Άγιος Νικόλαος ο Εν Βουναίνοις στον Τύρναβο

 

Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός διόρισε τον Νικόλαο «ταξίαρχον λεγεῶνος στρατιωτικῆς καί ἐστάλη μετά τῶν ὑπ’ αὐτόν στρατιωτικῶν δυνάμεων εἰς τήν προκαθεζομένην τῆς Θετταλίας πόλιν, τήν Λάρισαν, ἵνα διατρίβων ἐκεί τούς ἐναντίους τῆς πόλεως ἀποτρέπηται» (Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, 1972).

 

Τον Απρίλιο του 901 ή 902 εναντίον της Λάρισας επέδραμαν σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς Άραβες (Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, 1972), ή σύμφωνα με άλλους μελετητές Άβαροι-Βούλγαροι (Κ. Σπανός, 2015), Βούλγαροι της εποχής του Συμεών (Άννα Αβραμέα,1974).

Οι εισβολείς εκμεταλλευόμενοι την «αφυλαξίαν» και την «μόνωσιν» της πόλεως την λεηλάτησαν και την ερήμωσαν αφού κατέσφαξαν όσους από τους κατοίκους της βρήκαν εκεί (Κ. Σπανός, 2015).

Στον Βίο του αγίου, αναφέρεται ότι «οἱ τῆς κατάρας κληρονόμοι καί τοῦ σκότους υἱοί τήν μόνωσιν ἡμῶν καί τήν τῆς χώρας ἀφυλαξίαν κατανοήσαντες τῶν προσοίκων κατέδραμον καί λείαν αὐτήν πᾶσαν πονηρία κατεργασάμενοι καί δεινότατα καγχάζοντες καθ’ ἡμῶν καί γέλωτα πλατύν χέοντες, ὅτι δεσπόται ἐρειπίων ἐγίνοντο» (Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, 1972).

 

Για όσους δέχονται ότι οι εισβολείς ήταν Άραβες (Σαρακηνοί), μετά τη λεηλασία και την καταστροφή της Λάρισας, ο άγιος Νικόλαος «σύν τῆ ύπ΄ αὐτῶ φάλαγγι τῶν στρατιωτῶν…ἒκρινε μήτε τῆ πόλει τῆ Λαρίσση συγκλησθῆναι, μήτε αὐτοῖς τοῖς πολίταις ἐπαχθής γενέσθαι και ἀηδής» κατέφυγε μαζί με τον μητροπολίτη Φίλιππο και πολλούς από τους κατοίκους της πόλης στον οχυρωμένο Τύρναβο, στο όρος Τέρναβον, ενδιαίτημα ασκητών και αγίων εκείνη την εποχή.

Ενώ βρισκόταν στο όρος Τέρναβον, άγγελος Κυρίου τους προεμήνυσε πως πλησίαζε η ώρα του μαρτυρίου τους: «Δεῦρο, ἀθληταί τοῦ Χριστοῦ, πρός τό μαρτυρῆσαι ἑαυτούς εὐτρεπίσατε δι΄ αὐτοῦ γάρ μέλλετε τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν κληρονομεῖν, στεφάνῳ δέ ἀκηράτῳ τάς ὑμῶν τελειωθῆναι κεφαλάς καί μισθόν λαβεῖν τόν οὐράνιον. τοῦ γάρ εἰς τέλος ἆθλον ὑπομείναντες τό σώζεσθαι εἶναι γινώσκετε». Οι Άραβες, αφού εντόπισαν τη στρατιωτική δύναμη, την περικύκλωσαν και μετά από μάχη κατόρθωσαν να συλλάβουν όλους τους στρατιώτες εκτός από το Νικόλαο, που διέφυγε στα Βούναινα (Χ. Β. Στεργιούλης) .

 

Για όσους δέχονται ότι οι εισβολείς ήταν Άβαροι (Βούλγαροι), η φορά των γεγονότων είναι διαφορετική. Ο Νικόλαος δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τους εισβολείς στην πεδιάδα και γι’ αυτό κατέφυγε στον Τύρναβο, όπου θα μπορούσε να τους κλείσει τον δρόμο προς τη Λάρισα περιμένοντάς τους στο στενό δυτικά του Τυρνάβου, στον δρόμο προς το Δαμάσι.

Όταν όμως έφτασε με τις δυνάμεις του στον Τύρναβο, αιφνιδιάστηκε βλέποντας τους εισβολείς να έρχονται από τη Μελούνα, μέσω της Τσαριτσάνης (Κ. Σπανός, 2015).

Ο στρατός του Νικολάου έδωσε την μάχη στην περιοχή της πηγής Μάτι του Τυρνάβου, της βυζαντινής Γρίμνιανης, στα βόρεια της κωμόπολης και στα ριζά της Μελούνας, σε μία περιοχή η οποία δεν του εξασφάλιζε την οδό διαφυγής προς τον ασφαλή Όλυμπο. Εξαιτίας της μειονεκτικής θέσης, στην οποία ήταν αναγκασμένοι να πολεμήσουν οι άνδρες του Νικολάου, παρά την στρατιωτική πείρα, που διέθεταν και τις αρχικές επιτυχίες τους ηττήθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν» (Κ. Σπανός, 2015).

