Με τη συγκρότηση ενός Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων ευελπιστεί να λύσει η κυβέρνηση τις τεράστιες τρύπες στην αντιπλημμυρική προστασία που αποκάλυψε με τον πλέον τραγικό τρόπο η απόλυτη καταστροφή στη Θεσσαλία φέρνοντας στην επιφάνεια το χάος που επικρατεί στον τομέα αυτό και περιγράφεται από τον κατακερματισμό αρμοδιοτήτων, την αποσπασματικότητα των έργων, την έλλειψη συνεκτικής πολιτικής στην πολιτική προστασίας, τα ανολοκλήρωτα έργα, τις απεντάξεις κρίσιμων παρεμβάσεων και τα χαμένα κονδύλια.
Με τη μεταρρύθμιση αυτή, την οποία εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης από τη ΔΕΘ και έρχεται ως συνέχεια στην τροπολογία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τις απευθείας αναθέσεις αντιπλημμυρικών έργων με fast track διαδικασίες, επιχειρείται η πλήρης …έξωση από το κάδρο της κατασκευής των αντιπλημμυρικών έργων των Περιφερειών, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των δήμων, αλλά και της διαχείρισης των υδάτων, τουλάχιστον εκείνων που προορίζονται για αρδευτικούς σκοπούς.
Το μοντέλο που θα εφαρμοστεί αρχικά στη Θεσσαλία, στόχος είναι να «τρέξει» και στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες έχουν σημαντικό μερίδιο πρωτογενούς οικονομίας και κατ΄επέκταση μεγαλύτερες αρδευτικές ανάγκες.
Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι το ζήτημα της διαχείρισης των υδάτων υπήρξε ένα από τα πεδία …πειραματισμού της κυβέρνησης, η οποία μετέφερε την αρμοδιότητα στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το υπουργείο Υποδομών, ενώ τώρα στοχεύει να επιτύχει τη συνεργασία των δύο υπουργείων (η οποία σε άλλα θέματα δεν είχε στεφθεί με επιτυχία στο παρελθόν).
Η μεταφορά των αρδευτικών αρμοδιοτήτων στον νέο Οργανισμό μένει να φανεί αν και πόσα έσοδα θα αφαιρέσει από τις 20 ΔΕΥΑ της περιοχής καθιστώντας τες έτσι ακόμα λιγότερο βιώσιμες. Αρκεί να σημειωθεί ότι μόνο η ΔΕΥΑ Λάρισας, ο τρίτος φορέας ύδρευσης στη χώρα μετά την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ έχει επενδύσει σε 18 αρδευτικές γεωτρήσεις παρέχοντας νερό μέσω του δικτύου της σε κάθε καλλιεργούμενο αγροτεμάχιο εντός των ορίων του δήμου Λαρισαίων.
Την ίδια στιγμή η ρύθμιση από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η οποία μετονομάστηκε σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) ώστε στο πεδίου ελέγχου της να περιλαμβάνει ύδατα και απόβλητα, αλλά και τον μελλοντικό Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, αν και αναφέρεται συχνά ως κρίσιμη μεταρρύθμιση από κυβερνητικά χείλη, παραμένει στα χαρτιά. Εως τώρα έχει οριστεί αρμόδιος αντιπρόεδρος υδάτων ο τέως πρώτος αντιπρόεδρος της ΡΑΕ, ο οποίος όμως δεν υποστηρίζεται από εργαζομένους καθώς όπως έχει ήδη καταγγελθεί δεν υπάρχει επάρκεια ώστε να στελεχωθούν οι νέοι κλάδοι, ενώ δεν έχει οριστεί καν αντιπρόεδρος για τα απόβλητα.
Τι είναι ο Οργανισμός Υδάτων Θεσσαλίας
Εχει μάλιστα ζητηθεί ήδη υποστήριξη από την Ολλανδία, μια χώρα με πολύ μεγάλη εμπειρία σε θέματα διαχείρισης υδάτων, οποία θα βοηθήσει σε μια πρώτη προσέγγιση του φαινομένου και των πρωτοβουλιών που πρέπει να αναληφθούν: «Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τα φράγματα και τα αντιπλημμυρικά. Εχει να κάνει και με τη μορφή των καλλιεργειών και τη δυνατότητά μας να προστατεψουμε οικισμούς που μπορεί να φτιάχτηκαν σε άλλες εποχές, πλην όμως τώρα με την κλιματική κρίση είναι πραγματικά ευάλωτοι», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.
Ο ίδιος δεσμεύτηκε ότι αυτή η συζήτηση θα γίνει σε διαβούλευση με την κοινωνία της Θεσσαλίας αλλά πρέπει το ζήτημα να αναδειχθεί σε εθνικό επίπεδο διότι ειδικά η συγκεκριμένη Περιφέρεια είναι απολύτως κρίσιμη για την εφοδιαστική αλυσίδα και την ασφάλεια τροφίμων της χώρας, ενώ προσέθεσε ότι ο Οργανισμός θα συγκροτηθεί άμεσα και θα επιδιωχθεί και διακομματική συναίνεση ως προς την ηγεσία του.
