HomeΛΑΡΙΣΑ

Η Ερμού στη Λάρισα ένας δρόμος με πολλές ιστορίες

Καταστήματα, επιχειρηματίες αποτελούν την καρδιά του εμπορικού κόσμου της Λάρισας και των Περιχώρων

Η Ερμού στη Λάρισα ένας δρόμος με πολλές ιστορίες

Στη φωτογραφία βλέπουμε την οδό Ερμού με Κύπρου γωνία. Στο βάθος φαίνεται η ταμπέλα από το Hotel Αίγλη στην Πλατεία Μπλάνα. Στη γωνία αριστερά στεγαζόταν το εμπορικό κατάστημα του Χρήστου Βαΐτση, δίπλα στο οποίο βρισκόταν, όπως και σήμερα το Χρυσοχοείο Σάπκας. Η φωτογραφία είναι του 1974. Θάνος Ευθυμιόπουλος.

 

Η Ερμού στη Λάρισα

Η εμπορική κίνηση της  Λάρισας, ήταν συγκεντρωμένη γύρω από τον Τρανό μαχαλά στην Τουρκοκρατία  ή συνοικία Αγίου Αχιλείου.. Αποτελούσε τη μόνη αμιγή χριστιανική συνοικία της Λάρισας ο Τρανός Μαχαλάς . ςκτείνονταν δε  από τον Λόφο της Ακρόπολης, αυτόν που σήμερα ονομάζουμε Φρούριο, και τη σημερινή οδό Βενιζέλου από τη γέφυρα μέχρι και την πλατεία Μπλάνα (Λαού) και τις παρόδους της.

Μαζί με τους Εβραίους  της Λάρισας ,που κατοικούσαν στη συνοικία «Έξι δρόμοι», γνωστή και ως «εβραίικα», Τοφούτ μαχαλάς ήταν αυτοί που που διακινούσαν το εμπόριο στη Θεσσαλική Πρωτεύουσα.

Σε αυτό σημαντικό ρόλο έπαιξε ,ότι η Εβραίική Κοινότητα δεν ήταν ποτέ γκέτο και η συμβίωση με τους Χριστιανούς ήταν αρμονική.

Μετά την απελευθέρωση το εμπορικό κέντρο της Λάρισας μετατοπίστηκε στην Ερμού όπου και αποτέλεσε τον εμπορικό δρόμο της πρωτεύουσας.

Μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα η Ερμού σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας στον δρόμο αυτόν υπήρχαν μερικά παπλωματάδικα που ανήκαν σε Ισραηλίτες, και οι λίγοι μαύροι που υπήρχαν στην πόλη είχαν καταστήματα με ξηρούς καρπούς, κυρίως στραγάλια. Εκεί που σήμερα βρίσκεται το κοσμηματοπωλείο Σάπκα βρισκόταν η είσοδος στο χαμάμ, λέγεται ότι ήταν αποκλειστικά για τις χανούμισσες, εν αντιθέσει με το γειτονικό χαμάμ που διασώθηκε μέχρι σήμερα και βρίσκεται στη γωνία Φιλελλήνων και Βενιζέλου, το οποίο εξυπηρετούσε αποκλειστικά μόνον Οθωμανούς άνδρες.

Μια πυρκαγιά στο Ξυλοπάζαρο ( λεγόταν η περιοχή η οποία περιλαμβανόταν περίπου μεταξύ των σημερινών οδών Απόλλωνος – Κύπρου – Φιλελλήνων – Βενιζέλου, και σ’ αυτό γινόταν η αγορά και η επεξεργασία του ξύλου) ήταν αιτία το 1883 να ανοιχθεί η οδός Πανός  και έκανε στάχτη τα περισσότερα κτίρια της περιοχής.

Σιγά σιγά στην αποτεφρωμένη περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται η αγορά με κρεοπωλεία, μανάβικα, ψαράδικα, και καταστήματα με αποικιακά είδη  και πολλά άλλα καταστήματα.

