιτισμού.
Από τις ανασκαφικές έρευνες την περίοδο που είναι άγνωστη ακόμα η χρήση αγγείων (Προκεραμεική), βρέθηκαν λίθινα εργαλεία, πέτρινα σκουλαρίκια, αιχμές, βελόνες, αγκίστρια, λείψανα καρπών, απανθρακωμένα σπυριά σιταριού και οσπρίων και οστά ζώων.
Έτσι, φαίνεται ότι οι άνθρωποι ασχολούνταν με το κυνήγι, το ψάρεμα, την οικιακή κτηνοτροφία και γεωργία. Το σιτάρι ήταν το κυριότερο είδος που καλλιεργούσαν. Το άλεσμά του γινόταν με χερόμυλους και το ψήσιμο του ψωμιού στη χόβολη της εστίας ή σε μικρούς φούρνους.
Επίσης, καλλιεργούσαν τις συκιές και μάζευαν ξερά σύκα για το χειμώνα. Ακόμα, είχαν γνώσεις για την κατεργασία δερμάτων, το γνέσιμο και την ύφανση του μαλλιού. Εξάλλου, πρόβατα, κατσίκια, χοίροι, βοοειδή-για γάλα, κρέας και έλκυση- σκύλοι αλλά και αγριογούρουνα, λύκοι, αρκούδες, ελάφια, λαγοί, αγριοκάτσικα, αγριόπαπιες αποτελούσαν την πανίδα στον θεσσαλικό χώρο.
Αξιοσημείωτη η συνεισφορά των γυναικών που ήταν υπεύθυνες για τη συλλογή σπόρων, την καλλιέργεια φυτών, την παρασκευή ψωμιού, την καλαθοπλεκτική, την κεραμεική, το πλάσιμο και ψήσιμο του πηλού.
Οι δραστηριότητες που προαναφέραμε προϋπέθεταν τη μόνιμη εγκατάσταση σε έναν τόπο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι πρώτοι οικισμοί. Ο νεολιθικός άνθρωπος των αιγαιακών πληθυσμών στο θεσσαλικό χώρο είχε μόνιμη κατοίκηση κατά κανόνα στις μαγούλες (υπερυψωμένες μικρές εκτάσεις 5-10 στρεμμάτων) και εκεί κατοικούσαν 50-300 άτομα, για να προφυλλάσσονται από τις πλημμύρες του Πηνειού ποταμού και των παραποτάμων του και σε μεταγενέστερες ακόμα εποχές.
Η Μαγούλα Πέρα Μαχαλά στα ανατολικά της Ροδιάς
(Αξιόλογοι οικισμοί της εποχής του Χαλκού και κυρίως της Μυκηναϊκής εποχής έχουν εντοπιστεί στην περιοχή της Λάρισας-Τυρνάβου, ο προϊστορικός οικισμός της Αγίας Άννας στη Βρύση Τυρνάβου, η Μαγούλα Αγίου Αθανασίου Δελερίων και ο προϊστορικός οικισμός στο νεκροταφείο Ροδιάς). Κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους, μαγούλες αποτέλεσαν πεδίο για ταφές, όπως η μαγούλα πέρα μαχαλά στα ανατολικά της Ροδιάς αλλά και αργότερα στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια.
Με τη δημιουργία μόνιμων οικισμών συνδέεται η ύπαρξη κεραμεικής και κατασκευής αγγείων από πηλό για αποθήκευση υγρών και άλλων τροφίμων ή υλών (3000 χρόνια π.Χ.). Από την άλλη, τα ειδώλια ήταν δείγματα τέχνης, η οποία λειτουργούσε ως μαγικό μέσο για τις δυσκολίες της ζωής. Σ’αυτά προβαλλόταν το θηλυκό στοιχείο, που κατά την άποψη ορισμένων ερευνητών συνδεόταν με την ύπαρξη κάποιας ‘’Μητέρας Θεάς’’, σύμβολο της ευφορίας στους καρπούς και της ευγονίας στους ανθρώπους και στα ζώα.
Στη Θεσσαλία ο Νεολιθικός πολιτισμός γνώρισε μια από τις αναπτυγμένες μορφές του. Στις ‘’ταπεινές μαγούλες’’ βρίσκονται πληροφορίες για τη ζωή των πρώτων γεωργοκτηνοτρόφων που εγκαταστάθηκαν στην εύφορη πεδιάδα, αφού εγκατέλειψαν τον τρόπο ζωής του κυνηγού και του τροφοσυλλέκτη της Παλαιολιθικής Εποχής. Ελάχιστη είναι η έκταση που καλύπτουν, είναι οι παλαιότεροι αρχαιολογικοί χώροι και πρέπει να διαφυλαχθούν και για τις μέλλουσες γενιές.
Της Αποστολίας Πάνου