Ο μακάριος Νικόλαος, διακρινόμενος για την ανδρεία του, κατόρθωσε να διαφύγει τη μανία του εχθρού. Φεύγοντας από τα μέρη της Λαρίσης και του Τυρνάβου, έφθασε στα ενδότερα της Θεσσαλίας, στα μέρη της Καρδίτσας, όπου το χωριό Βούνενα. Εκεί βρήκε κατάλληλο τόπο για άσκηση.

 

Ο Όσιος διάλεξε για κατάλυμα μία σπηλιά, που την σκέπαζε μία βελανιδιά. Εκεί συνέχισε την ασκητική ζωή, που είχε αρχίσει κοντά στους ασκητές του Τυρνάβου.

Υπέταξε κάθε σωματική επιθυμία και δαιμονική παρεμβολή. Η Χάρη του Θεού τον είχε επισκιάσει.

Όμως οι βάρβαροι επιδρομείς ανακάλυψαν τον αθλητή του Χριστου Νικόλαο. Τον συνέλαβαν και τον πίεζαν με υποσχέσεις και κολακείες να αρνηθεί την πίστη του. Εκείνος αντιστεκόταν γενναία.

Τον βασάνιζαν και εκείνος ευχαριστούσε τον Θεό, διότι τον αξίωσε να υπομείνει για χάρη Του βασανιστήρια. Τελικά τον αποκεφάλισαν και έτσι ο Οσιομάρτυς Νικόλαος έλαβε τον αμαράντινο στέφανο της δόξας και εισήλθε στη χαρά του Κυρίου του.

Ο επίσκοπος της Λαρίσης Φίλιππος μετέφερε με πομπή στην πόλη τα λείψανα των μαρτύρων του Τυρνάβου. Το ιερό λείψανο του Αγίου Νικολάου ανακαλύφθηκε από τον δούκα Ευφημιανό της Θεσσαλονίκης.

 

Ο Ευφημιανός αρρώστησε κάποτε βαριά από τη φοβερή ασθένεια της λέπρας. Αναζήτησε την θεραπεία του σε όλους τους ιατρούς, αλλά μάταια. Άρχισε τότε να επικαλείται τους διαφόρους Αγίους και να κάνει αγαθοεργίες ελπίζοντας στο έλεος του Θεού. Προσέφερε τα χρήματά του σε χήρες, ορφανά και φτωχούς.

Παρακαλούσε τον Θεό να τον ελεήσει και να του χαρίσει την πολυπόθητη υγεία του. Κατέφυγε στον πολιούχο της Θεσσαλονίκης Άγιο Δημήτριο και τον πολιούχο της Λαρίσης Άγιο Αχίλλιο, που είχε ακούσει πολλά για τα θαύματά τους. Ενώ όμως βρισκόταν στη Λάρισα και προσευχόταν μπροστά στο λείψανο του Αγίου Αχιλλίου, του υποδείχθηκε να μεταβεί στα όρη των Βουνένων.

Το σχετικό όραμα του έλεγε να φροντίσει να βρει το ιερό λείψανο του Οσιομάρτυρος Νικολάου, να λουσθεί σε πηγή που βρίσκεται κοντά στον τόπο του ιερού λειψάνου και να πιστεύει ότι ύστερα από αυτά θα εύρισκε την θεραπεία του.

 

Χαρούμενος από το ελπιδοφόρο τούτο άγγελμα ο Ευφημιανός ξεκίνησε για τα Βούνενα, όπου βρήκε το τίμιο σκήνωμα του Αγίου Νικολάου και την δική του θεραπεία. Γεμάτος χαρά και ευγνωμοσύνη για τη θεραπεία που του χάρισε ο Οσιομάρτυρας του Χριστού, έκτισε ένα μικρό ναό και ενταφίασε εκεί το ιερό λείψανο.

Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, Άγιος Νικόλαος ο εν Βουναίνη. Ανέκδοτα αγιολογικά κείμενα. Ιστορικαί ειδήσεις περί της μεσαιωνικής Θεσσαλίας (Ι΄ αιών), διατριβή επί διδακτορία, Βιβλιοθήκη Σοφίας Ν. Σαριπόλου, εν Αθήναις 1972, σελ.82

Κ. Σπανός, Άραβες ή Αβάρους αντιμετώπισε ο Άγιος Νικόλαος ο εν Βουναίνοις;(Μια νέα θεώρηση των πολεμικών γεγονότων), Πρακτικά 1ης και 2ης Ημερίδας Λαρισαϊκών Αγιολογικών Σπουδών, Λάρισα 2015, 37-42.

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕς ΑΠΟ mnimia.pedthessalias.gr/