Στην αρχή της Κύπρου των κατάστημα ιοκιακών των αδελφών Λέγγα, αργότερα κατάστημα νεωτερισμών Γεωργίου Βαίτση,  και στη συνέχεια στεγαζόταν το χρυσοχοείο οι αδελφοί Νίκος και Νάκης Κωνσταντινίδης.

Το κατάστημα της οικογένειας Βαίτση αγοράσθηκε από τον Μότσιο Ιωάννη ο οποίος διετέλεσε και πρόεδρος των Εμπόρων του Ιστορικού Κέντρου Λάρισας, με γυναικεία ενδύματα.

Σε τμήμα του καταστήματος Βαΐτση λειτούργησε παλαιότερα ένα ραφείο με τον τίτλο «Το Χρυσό Ψαλλίδι» που ανήκε στον Αθανάσιο Μαραγκόπουλο. Ο Μαραγκόπουλος δεν ήταν μόνον καλός φραγκοράφτης, αλλά και άριστος τραγουδιστής.

Επίσης σε μια βιτρίνα του καταστήματος Βαΐτση είχε εγκαταστήσει το καπνοπωλείο του ο Γεώργιος Λάκκας και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια το ραφείο του ο Δημήτριος Σαρίμβεης, εγκαταλείποντας το κατάστημα που είχε μέχρι τότε στη Στοά Κουτσίνα. Ο Σαρίμβεης ήταν σπουδαίος κυνηγός και διετέλεσε για μεγάλο διάστημα και πρόεδρος του Κυνηγητικού Συλλόγου Λαρίσης.

Περπατώντας στην Ερμού συναντούμε το πρώτο κομμωτήριο της Λάρισας του Γιάννη Ξυραδάκη που το άνοιξε μετά το 1920 όταν άρχισε να γενικεύεται η μόδα των κοντών μαλλιών, η οποία απαιτούσε τακτικά χτενίσματα.

Η σειρά των καταστημάτων της οδού Ερμού όπως ήταν κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, σύμφωνα με τις αναμνήσεις του Βαγγέλη Βοζαλή, σε σχέδιο του ίδιου.

Η σειρά των καταστημάτων της οδού Ερμού όπως ήταν κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, σύμφωνα με τις αναμνήσεις του Βαγγέλη Βοζαλή, σε σχέδιο του ίδιου.

Το χρυσοχοείο Σάπκα στη Λάρισα έχει μια μεγάλη και ιστορική διαδρομή, η οποία ξεκινάει πριν από το 1882. Ο Στέργιος Σάπκας, πατέρας του Μιχαήλ και του Πάνου Σάπκα, κάτοικος Λαρίσης, στις 7 Δεκεμβρίου 1882 ανανέωσε την ενοικίαση του καταστήματός του το οποίο βρισκόταν στην περιοχή Ντάρκολι

(Με το όνομα αυτό προσδιορίζεται η κεντρική περιοχή της Λάρισας κατά μήκος της σημερινής οδού Κύπρου, από την Κεντρική πλατεία μέχρι περίπου την Ασκληπιού και την Κούμα.). Ιδιοκτήτρια ήταν η Σεριφή Ρουκουγιέ χανούμ, χήρα του Αρίφ Χασήμ. Οπως φαίνεται και στο σχεδιάγραμμα μετά το χρυσοχοείο Σάπκα ήταν το κατάστημα γυναικείων υφασμάτων των Πέτρου Κολούντζου και Αντώνη Μπεκιαρόπουλου.

-Μετά το Χρυσοχοείο του Σάπκα συναντάμε στο σχέδιο το κατάστημα γυναικείων υφασμάτων των Πέτρου Κολούντζου και Αντώνη Μπεκιαρόπουλου. Πιο πριν σ’ αυτή τη θέση ήταν το εμπορικό κατάστημα των αδελφών Αγαθοκλή και Αποστόλου Σιάφου το οποίο είχε ως επί το πλείστο ανδρικά είδη.

