Την ώρα που οι ρωσικές δυνάμεις ισοπέδωσαν την Μαριούπολη και άλλες περιοχές στην Ουκρανία και η ελληνική πρεσβεία στον Κιέβο έκλεισε η σκέψη όλων βρίσκεται στους δεκάδες χιλιάδες Έλληνες της περιοχής.
Η Ουκρανία μέχρι την έναρξη του πολέμου ήταν ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που υπήρχαν σημαντικές κοινότητες Ελλήνων που έφταναν περίπου τους 150.000.
Οι Έλληνες της Ουκρανίας έχουν πίσω τους μια μακρά ιστορία 2.500 ετών. Ηδη από τον 6ο αιώνα είχε αρχίσει η ελληνική εποίκιση στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και στην χερσόνησο της Κριμαίας. Και η παρουσία αυτή των Ελλήνων είναι αδιάλειπτη εδώ και 27 αιώνες.
Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την Κριμαία Ταυρίδα σύμφωνα με το όνομα των κατοίκων της, των Ταύρων. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Ηρακλής όργωσε αυτή τη γη χρησιμοποιώντας ένα γιγάντιο ταύρο.
Στα τέλη του 5ο αιώνα οι αρχαίοι Έλληνες αποικιστές άρχισαν να εγκαθίστανται κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας. Κάπου εκεί βρισκόταν και η μυθική Κολχίδα από όπου ο Ιάσονας πήρε το χρυσόμαλλο δέρας.
Το 1777, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, η Μεγάλη Αικατερίνη διέταξε την εγκατάσταση όλων των Ελλήνων από τη χερσόνησο στη Βόρεια Αζοφική, έτσι έγιναν γνωστοί ως Έλληνες της Αζοφικής.
Εκεί θα ιδρύσουν μια νέα πόλη, στην οποία θα δώσουν το όνομα της Παναγίας και θα ονομαστεί Μαριούπολη.
Από εκεί και πέρα η ελληνική μητρόπολη της Ουκρανίας θα μεταφερθεί στην περιοχή της Μαριούπολης με 23 ελληνικά χωριά.
Στην Οδησσό την τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, υπήρχε μία καλά οργανωμένη ελληνική παροικία. Η πόλη είναι συνδεδεμένη με την Ιστορία του Ελληνισμού. Το 1814 ιδρύθηκε στην πόλη η Φιλική Εταιρεία. Την ίδια χρονιά λειτούργησε και το πρώτο ελληνικό σχολείο.
Από τον 18ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα, στον Καύκασο μετανάστευαν μαζικά οι Έλληνες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, κυρίως από την περιοχή του Πόντου.
Στη Μαριούπολη δημιουργήθηκε ο εκδοτικός οίκος “Κολεχτιβιστής”, ο οποίος εξέδιδε την ομώνυμη ελληνόγλωσση εφημερίδα είτε στη δημοτική, είτε στη μαριουπολίτικη διάλεκτο. Το 1928, μόνο στην περιοχή της Μαριούπολης, λειτουργούσαν 39 ελληνικά σχολεία πρώτης βαθμίδας και έξι της δεύτερης με 159 δασκάλους.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση και κυρίως η εποχή του Στάλιν θα επηρεάσει αποφασιστικά το μέλλον των ελληνικών κοινοτήτων.
Τον Δεκέμβριο του 1937, με απόφαση της σταλινικής ηγεσίας η ελληνική μειονότητα στοχοποιήθηκε. Περίπου 30.000 Ελληνες μεταφέρθηκαν στη Σιβηρία.
Η ελληνική σοβιετική παιδεία απαγορεύτηκε, τα ελληνικά σχολεία έκλεισαν, τα ελληνικά κομματικά τυπογραφεία καταστράφηκαν, οι αυτόνομες σοβιετικές ελληνικές περιοχές καταργήθηκαν. Εκατοντάδες έχασαν τη ζωή τους έπειτα από δίκες-παρωδία. Με ψευδείς κατηγορίες, εκτελέστηκαν όλοι οι Έλληνες διανοούμενοι, καθώς και χιλιάδες εργάτες και αγρότες ελληνικής καταγωγής.
Πολλοί Έλληνες άλλαξαν τα ονόματά τους και τα έκαναν ρωσικά για να διασωθούν. Όμως το ελληνικό στοιχείο θα αφήσει τη σφραγίδα του και στο μοίρασμα του κόσμου μετά το τέλος του 2ου παγκόσμιου πολέμου.
Ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της Κριμαίας ήταν η περιοχή της Γιάλτας, μια κωμόπολη που το 1900 κατοικούνταν από 10.000 Ελληνες. Το όνομά της είναι ελληνικό, προερχόμενο από τη λέξη “γιαλός”.
Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πολλοί πρόσφυγες από τα Βαλκάνια. Βόρεια της Γιάλτας η περιοχή ονομάστηκε Λιβαδειά, και ο Λάμπρος Κατσώνης απέκτησε με τσαρική εντολή μια μεγάλη έκταση γης.