Οι πρώτες συσκέψεις για τη σύσταση του Οργανισμού έχουν ήδη γίνει τις προηγούμενες ημέρες. Σύμφωνα με πηγες του υπουργείου Περιβάλλοντος, παρουσία στο Δ.Σ. του Οργανισμού θα έχει προφανώς και η Περιφέρεια ως συνεκτικός κρίκος με την τοπική κοινωνία. Ωστόσο φαίνεται ότι ο ρόλος της θα περιορίζεται εκεί.
Στόχος είναι το μοντέλο – εφόσον επιτύχει – να εφαρμοστεί και σε άλλες Περιφέρειες πλην της Θεσσαλίας: «Η βούλησή μου είναι να εφαρμοστεί και σε άλλες Περιφέρειες που έχουν αρδευτικό αντικείμενο», ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης.
«Σίγουρα υπάρχει μια διαπίστωση του προβλήματος που αφορά όλη τη χώρα, όχι μόνο τη Θεσσαλία, στην οποία καταγράφονται και ζητήματα έλλειψης νερού λόγω των υψηλών αρδευτικών αναγκών», μεταδίδουν από την πλευρά τους οι πηγές του υπουργείου.
Ο Οργανισμός θα επιβλέπεται από την Ρυθμιστική Αρχή κατά το κομμάτι που θα παρέχει υπηρεσίες άρδευσης, όπως εποπτεύονται η ΕΥΔΑΠ ή οι ΔΕΥΑ, ενώ το αντικείμενό του δε θα περιλαμβάνει το πόσιμο νερό ούτε τα λύματα που άλλωστε συνδέονται με αυτό και θα παραμείνουν στις αρμοδιότητες των ΔΕΥΑ.
Πρακτικά το υπουργείο Υποδομών θα έχει την εποπτεία των αντιπλημμυρικών έργων, στα οποία θα προβαινει ο υπό σύσταση Οργανισμός, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος τα ζητήματα της διαχείρισης του αρδευτικού νερού.
Για να πάρει κανείς μια γεύση του χάους που επικρατεί έως και σήμερα στον τομέα των υδάτων, αρκεί να αναφερθεί πως μέχρι τώρα τη διαχείριση των υδάτων ως πολιτική ευθύνη την έχει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ως εκτελεστικοί βραχίονες την έχουν οι αποκεντρωμένες διοικήσεις και οι Περιφέρειες, οι οποίες ανήκουν στο υπουργείο Εσωτερικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα σχέδια διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας και τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών. Αρμοδιες να τα εκπονήσουν είναι οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, αλλά εάν αδυνατούν τα κάνουν, προχωρούν σε μία εκχώρηση στο υπουργείο Περιβάλλοντος ώστε να τα κάνει αυτό, το οποίο έχει και την πολιτική ευθύνη και κατά συνέπεια είναι υπόλογο στην Ευρωπαική Επιτροπή.
Αντίστοιχα για τα περισσότερα αντιπλημμυρικά έργα έως τώρα αρμόδιες ήταν οι Περιφέρειες. Ωστόσο στο υπουργείο Υποδομών υπάρχει η διευθυνση Δ19 που μπορεί να εκτελεί αντιπλημμυρικά εργα εφόσον ο εκάστοτε υπουργός γνωμοδοτήσει και κάποιο έργο χαρακτηριστεί εθνικής σημασίας. Σε αυτήν την περίπτωση η αρμοδιότητα ανηκει στο υπουργείο.
Οι συνέπειες για τις ΔΕΥΑ
Οπως ξεκαθαρίζουν αρμόδιες πηγές, η σύσταση του Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας δε σημαίνει σε καμία περίπτωση την κατάργηση των ΔΕΥΑ. Ωστόσο μένει να φανεί εάν οι πολύπαθες Δημοτικές επιχειρήσεις της συγκεκριμένης Περιφέρειας θα απολέσουν και σημαντικό μέρος των εσόδων τους που τις κρατά στη ζωή και προέρχεται από την αρδευτική δραστηριότητα.
Και ενώ πολλές από τις ΔΕΥΑ όλης της Ελλάδας βρίσκονται στα όρια χρεωκοπίας με τους δήμους να δέχονται ήδη εξώδικα για ανεξόφλητες οφειλές από τη ΔΕΗ και τις λοιπές εταιρίες ενέργειας (ένας απ΄αυτούς είναι και ο δήμος Βόλου που παραμένει χωρίς νερό), που απειλούν να κατεβάσουν διακόπτες αφήνοντας χωρίς ρεύμα αντλιοστάσια, βιολογικούς καθαρισμούς, κλπ, όπως σημειώθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), το αρμόδιο υπουργείο στην ενίσχυση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από την κακοκαιρία Daniel «ξέχασε» εκτός επιδότησης κάποιες ΔΕΥΑ, μία εκ των οποίων μαλιστα αυτή της Λάρισας.