Το κατάστημα του Τσαμκόσογλου Σοφοκλή με ανδρικά υφάσματα,το κατάστημα γυναικείων υφασμάτων Δαλαμπύρα Ανδρέα όπυ για λίγα χρόνια είχε εκεί το εμποροραφείο του ο Στεφανόπουλο, ο οποίος θεωρείτο ως ένας από τους καλύτερους σύγχρονους ράφτες (φραγκοράφτες) κατά την εποχή του μεσοπολέμου. 

Δίπλα ήταν το εμπορικό κατάστημα του Κωνσταντίνου Αξενίδη. Παλαιότερα εκεί ήταν το εμπορικό του Ευθυμίου Χατζηευθυμίου και κατόπιν το κατάστημα του Δήμου Κωσταρίγκα.

Ο τελευταίος καταγόταν από το τη Βερδικούσια Ελασσόνας, απ’ όπου ήρθε νεότατος στη Λάρισα και εργάσθηκε για πολλά χρόνια ως εμποροϋπάλληλος, κατόπιν ως πλανόδιος πωλητής και όταν αισθάνθηκε οικονομικά ασφαλής άνοιξε το εμπορικό κατάστημα της οδού Ερμού. Μετά τον Κωσταρίγκα το μαγαζί το πήρε ο Κώστας Αξενίδης, ο οποίος αργότερα το μετέφερε στο ιδιόκτητο, όπου και συνεχίζει την επιχείρησή του.

Στο ίδιο κατάστημα στεγάσθηκε και ο Θωμάς Ψυχούλης, ο οποίος πωλούσε νήματα για πλέξιμο. Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια στον ίδιο δρόμο βρίσκουμε στη συνέχεια το εμπορικό κατάστημα της οικογένειας Σιρινιάν. Είχαν έλθει στη Λάρισα το 1918 πρόσφυγες και με σκληρή δουλειά κατόρθωσαν να ανοίξουν αρχικά κατάστημα στην οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου) με την επωνυμία Σετράκ Σιρινιάν και Σία. Γύρω στα 1946 το κατάστημα μεταφέρθηκε στην Ερμού  και το 1967 εγκαινιάστηκε το νέο μεγάλο κατάστημα του Ονίκ Σιρινιάν λίγο πιο κάτω, στην οδό Ρούσβελτ.

Παλαιότερα το κατάστημα αυτό στην Ερμού το είχε ο Ιωάννης Μάναγας με το όνομα “Παναθήναια” και το εμπόρευμά του ήταν υφάσματα και άλλα γυναικεία είδη (μπλούζες πλεκτές μεταξωτές και άλλα ψιλικά). Πολλά τα εμπορικά καταστήματα όπως αυτό του Νικ.Τσαντάρα με γυναικεία υδάσματα,το εμπορικό του Καλογερόπουλου ενός από τους μεγάλους εμπόρους της εποχής.

Μετέπειτα εκεί έστησαν το εμπορικό τους οι αδελφοί Αντωνιάδη ,ο ένας εκ των δύο ο Γιώργος φανατικός οπαδός του κόμματος των Φιλελευθέρων μαζί με τον Γέμτο Πέτρο ,Στέργιο Αρχιμανδρίτη και άλλους ίδρυσαν την Τοπική Λέχση Φιλελευθέρων.

Ο διάδοχος στην επιχείρηση ήταν ο εμποροϋπάλληλος Βασ.Πράσσας όταν η οικογένεια Αντωνιάδη μετακόμισε στην Αθήνα.Ο Πράσσας συνεταιρίστηκε με τον Αντώνη και Ανδρέα Γιάννακα ,οπατέρας των οποίων είχε το Ξενοδοχείο REX  στην Ιωννος Δραγούμη.Οταν αποχώρησε ο Πράσσας ο Ανδρέας Γιάννακας ασχολήθηκε με την πώληση αυτοκινήτων  και ο Αντώνης συνεταιρίσθηκε με τον Τάκη Παπαδημητρίου και δημιούργησαν το Salon vert με εξαιρετικής ποιότητας υφάσματα και λευκά είδη .