Το αρχοντικό που υπήρχε στην ιδιοκτησία του Κατσώνη μετατράπηκε σε ξενοδοχείο υπό την επωνυμία “Λιβαδειά” και σ’ αυτό υπογράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1945 η περίφημη συμφωνία της Γιάλτας, με την οποία οι νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μοίρασαν μεταξύ τους τον κόσμο.
Στην συνέχεια με την άνοδο στην εξουσία του Νικήτα Χρουστσώφ, οι Έλληνες της Ουκρανίας, όπως και της υπόλοιπης πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αποκτούν σχετική πολιτική ελευθερία.
Το κλίμα όμως αλλάζει ριζικά όταν στο τιμόνι της Σοβιετικής Ένωσης βρίσκεται ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ.
Στις 25 Ιανουαρίου του 1989 στη Μαριούπολη, ιδρύεται ο πρώτος ελληνικός σύλλογος, με πρωταρχικό σκοπό την αναγέννηση της ελληνικής διαλέκτου της Μαριούπολης και η εκμάθηση της νέας ελληνικής γλώσσας. Την 25η Μαρτίου του ίδιου χρόνου γιορτάζεται για πρώτη φορά η εθνική μας εορτή και ακούγεται ο εθνικός ύμνος.
Από το 1992 έως το 2000 στον τοπικό δημοτικό ραδιοφωνικό σταθμό, δυο φορές το μήνα μεταδίδονταν η εκπομπή “Καλησπέρα”. Από το 1992 έως το 1995 στο Ντονέτσκ εκδίδονταν η εφημερίδα “Λόγος”, ενώ από το 1994 άρχισε να κυκλοφορεί η εφημερίδα “Χρόνος” του ελληνικού συλλόγου της Μαριούπολης και το 1996 άνοιξε Ελληνικό προξενείο.
Η ελληνική γλώσσα διδάσκεται σε εκατοντάδες παιδιά, ενώ οι έδρες νεοελληνικών σπουδών της Μαριούπολης, του Κιέβου, της Συμφερούπολης και του Λβοφ έχουν εκπαιδεύσει εκατοντάδες δασκάλους της ελληνικής γλώσσας.
Τις τελευταίες δεκαετίες η Ομογένεια ξαναβρήκε τα πατήματά της. Πλέον, τους Έλληνες της Ουκρανίας τους συναντά κανείς παντού. Είναι καταστηματάρχες, ακαδημαϊκοί, γιατροί, δάσκαλοι.
Μάλιστα στην προηγούμενη σύνθεση του ουκρανικού Κοινοβουλίου υπήρχαν δύο Έλληνες βουλευτές.
Πάντως το 2014 αρκετοί Ουκρανοί ελληνικής καταγωγής σκοτώθηκαν στις πολεμικές συγκρούσεις, ενώ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία ορισμένες ελληνικές κοινότητες εντάχθηκαν στη ρωσική επικράτεια.
Μέχρι σήμερα τα συμφέροντα των Ελλήνων εκπροσωπούνται από 95 ελληνικές κοινότητες σε 21 περιοχές της Ουκρανίας, οι οποίες έχουν ενωθεί στην Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας. Η Μαριούπολη με σχεδόν μισό εκατομμύριο κατοίκους ήταν το κέντρο του ελληνισμού, κάτι που μαρτυρεί και το όνομα της πόλης.
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Μαριούπολη μετά τον πόλεμο του Πούτιν και τους ανελέητους βομβαρδισμούς των τελευταίων εβδομάδων είναι δραματική. Η πόλη έχει, σχεδόν, ισοπεδωθεί.
Η Μαριούπολη βιώνει μια ανθρωπιστική καταστροφή εδώ και μια εβδομάδα. Η πόλη περιβάλλεται από ρωσικά στρατεύματα χωρίς νερό, ηλεκτρισμό, θέρμανση ή επικοινωνίες.
Οι προσπάθειες εκκένωσης αμάχων, καθώς και παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, ματαιώθηκαν από τη ρωσική πλευρά. Στις 8 Μαρτίου, βρέθηκε ένα εξάχρονο κορίτσι, το οποίο, σε αντίθεση με τη μητέρα του, επέζησε από τον βομβαρδισμό του σπιτιού του από τις ρωσικές δυνάμεις, αλλά πέθανε από αφυδάτωση κάτω από τα ερείπια ενός σπιτιού.
Στις 9 Μαρτίου, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις χτύπησαν ένα μαιευτήριο και ένα νοσοκομείο παίδων στη Μαριούπολη, σκοτώνοντας 17 άτομα, ενώ οι πληροφορίες για τα θύματα εξακολουθούν να διευκρινίζονται. Αυτά είναι μόνο τα τελευταία παραδείγματα της ανθρωπιστικής καταστροφής που έχει κατακλύσει τη Μαριούπολη και τους κατοίκους της, των διαφορετικών εθνοτικών ταυτοτήτων, και καταστρέφει τον μοναδικό πολιτιστικό και ιστορικό ρόλο της πόλης στη διατήρηση του πολιτισμού των Ελλήνων της Αζοφικής.
