Η καρδιά της ελληνικής γεωργίας κινδυνεύει να «διψάσει» – Οι Βρυξέλλες ζητούν μείωση κατανάλωσης νερού και αλλαγή νοοτροπίας
Το νερό στον Θεσσαλικό Κάμπο τελειώνει. Και το καμπανάκι αυτή τη φορά δεν έρχεται μόνο από τους τοπικούς φορείς και τους αγρότες που βλέπουν τις γεωτρήσεις τους να στερεύουν, αλλά και από τις ίδιες τις Βρυξέλλες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει άμεσα νέα δέσμη μέτρων, καλώντας τα κράτη-μέλη να μειώσουν την κατανάλωση νερού κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη απειλή της λειψυδρίας και της ερημοποίησης. Ο Θεσσαλικός Κάμπος, η “ψυχή” της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ευρωπαϊκής ανησυχίας.
Η Θεσσαλία, που καλύπτει το 25% της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, καταναλώνει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού ετησίως, με το 70% αυτού να προέρχεται από υπόγεια ύδατα. Με πάνω από 33.000 ιδιωτικές γεωτρήσεις, η περιοχή λειτουργεί εδώ και δεκαετίες σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης, οδηγώντας σε συνεχή πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και σε ακραία φαινόμενα ξηρασίας. Είναι χαρακτηριστικό πως σε πολλές περιοχές οι γεωτρήσεις “φέρνουν αέρα αντί για νερό”, όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι αγρότες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του 2023, οι οποίες κατέστρεψαν τις υποδομές, αλλά δεν βοήθησαν ουσιαστικά στην αποκατάσταση των υπόγειων αποθεμάτων. Αντίθετα, το νερό “χάθηκε” λόγω κακής διαχείρισης και ανεπαρκών δικτύων απορροής.
Οι απαιτήσεις της Ευρώπης: Μείωση κατανάλωσης και άμεσες επενδύσεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τονίζει ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των υδάτινων πόρων στην Ευρώπη βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Η Ελλάδα και ειδικά η Θεσσαλία πρέπει να προχωρήσουν σε άμεσες παρεμβάσεις:
- Μείωση της κατανάλωσης νερού: Καθορισμός ανώτατων ορίων χρήσης και περιορισμός των ανεξέλεγκτων γεωτρήσεων.
- Εκσυγχρονισμός αρδευτικών δικτύων: Χρήση νέων τεχνολογιών ακριβείας και επενδύσεις σε σύγχρονα δίκτυα διανομής.
- Αξιοποίηση ανακυκλωμένου νερού: Ενίσχυση της χρήσης επεξεργασμένων υδάτων για άρδευση.
- Αποκατάσταση υδρολογικών συστημάτων: Σχέδια για την επανασύνδεση αποξηραμένων λιμνών και καθαρισμός των ποταμών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμά ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους άνω των 15 δισ. ευρώ σε ολόκληρη την ΕΕ για να αντιμετωπιστεί η κρίση του νερού τις επόμενες δεκαετίες.
Από τις πλημμύρες στην ξηρασία
Το παράδοξο της Θεσσαλίας είναι ότι μέσα σε διάστημα λίγων μηνών βίωσε δύο ακραίες όψεις της κλιματικής κρίσης: από τις πρωτοφανείς πλημμύρες του φθινοπώρου του 2023 στην έντονη ξηρασία και την εξάντληση των υδάτινων αποθεμάτων το 2024 και το 2025.
Η περίπτωση της λίμνης Κάρλας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: από τα σχέδια ανασύστασης και την προσπάθεια να αποτελέσει πηγή ζωής για την περιοχή, βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο των συζητήσεων για τις πλημμύρες και την αδυναμία σωστής διαχείρισης των υδάτων.
Το μέλλον του κάμπου και η ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας
Η Θεσσαλία βρίσκεται σήμερα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: είτε θα μεταβεί σε ένα βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης νερού με ευρωπαϊκές προδιαγραφές είτε θα συνεχίσει σε έναν δρόμο που οδηγεί σε περιβαλλοντικό και οικονομικό αδιέξοδο.
Όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί, δεν είναι πλέον αρκετό να αναζητούνται “λύσεις-μπαλώματα”. Χρειάζεται αλλαγή καλλιεργητικών προτύπων, συλλογική διαχείριση του νερού και επένδυση στην τεχνολογία.
Το “καμπανάκι” των Βρυξελλών είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για τη Θεσσαλία να σώσει το πιο πολύτιμο αγαθό της: το νερό.