Προπολεμικά ο Δημήτριος Ψυχούλης είχε νοικιασμένο κατάστημα με ψιλικά που αργότερα το δούλεψε σε όλους γνωστός Φιλίππου και στη συνέχεια οι αδελφοί Παρμενίωνας και Δημήτριος Γιαννιό, οι οποίοι το μετέτρεψαν σε εμπορικό κατάστημα με γυναικεία υφάσματα.

 

 

Η οδός Ερμού φωτογραφημένη από την οδό Βενιζέλου τον Απρίλιο του 1941, μετά τον σεισμό και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Ο τοίχος από το κατάστημα των αδελφών Κουτσίνα έχει κρημνισθεί. Από το βιβλίο "Η Μνήμη της πόλης. Λάρισα. Κατοχή -Απελευθέρωση. 1941-1944". Αρχεία Βυρ. Μήτου και άλλων. Επιμέλεια Φωτοθήκης Λάρισας (2018) σελ. 98

Η οδός Ερμού φωτογραφημένη από την οδό Βενιζέλου τον Απρίλιο του 1941, μετά τον σεισμό και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Ο τοίχος από το κατάστημα των αδελφών Κουτσίνα έχει κρημνισθεί. Από το βιβλίο “Η Μνήμη της πόλης. Λάρισα. Κατοχή -Απελευθέρωση. 1941-1944”. Αρχεία Βυρ. Μήτου και άλλων. Επιμέλεια Φωτοθήκης Λάρισας (2018) σελ. 98

Αμέσως μετά την κατοχή στο σημείο όπου ήταν προπολεμικά το κατάστημα του Ανδρέα Κουτσίνα στεγάστηκε η UNRRA, ένας διεθνής οργανισμός περίθαλψης των θυμάτων πολέμου.

Σύμφωνα με τον Γιώργο Ζιαζιά, όταν η UNRRA αποσύρθηκε, στον χώρο αυτό εγκατέστησε τα γραφεία της τον Μάρτιο του 1947 η Τ.Α.Ε. (Τεχνικές Αεροπορικές Εκμεταλλεύσεις), αεροπορική εταιρεία δημοσίου συμφέροντος, και άρχισε άμεσα η αεροπορική συγκοινωνία Αθηνών-Λαρίσης-Θεσσαλονίκης. Μετά το 1951 στο κατάστημα αυτό στεγάστηκε η Εμπορική Ένωση. Ιδιοκτήτες του ήταν ο Τάκης Χατζής και ο Παναγιώτης Στωικίδης. Σήμερα στο σημείο αυτό υπάρχει το εμπορικό κατάστημα Δ. Μισδραχής και Υιοί Ο.Ε.

 

Στην απέναντι πλευρά γωνία με Βενιζέλου  από την Τουρκοκρατία υπήρχε μια επιχείρηση Τούρκου που πωλούσε υφάσματα. Όταν αυτός έφυγε, την επιχείρηση τη συνέχισαν οι αδελφοί Κέλλα. Αργότερα εγκαταστάθηκε το φαρμακείο του Οδυσσέα Κρίκη, Ακολούθως αγόρασε το ακίνητο ο Αναστάσιος (Τάσος) Κουτσοκώστας, ο οποίος πωλούσε έτοιμα ανδρικά ενδύματα και υφάσματα.

Ήταν δραστήριος άνθρωπος και πολύ καλός επαγγελματίας. Εγινε γνωστός για τους συνδικαλιστικούς αγώνες του και μάλιστα διετέλεσε και πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου.  Μετά τον Κουτσοκώστα στο μαγαζί εγκαταστάθηκε ο Φώτης Σιμιτσής ο οποίος ανέπτυξε μια επικερδή επιχείρηση με ψιλικά είδη.

Κάτω από το κατάστημα του Σιμιτσή υπήρχε ημιυπόγειος χώρος ο οποίος ήταν προσπελάσιμος από το πεζοδρόμιο της οδού Ερμού με λίγα σκαλάκια. Στον χώρο αυτό οι αδελφοί Χρήστος και Λεωνίδας Σαλταγιάννης άνοιξαν το “Καφενείο των Εμπόρων” και εξυπηρετούσαν με καφέδες όλα τα καταστήματα της Ερμού και όχι μόνον.

