Σε εξέλιξη βρίσκεται ο δημόσιος διάλογος για τα μέτρα στήριξης των πληγέντων αγροτών από τη θεομηνία «Daniel», η οποία έφερε – για πολλοστή φορά – στην επιφάνεια τις χρόνιες παθογένειες του Πρωτογενή Τομέα της χώρας μας. Πολλοί έχουν εκλάβει την καταστροφή που επήλθε, ως ευκαιρία «Ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας», και πιθανόν να είναι έτσι…
Με το παρόν άρθρο θα ήθελα να καταθέσω στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου μία εναλλακτική στρατηγική εμπορίας των αγροτικών προϊόντων που θα συμβάλλει στην επόμενη ημέρα της «Ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας», και στην οποία έχω αναφερθεί στο παρελθόν με σχετικό άρθρο μου (Ελευθερία, 14/7/2019, Αγροτοδιατροφικός τομέας: Η επόμενη μέρα). Αναφέρομαι στον θεσμό των Δημοπρατηρίων Αγροτικών Προϊόντων που σε χώρες όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία, αποτελούν βασικό τρόπο εμπορίας των αγαθών τους εδώ και 70 χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Τα Δημοπρατήρια είναι Συνεταιριστικές Αγροτικές Οργανώσεις που εφαρμόζουν σύγχρονες υπηρεσίες και πρακτικές, επιτρέποντας στους παραγωγούς να πουλούν τα προϊόντα τους απευθείας στους λιανέμπορους, χωρίς μεσάζοντες. Ένα Δημοπρατήριο είναι μία ηλεκτρονικά ή συμβατικά οργανωμένη αγορά, όπου οι τιμές διαμορφώνονται κατόπιν ελεύθερης και διαφανούς διαπραγμάτευσης μεταξύ παραγωγών-πωλητών και εμπόρων-αγοραστών, εξασφαλίζοντας ένα περιβάλλον υγιούς εμπορικού ανταγωνισμού, που στην Ελλάδα οι μικροί και κατακερματισμένοι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και Ομάδες Παραγωγών δεν μπορούν να επιτύχουν.
Στα Δημοπρατήρια, η τιμή ανά ποιότητα προϊόντος καθορίζεται από ψηφιακά ρολόγια δημοπρασίας (βλ. φώτο) που περιστρέφονται συνήθως από την υψηλότερη τιμή στη χαμηλότερη, ενώ οι αγοραστές πατώντας ένα κουμπί στην ατομική ηλεκτρονική κονσόλα τους, δύνανται να σταματούν το ρολόι στην τιμή που είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα και την ποσότητα που θα ήθελαν να προμηθευτούν στη συγκεκριμένη τιμή. Μόλις επιβεβαιωθεί η παραγγελία, αποστέλλεται αυτόματο μήνυμα στην αποθήκη του Δημοπρατηρίου προκειμένου τα προϊόντα να μεταφερθούν από τους ψυκτικούς θαλάμους στις ράμπες φόρτωσης, όπου θα είναι έτοιμα για παραλαβή από τους αγοραστές, που συνήθως είναι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, λιανέμποροι και εξαγωγείς. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι περισσότερες πωλήσεις – πλέον – πραγματοποιούνται μέσω διαδικτύου και από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, με τους υποψήφιους αγοραστές να μπορούν να παρακολουθούν το ρολόι της δημοπρασίας από την οθόνη του υπολογιστή τους στο γραφείο, παραγγέλνοντας προϊόντα. Η δημοπράτηση, η αποστολή των αγορασθέντων και η παραλαβή νέων ποσοτήτων προϊόντων από τους παραγωγούς (για τη δημοπράτηση της επόμενης ημέρας) πραγματοποιούνται το πρωί, το μεσημέρι και το απόγευμα της ίδιας ημέρας αντίστοιχα. Η εκκαθάριση των εμπορικών πράξεων για τον παραγωγό πραγματοποιείται εντός δέκα (10) ημερών, εισπράττοντας τη μέση εβδομαδιαία τιμή των προϊόντων που παρέδωσαν.
Στο Βέλγιο και στην Ολλανδία, κάθε πρωί, στις αμφιθεατρικές αίθουσες ΟΛΩΝ των δημοπρατηρίων και σε προκαθορισμένη ώρα για κάθε είδος προϊόντος, γίνονται οι αγοραπωλησίες όλης της ημερήσιας παραγωγής των λαχανικών, εξαλείφοντας έτσι, κάθε προσπάθεια αθέμιτου ανταγωνισμού.
Η τάση που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια στην Ευρώπη ήταν η συγχώνευση και η συγκέντρωση των Δημοπρατηρίων. Σήμερα, η επικρατούσα τάση είναι ο περιορισμός της δημοπράτησης και η απευθείας διάθεση της παραγωγής με εξασφαλισμένα συμβόλαια σε σταθερές τιμές στις αλυσίδες του λιανεμπορίου (70% με το «ρολόι δημοπράτησης» και το υπόλοιπο 30% με το συμβόλαιο).
Οι παραγωγοί-μέλη των Δημοπρατηρίων έχουν γνώση των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων τους, καλλιεργώντας σύμφωνα με τις οδηγίες των γεωπόνων των Δημοπρατηρίων και ελέγχονται τακτικά – τόσο στο χωράφι όσο και εντός των Δημοπρατηρίων – προκειμένου να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα των προϊόντων. Οι παραγωγοί-μέλη είναι υποχρεωμένοι να διακινούν το σύνολο της παραγωγής τους μέσω του Δημοπρατηρίου, ενώ στο ξεκίνημα κάθε χρονιάς υποχρεούνται να δηλώνουν το είδος και την αναμενόμενη παραγωγή τους.