Για το ζήτημα απέστειλε επιστολή στις 12 Σεπτεμβρίου στην ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών ο πρόεδρος της Ενωσης ΔΕΥΑ και δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργος Μαρινάκης.
Σημειώνεται ότι στη Θεσσαλία σήμερα λειτουργούν 20 ΔΕΥΑ, οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης σε πληθυσμό που υπερβαίνει τους 700.000 κατοίκους, ενώ όπως αναφέρει και ο κ. Μαρινάκης στην επιστολη του, η σφοδρότητα του φαινομένου έχει πλήξει σχεδόν το σύνολο των ΔΕΥΑ Θεσσαλίας, οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα τόσο στις υποδομές τους όσο και στη λειτουργία και την παροχη των υπηρεσιών τους.
Από την κακοκαιρία δίκτυα ύδρευσης, δίκτυα αποχέτευσης, αντλιοστάσια και βιολογικοί καθαρισμοί έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, ενώ ακόμα και η πρόσβαση στις εγκαταστάσεις τους είναι σε πολλές περιπτώσεις δύσκολη ή ανέφικτη λόγω της καταστροφής των οδικών δικτύων.
«Στις 8/9 εκδόθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών πρόσκληση για την υποβολή πρότασης για την επιχορήγηση των ΔΕΥΑ Μείζονος περιοχής Βόλου για την κάλυψη των αναγκών διαχείρισης πλημμύρας με το ποσό των 4 εκ. ευρώ λόγω της κακοκαιρίας Daniel, ενώ με τροποποίηση της προσκλησης επιχορηγούνται και άλλες 12 ΔΕΥΑ με 5,4 εκ ευρώ.
Τα ποσά της επιχορήγησης δεν μπορούν να καλύψουν σε καμία περίπτωση τις αναγκες, ενώ δεν έχουν περιληφθεί στην πρόσκληση πέντε ΔΕΥΑ, δηλαδή οι ΔΕΥΑ Λάρισας Τυρνάβου, Φαρσάλων, Ελασσόνας, Αλμυρού, Ρ. Φεραίου και Σκοπέλου», επισημαίνεται στην επιστολή.
Και όλα αυτά την ώρα που το σύνολο των ανεξόφληων οφειλών εκτιμαται ότι ξεπερνά, σύμφωνα με την ΕΔΕΥΑ τα 200 εκ. ευρώ, ενώ άλλες πηγές κάνουν λόγο ακόμα και για 400 εκ. ευρώ.
«Οι ΔΕΥΑ στενάζουν ήδη. Πολλές δέχονται εξώδικα από τις εταιρίες ενέργειας που τους ζητούν εκατομμύρια. Δεν έβαλαν ανάλογα τέλη στους δημότες γιατί θα έπρεπε να διπλασιάσουν και να διπλασιάσουν τα τιμολόγια. Ακόμα και να το είχαν κάνει, θα τα εισέπρατταν»; λέει στο «Εθνος» ο κ. Μαρινάκης.
Προσθέτει πως η κυβέρνηση εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τις ΔΕΥΑ ως οικιακούς καταναλωτές, υπογραμμίζοντας ότι και οι όποιες μεταρρυθμίσεις θεσμοθετούνται σχετικά με τα ύδατα δεν έχουν κοστολογηθεί. Υπενθυμίζει μάλιστα ότι το χρέος κάθε ΔΕΥΑ που αστοχεί, μεταφέρεται αυτομάτως στον οικείο δήμο.
Να σημειωθεί ότι οι 126 ΔΕΥΑ της χώρας που παρέχουν υπηρεσίες ύδατος σε περίπου 5 εκατομμύρια πολίτες, χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια στην παραγωγή του νερού, είτε μέσω αντλήσεων του υπόγειου υδροφορέα είτε μέσω της επεξεργασίας των επιφανειακών υδάτων σε διυλιστήριο, στην επεξεργασία των λυμάτων, στη διανομή του νερού και στη μεταφορά (συλλογή ή/και διάθεση) των λυμάτων.
Και παρά το γεγονός ότι πρόκειται για επιχειρήσεις ενεργειακής έντασης, χρεώνονται με τιμές που αντιστοιχούν στις τιμές των οικιακών καταναλωτών, ενώ σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η χρέωση των Δ.Ε.Υ.Α. με βάση βιομηχανικό τιμολόγιο θα οδηγούσε σε εξοικονόμηση της τάξης του 25%.