Διέθετε και έναν μικρό χώρο με τραπέζια, όπου τις ελεύθερες ώρες οι περίοικοι έπιναν τον καφέ τους, συζητούσαν και μερικές φορές χαρτόπαιζαν. Ήταν άνθρωποι πολύ εξυπηρετικοί και αγαπητοί στους μαγαζάτορες της οδού Ερμού.

–Το αμέσως επόμενο κατάστημα προπολεμικά το είχε νοικιασμένο ο Ισραηλίτης Φιλοσώφ και το χρησιμοποιούσε ως παπλωματάδικο.Τον διαδέχθηκε ο Σολομών Μαγρίζος με την ίδια επαγγελματική ιδιότητα. Όταν ο τελευταίος μεταστεγάστηκε μέσα στη διπλανή πάροδο, το κατάστημα ενοικιάστηκε το 1943 από τους αδελφούς Π. Χρήστου.

Ήταν το πρώτο κατάστημα που άνοιξε στη Λάρισα και το οποίο διέθετε καλλυντικά, μπιζού, είδη δώρων κλπ.  Δίπλα από το κατάστημα των αδελφών Π. Χρήστου ήταν παλαιότερα το εμπορικό του Κώστα Πανέτσου με όνομα “Πλούτος” και συνεταιρίστηκε με την “Εμπορική Ένωση” της Θεσσαλονίκης που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα καταστήματα υφασμάτων της Β. Ελλάδος. Α

–Στο επόμενο κατάστημα τα παλιά χρόνια στεγάστηκε το κατάστημα υφασμάτων Κων. Δομενικιώτου και του Ιωάννη Γαζέπη και μετά λειτούργησε το εμπορικό του Βασίλη Καραΐσκου. Στη συνέχεια ακολουθεί ένα στενό δρομάκι που συνδέει την οδό Ερμού με την Ανδρούτσου, η πάροδος Ερμού. Ο Σολομών Μαγρίζος ήταν άνθρωπος που ζούσε με πολλές στερήσεις και έγινε γνωστός κυρίως από τη δολοφονία του γύρω στα 1990, η οποία συντάραξε τη Λάρισα και έμεινε ανεξιχνίαστη.

–Στο επόμενο κατάστημα στην ίδια πάροδο είχε ανοίξει πολύ παλιά το εμποροραφείο του ο Θεόδωρος Μαρκίδης ( 1840-1936). Λόγω της εξαιρετικής τεχνικής που διέθετε πάνω στη δουλειά του, αλλά και του καλού χαρακτήρα, σύντομα απέκτησε μεγάλη πελατεία όχι μόνον Ελλήνων αλλά και Τούρκων.

Ήταν φραγκοράφτης, όπως ονόμαζαν την εποχή εκείνη όσους εμπορεύονταν ανδρικά υφάσματα και έραβαν ευρωπαϊκά κουστούμια. Το κατάστημά του ήταν ένας τόπος συγκεντρώσεως πολλών και εκλεκτών μελών της λαρισαϊκής κοινωνίας

–Κάπου εδώ σταματάει η περιήγηση ,όχι γιατί τελείωσαν τα εμπορικά καταστήματα υπάρχουν πολλά ακόμα. Σκοπός δεν είναι η καταγραφή που κάποιες φορές είναι ανιαρή, αλλά πως η ζωή ξεδιπλώνεται μέσα στα χρόνια ,πως οι ανάγκες της αλλάζουν τα δεδομένα. Μια αλυσίδα που κάποιες φορές σπάει από κάτι αναπάντεχο αλλά βρίσκει τρόπο να συνεχίσει από εκεί που σταμάτησε ,ένα μωσαϊκό από μνήμες που κάποιες συνεχίζουν να αντέχουν στο χρόνο. 

eleftheria.gr

Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

Δείτε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο tirnavospress.gr, ακολουθήστε μας στο FacebookInstagramYouTubeGoogle News και Twitter.