» Η κωμόπολη Σαρτάνα, όπου ζουν περισσότεροι από 10.000 Έλληνες Ρουμέϊ, ένα κορυφαίο κέντρο ρουμέιας γλώσσας με ένα μοναδικό μουσείο ελληνικής ιστορίας και εθνογραφίας στην περιοχή του Αζόφ, έχει πληγεί σκληρά από τις ρωσικές δυνάμεις, ως αποτέλεσμα να τραυματιστούν πολίτες και να καταστραφεί ένα νοσοκομείο και το 90% της κατοικημένης περιοχής. Οι ντόπιοι ξύπνησαν στις 3:30 π.μ. στις 27 Φεβρουαρίου 2022 από ισχυρές επιθέσεις πυραύλων. Μέσα σε μια ώρα εκτοξεύτηκαν 8 ρουκέτες από τον επιτιθέμενο.
Οι ντόπιοι έτρεξαν έξω από τα σπίτια τους με εσώρουχα και πιτζάμες – και προσπάθησαν να κρυφτούν στα υπόγεια. Όσοι διακινδύνευσαν να οδηγήσουν στο χωράφι ανατινάχτηκαν από ναρκοπέδιο.
Η επικεφαλής του Συλλόγου Ελλήνων της Σαρτανά, Ναταλία Παπακίτσα, μετέφερε, δόξα τω Θεώ, τα παιδιά στη Μαριούπολη με 2 λεωφορεία. Αλλά προς το παρόν, ούτε αυτοί ούτε άλλοι κάτοικοι της Μαριούπολης δεν είναι σε θέση να απομακρυνθούν από την πόλη. Διευκρινίζονται πληροφορίες για νεκρούς και τραυματίες.
» Η κωμόπολη Βολνοβάχα με πληθυσμό πάνω από 21.000 κατοίκους (15.000 από τους οποίους είναι Έλληνες Ρουμέϊ) καταστράφηκε κατά 95%. Περισσότερα από 505 άτομα (γυναίκες, παιδιά, συνταξιούχοι, άτομα με αναπηρία) απομακρύνθηκαν: στις 05.03 – 244 άτομα, στις 06.03 – 261 άτομα.
» Το χωριό Γρανίτνε, όπου ζουν περισσότεροι από 3.600 Έλληνες Ουρούμ, έχει καταστραφεί κατά 95%. Το χωριό Μπούγκας (1.400 Έλληνες Ρουμέϊ) καταστράφηκε κατά 70%. Το χωριό Τσερμαλίκ (1.900 Έλληνες Ουρούμ) καταστράφηκε κατά 70%.
Το χωριό Σταρογνάτιβκα (2.100 εθνικοί Έλληνες: Ουρούμ, Ρουμέϊ) καταστράφηκε κατά 60%. Το χωριό Σταρομλίνιβκα (2.400 Έλληνες Ουρούμ) καταστράφηκε κατά 90%. Δεν είναι δυνατή η εκκένωση των κατοίκων της περιοχής, καθώς αυτοί οι οικισμοί είναι περικυκλωμένοι από τον εχθρό και υπόκεινται σε συνεχείς βομβαρδισμούς και αεροπορικές επιδρομές από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Η ρωσική πλευρά δεν διαπραγματεύεται «πράσινο διάδρομο» (για την εκκένωση των κατοίκων και την οργάνωση ανθρωπιστικής βοήθειας).
» Η ένοπλη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η οποία ξεκίνησε με την προσωρινή κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας στις 20 Φεβρουαρίου 2014 και ορισμένων εδαφών στις περιφέρειες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ και κλιμακώθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, μπορεί να οδηγήσει στη φυσική καταστροφή των Ελλήνων της Αζοφικής, άρα και του μοναδικού πολιτισμού με τις δικές τους γλώσσες.
» Παρακαλούμε και απευθύνουμε έκκληση σε ολόκληρη την παγκόσμια κοινότητα, σε όλους τους Έλληνες του κόσμου να αντιδράσουν. Ζητάμε τη βοήθειά Σας για τη διοργάνωση ενός «πράσινου διαδρόμου» για την εκκένωση των Ελλήνων από οικισμούς που περικυκλώνονται από τον εχθρό και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
» Πιστεύουμε ότι η υποστήριξή Σας θα βοηθήσει να σωθούν οι Έλληνες της Ουκρανίας και οι Ουκρανοί που περικυκλώνονται από τον εχθρό, θα μας δώσουν όλη τη δύναμη να υπερασπιστούμε την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και τη νίκη.
Ζήτω η Ουκρανία!
Ζήτω η Ελλάδα!
Με εκτίμηση,
Οι Έλληνες της Ουκρανίας».