Στο Βέλγιο, ο κύκλος εργασιών των τριών (3) μεγαλύτερων Δημοπρατηρίων το 2022 ανήλθε στα 1,1 δις ευρώ! Η μερίδα του λέοντος ανήκε στην BELORTA με 492,3 εκ. ευρώ, που προήλθαν από τους 490.000 τόνους φρούτων και λαχανικών που διακίνησε, ενώ το 2023 ο κύκλος εργασιών της ανήλθε στα 626 εκ. ευρώ! Το ρολόι της BELORTA αναφέρεται μερικές φορές και ως το βαρόμετρο του διεθνούς εμπορίου φρέσκων φρούτων και λαχανικών.
Αναφέρονται ενδεικτικά, μερικά από τα πολλά οφέλη από την ίδρυση Δημοπρατηρίων:
- αύξηση διαπραγματευτικής ισχύος των συνεταιρισμών και υψηλότερες τιμές πώλησης,
- αποφυγή μεσαζόντων,
- περιορισμός του τεράστιου αριθμού χονδρεμπόρων που κερδοσκοπούν σε βάρος των παραγωγών και του καταναλωτή,
- μείωση της ψαλίδας μεταξύ των τιμών του παραγωγού και του καταναλωτή,
- «Αγορά μιας στάσης» – “One-stop-shopping” για τους αγοραστές, με εξοικονόμηση χρημάτων και διευκόλυνση των συναλλασσόμενων μερών,
- διαφάνεια στις πωλήσεις και εξάλειψη κάθε υπόνοιας μεροληψίας προς οποιοδήποτε μέλος-πωλητή του Δημοπρατηρίου,
- εξάλειψη της κομματικοποίησης και χειραγώγησης των μελών της Διοίκησης των Συνεταιρισμών όπως συμβαίνει στην Ελλάδα δυστυχώς μέχρι και σήμερα,
- εξάλειψη «μαύρης» διακίνησης προϊόντων (χωρίς τιμολόγια),
- καταπολέμηση της φοροδιαφυγής,
- εξάλειψη του φαινομένου των «εικονικών» τιμολογίων,
- μείωση των «ελληνοποιήσεων» και
- δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Στην Ελλάδα, το νομοθετικό πλαίσιο για την ίδρυση Δημοπρατηρίων ρυθμίζεται με τον Ν. 4015/2011 (Α’ 210) ο οποίος παραμένει ουσιαστικά ανενεργός. Στο άρθρο 11, παρ. 1 του ανωτέρω Νόμου, αναφέρεται ότι τα Δημοπρατήρια οργανώνονται και διοικούνται ως ανώνυμες εταιρείες, στο μετοχικό κεφάλαιο των οποίων συμμετέχουν οι Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις, οι κατά τόπον αρμόδιες Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις και ΟΤΑ, Επιμελητήρια, ιδιώτες, καθώς και το Δημόσιο εκπροσωπούμενο από το ΥπΑΑΤ, με τους φορείς της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις να πρέπει να ελέγχουν το 51% του μετοχικού τους κεφαλαίου. Σύμφωνα με την παρ. 3 του Ν. 4015/2011, δεν επιτρέπεται η ίδρυση περισσότερων από δύο (2) Δημοπρατήρια σε κάθε Περιφέρεια.
Παρακάτω, αναφέρω ενδεικτικά τι πρέπει να πράξουμε ως χώρα:
- κατάργηση του περιορισμού για ίδρυση δύο μόνο δημοπρατηρίων ανά Περιφέρεια, ο οποίος δεν βρίσκει έρεισμα ούτε σε ενωσιακές διατάξεις,
- άμεση έκδοση εφαρμοστικών υπουργικών αποφάσεων με σαφήνεια ως προς τη σύσταση και λειτουργία των Δημοπρατηρίων για την ουσιαστική εφαρμογή του ανενεργού Ν. 4015/2011 (Α’ 210),
- το 51% του μετοχικού κεφαλαίου των Δημοπρατηρίων να ανήκει στους ΟΤΑ και στις συνεταιριστικές οργανώσεις, χωρίς καμία κρατική παρέμβαση,
- θέσπιση ενιαίας διαδικασίας και ενιαίων κανόνων δημοπράτησης για όλες τις Περιφέρειες, όπως π.χ. έναρξη της δημοπράτησης την ίδια ώρα και για το ίδιο είδος προϊόντος, όπως γίνεται στο Βέλγιο και στην Ολλανδία.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι ο Δήμος Λαρισαίων και ο Δ. Τεμπών τα διοικητικά όρια των οποίων βρίσκονται δίπλα από την Κεντρική Εθνική Οδό και με οργανωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο, ενδείκνυνται για την ίδρυση του ενός από τα δύο Δημοπρατήρια που δικαιούται η Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Τα Δημοπρατήρια δεν είναι πανάκεια για τα προβλήματα της σημερινής Αγροτικής Οικονομίας, ούτε θα λύσει αυτόματα τα χρόνια προβλήματα της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Πρέπει προηγουμένως, να αντιμετωπιστούν βασικά διαρθρωτικά προβλήματα του Πρωτογενή Τομέα. Εάν δεν παταχθεί η διαφθορά και ο εναγκαλισμός με τα ιδιωτικά συμφέροντα που υπάρχουν στην αλυσίδα εμπορίας αγροτικών προϊόντων, ο κίνδυνος τα Δημοπρατήρια να μην λειτουργήσουν σωστά και να καταντήσουν ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ, θα είναι μεγάλος.
Δείτε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο tirnavospress.gr, ακολουθήστε μας στο Facebook, Instagram, Google News, YouTube και Twitter. Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν: Αναφέρεται ως πηγή το tirnavospress.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά. – Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή – Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.
COMMENTS